Edward Baran
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo |
Edward Baran (ur. 13 lutego 1934 w Lesku[1], zm. 13 maja 2021 w Fredelin[2]) – polski malarz i twórca własnej techniki plastycznej papierów rozdartych (fr. papiers déchirés), wykładowca akademicki, od 1966 zamieszkały we Francji.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Prawnuk Franciszka Barana, przybyłego przybył do Liska z Czerniowiec[3]. Syn Józefy i Stanisława[4]. Jego braćmi byli Józef oraz Bolesław Baraniecki (1925-2016), pracownik TVP, autor publikacji o Lesku, w tym książki pt. Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii z 2008[5][6][7]. Z żoną Marią miał syna Piotra[8].
Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1956–1963[1] w Pracowni Malarstwa Artura Nachta-Samborskiego i w Pracowni Tkaniny Mieczysława Szymańskiego. Mieszkał w Warszawie przy ul. J. Słowackiego 5/13 m. 109[1]. W 1966 wyemigrował wraz z żoną do Paryża, kilka lat później do Mougins na Lazurowym Wybrzeżu. W latach 1979-2001 wykładał malarstwo i tkaninę w Szkole Sztuk Pięknych w Angers.
Charakterystyka twórczości[edytuj | edytuj kod]
Podczas studiów malował w duchu École de Paris, przygotował dyplom poświęcony martwym naturom Paula Cézanne’a. Następnie porzucił na kilka lat sztuki plastyczne na rzecz eksperymentów scenicznych i filmowych. Po przyjeździe do Francji - inspirowany ówczesną sztuką zachodnią, a szczególnie pracami grupy Supports/Surfaces – powrócił do malarstwa.
Od lat 70. rozwijał autorską technikę papierów rozdartych. Najpierw zbroi nićmi kilka gazetowych warstw i łączy wszystko połaciami kleju. Następnie malował nikomu poza sobą nieznane abstrakcje. Tak powstałe, jeszcze mokre obrazy „obiera” w energicznych, automatycznych ruchach ze wszystkich fragmentów papieru, które nie zostały związane i utwardzone spoiwem. Mimo ubogich materiałów i agresywnego gestu uzyskuje rytmiczne, ażurowe, często bardzo dekoracyjne kompozycje, programowane w decydującej mierze na etapie nakładania kleju.
Obok tych najbardziej dla siebie charakterystycznych prac, stworzył m.in. serię stu dwudziestu obrazów „Opus James Joyce” (1989-1990) poświęconych książce Finneganów tren Joyce’a oraz kilka serii estampaży. W ostatnich latach coraz częściej zwracał się ku tradycyjnie rozumianemu malarstwu abstrakcyjnemu, rezygnując z naruszania integralności płótna.
Wykonywał także prace umieszczone w rodzinnym Lesku[9].
Najważniejsze wystawy[edytuj | edytuj kod]
- Ateliers aujourd'hui: oeuvres contemporaines des collections nationales, Accrochage II (wystawa zbiorowa), Centre Georges Pompidou, Paryż, 1979
- Fil, papier, espace (wystawa zbiorowa), Aix-en-Provence, Angers, 1981-1982
- Edward Baran, 1975-1985, Galerie nationale de la tapisserie, Beauvais, 1985
- Edward Baran, Le chemin à l’envers, Musée des Beaux-Arts, Angers, 2013
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Słownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 26.
- ↑ Edward Baran. In the space of paper. Artist painter. facebook.com, 2021-05-22. [dostęp 2021-06-07].
- ↑ Baraniecki. Opowieści leskie 2008 ↓, s. 389-390.
- ↑ Baraniecki. Opowieści leskie 2008 ↓, s. 259, 377.
- ↑ Baraniecki. Opowieści leskie 2008 ↓, s. 260, 420.
- ↑ Pożegnanie Bolesława Baranieckiego. mojelesko.pl, 2016. [dostęp 2019-05-11].
- ↑ Zmarł Bolesław Baraniecki. bieszczadzka24.pl, 2016-02-26. [dostęp 2019-05-11].
- ↑ Baraniecki. Opowieści leskie 2008 ↓, s. 395.
- ↑ Baraniecki. Opowieści leskie 2008 ↓, s. 51, 52, 391.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przybył Marlena, Mniej i więcej niż malarstwo. Papiery rozdarte, „Artluk”, nr 3, 2013, s. 20-22
- Edward Baran. La chemin à l’envers, Musée des Beaux-Arts d’Angers, 2013
- Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008. ISBN 978-83-7576-007-1.