Dwór w Brzóstkowie
52°05′46″N 17°34′21″E/52,096111 17,572500 nr rej. 406/Wlkp/A z 12.05.1954
| |
 Dwór w Brzóstkowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Inwestor | |
| Ukończenie budowy |
przed 1781 (?) |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie gminy Żerków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jarocińskiego  | |
| 52°05′46″N 17°34′21″E/52,096111 17,572500
| |
.jpg)
Dwór w Brzóstkowie – zabytkowy dwór klasycystyczny w Brzóstkowie, w powiecie jarocińskim.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dwór powstał prawdopodobnie przed rokiem 1781 z inicjatywy ówczesnego właściciela majątku brzostkowskiego – Antoniego Józefa Ponińskiego[1], członka Komisji Edukacji Narodowej, krewnego Adama Ponińskiego. Budynek był centralnym punktem zespołu dworskiego w Brzostkowie, w skład którego wchodziły ponadto spichlerz, kuźnia i czworak wraz z otaczającym niewielkim parkiem. W XIX wieku mieszkali tutaj m.in. oficerowie powstania listopadowego – Ludwik Paweł Sczaniecki[2] i Józef Tadeusz Borzęcki.
Stefan Adler, powstaniec styczniowy, a zarazem autor wspomnień z powstania, przez 12 godzin ukrywał się w kominie dworu brzostkowskiego przed rewizją żandarmerii pruskiej[2]. Sam zarządca dworu, Józef Borzęcki, mimo iż w czasie powstania 1863 roku organizował przerzut broni do Królestwa Polskiego, uniknął aresztowania ze względu na podeszły wiek[2].
25 stycznia 1912 roku urodził się we dworze Stanisław Hebanowski[3], reżyser teatralny. Po drugiej wojnie światowej dwór pozostawał bez należytej opieki konserwatorskiej, co doprowadziło do jego katastrofalnego stanu technicznego i groźby całkowitej ruiny. Jeszcze pod koniec XX wieku na elewacji ogrodowej były widoczne napisy w języku rosyjskim, naniesione tam tuż po wojnie przez żołnierzy radzieckich[1]. Z przedwojennego wyposażenia dworu zachował się m.in. portret Marii Hebanowskiej[4], która w wieku 17 lat popełniła samobójstwo w parku brzostkowskim[5].
Od 30 listopada 1998 roku właścicielem zespołu dworskiego jest Tadeusz Zysk[4], prezes wydawnictwa Zysk i S-ka, który w ciągu kilku lat wyremontował dwór i zamieszkał w nim wraz z żoną, Aldoną. Pracami remontowo-konserwatorskimi kierował prof. Jan Skuratowicz[4]. We dworze zmarła matka Tadeusza Zyska[6].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Dwór klasycystyczny założony na planie prostokąta, murowany, piętrowy z poddaszem, siedmioosiowy. Nakryty dachem czterospadowym z mansardami, lukarnami i wolimi oczkami. Wejście do dworu od strony ogrodowej ujęte jest w płaski, trójosiowy pseudoryzalit z pilastrami w porządku wielkim i trójkątnym tympanonem. Podobny pseudoryzalit przylega do budynku także od strony południowej. Parterowy ganek pochodzi z okresu remontu generalnego (początek XXI w.). Narożniki parteru ozdobione boniowaniem[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Paweł Anders, Nieznana Wielkopolska, 1992, s. 58.
- ↑ a b c Tadeusz Zysk, Poświęcenie płyty pułkownika Tadeusza Józefa Borzęckiego w Brzostkowie, „Kronika Wielkopolski”, 2 (146), 2013, s. 112.
- ↑ Stanisław Hebanowski: biografia [online], hebanowski.wordpress.com, 25 stycznia 2012 [dostęp 2017-08-21] (pol.).
- ↑ a b c Anna Kropas-Fijołek, Nasz dwór naprawdę żyje, „Gazeta Jarocińska”, Nr 32 (1035), Magazyn Gazety Jarocińskiej (dodatek), 13 sierpnia 2010, s. VI.
- ↑ Żerków i Nowe Miasto nad Wartą, Poznań: Wydawnictwo WBP, 1997, s. 32.
- ↑ Stanisław Hebanowski: o dworze w Brzóstkowie [online], hebanowski.wordpress.com, 3 lutego 2012 [dostęp 2017-08-21] (pol.).
- ↑ Brzostków [online], Polskie Zabytki [dostęp 2017-08-22].