Waleń japoński

Waleń japoński
	Eubalaena japonica
	(Lacépède, 1818)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	fiszbinowce
Rodzina	walowate
Rodzaj	waleń
Gatunek	waleń japoński
Synonimy
	Balœna japonica Lacépède, 1818; Balœna lunulata Lacépède, 1818; Balaena Kuliomoch Chamisso, 1825; Balœna japonica J.E. Gray, 1846; Balœna Sieboldii J.E. Gray, 1864; Balœna aleoutiensis Van Beneden, 1865; Balœna cullamach: Cope, 1868; Balœna culammak: J.E. Gray, 1870; B[alœna] alutiensis Beddard, 1900; B[alœna] cullamacha Beddard, 1900;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Waleń japoński^[12] (Eubalaena japonica) – gatunek ssaka z rodziny walowatych (Balaenidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1818 roku francuski przyrodnik Bernard Germain de Lacépède nadając mu nazwę Balœna japonica^[2]. Holotyp pochodził z Japonii^[13]; Lacépède swój opis oparł na podstawie kolorowej ryciny autorstwa japońskiego artysty^[14].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[15].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Eubalaena: gr. ευ eu „ładny, piękny”; rodzaj Balaena Linnaeus, 1758 (wal)^[16].
japonica: Japonia (nowoczesna nazwa wywodzi się od portugalskiego zniekształcenia malajskiego Jepang i chińskiego Zeppen, które są lokalnymi wersjami japońskiego Nippon)^[17].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Waleń japoński występuje w umiarkowanie zimnych wodach północnego Oceanu Spokojnego, od archipelagów Ogasawara i Riukiu na północ do Morza Żółtego, Morza Japońskiego, Morza Ochockiego, Morza Beringa i Zatoki Alaski; w okresie zimowym sporadycznie dociera do czubka Kalifornii Dolnej w Meksyku i na południe od wschodniego Oceanu Spokojnego^[15]. Z wyjątkiem ich północnych terenów na których występują podczas lata, w ciągu ostatnich 50 lat zanotowano tylko kilka obserwacji we wschodniej części Oceanu Spokojnego^[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Całkowita długość ciała może przekraczać 1700 cm; masa ciała przekraczająca około 80000 kg^[18]. Występuje dymorfizm płciowy – dorosłe samice są nieco większe od dorosłych samców^[18]. Z każdej strony górnej szczęki zwisa około 200–270 cienkich fiszbinów, każdy o długości około 300 cm^[18].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Podobnie jak inne fiszbinowce żywi się drobnymi skorupiakami.

Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered „zagrożony”)^[11].

Był powszechnie spotykany do 1840 roku, jednak w wyniku późniejszych połowów został prawie całkowicie wytępiony. Obecnie prowadzone działania w celu odnalezienia jak największej ilości okazów kończyły się niepowodzeniem.

Zagrożenie dla tych zwierząt stanowią nie tylko wielorybnicy, ale też statki handlowe pływające po północnym Pacyfiku, gdzie często dochodzi do kolizji z wielorybami.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nie Balœna japonica Lacépède, 1818.
↑ Nowa nazwa dla Balœna japonica J.E. Gray, 1846.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Balaena Kuliomoch Chamisso, 1825.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Balœna cullamach Cope, 1865.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Balœna aleoutiensis Van Beneden, 1865.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Eubalaena japonica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b B.G. de Lacépède. Note sur des cétacées des mers voisines du Japon. „Mémoires du Muséum d’histoire naturelle”. 4, s. 469, 1818. (fr.).
↑ B.G. de Lacépède. Note sur des cétacées des mers voisines du Japon. Supplément au Tableau des Cétacées. „Mémoires du Muséum d’histoire naturelle”. 4, s. 473, 1818. (fr.).
↑ A. von Chamisso. Cetaceorum maris kamtschatici imagines, ab Aleutis e ligno fictas. „Nova Acta Physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum”. 12, s. 254, ryc. xvii, fig. 1, 1825. (łac.).
↑ J.E. Gray: Mammalia. On the cetaceous animals. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844–1875, s. 15. (ang.).
↑ J.E. Gray. Notes on the Whalebone-Whales; with a synopsis of the species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Thirth Series. 14, s. 349, 1864. (ang.).
↑ P.-J. van Beneden. Note sur les Cétacés. „Bulletins de l’Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique”. 2^me série. 20, s. 854, 1865. (fr.).
↑ E.D. Cope. On Agaphelus, a genus of toothless Cetacea. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 20, s. 225, 1868. (ang.).
↑ J.E. Gray. Observations on the whales described in the ‘Ostéographie des Cétacés’ of MM. Van Beneden and Gervais. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 6 (33), s. 202, 1870. (ang.).
↑ ^a ^b F.E. Beddard: A book of whales. London: J. Murray, 1900, s. 133. (ang.).
↑ ^a ^b J.G. Cooke & P.J.J.G.C.& P.J. Clapham J.G. Cooke & P.J.J.G.C.& P.J., Eubalaena japonica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-21] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 186. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eubalaena japonica. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-21].
↑ P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 192, 1966. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 272, 1904. (ang.).
↑ japonicus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-21] (ang.).
↑ ^a ^b ^c B. Curry & R. Brownell Jr: Family Balaenidae (Right and Bowhead Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 210–211. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[5] Nie Balœna japonica Lacépède, 1818.

[7] Nowa nazwa dla Balœna japonica J.E. Gray, 1846.

[uwaga1-10] Niepoprawna późniejsza pisownia Balaena Kuliomoch Chamisso, 1825.

[12] Niepoprawna późniejsza pisownia Balœna cullamach Cope, 1865.

[14] Niepoprawna późniejsza pisownia Balœna aleoutiensis Van Beneden, 1865.

[itis-1] Eubalaena japonica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[lac1-2] B.G. de Lacépède. Note sur des cétacées des mers voisines du Japon. „Mémoires du Muséum d’histoire naturelle”. 4, s. 469, 1818. (fr.).

[lac2-3] B.G. de Lacépède. Note sur des cétacées des mers voisines du Japon. Supplément au Tableau des Cétacées. „Mémoires du Muséum d’histoire naturelle”. 4, s. 473, 1818. (fr.).

[cha-4] A. von Chamisso. Cetaceorum maris kamtschatici imagines, ab Aleutis e ligno fictas. „Nova Acta Physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum”. 12, s. 254, ryc. xvii, fig. 1, 1825. (łac.).

[gray1846-6] J.E. Gray: Mammalia. On the cetaceous animals. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844–1875, s. 15. (ang.).

[gray1864-8] J.E. Gray. Notes on the Whalebone-Whales; with a synopsis of the species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Thirth Series. 14, s. 349, 1864. (ang.).

[ban-9] P.-J. van Beneden. Note sur les Cétacés. „Bulletins de l’Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique”. 2^me série. 20, s. 854, 1865. (fr.).

[cope-11] E.D. Cope. On Agaphelus, a genus of toothless Cetacea. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 20, s. 225, 1868. (ang.).

[gray1870-13] J.E. Gray. Observations on the whales described in the ‘Ostéographie des Cétacés’ of MM. Van Beneden and Gervais. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 6 (33), s. 202, 1870. (ang.).

[bed-15] F.E. Beddard: A book of whales. London: J. Murray, 1900, s. 133. (ang.).

[iucn-16] J.G. Cooke & P.J.J.G.C.& P.J. Clapham J.G. Cooke & P.J.J.G.C.& P.J., Eubalaena japonica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-21] (ang.).

[miiz-17] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 186. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-18] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eubalaena japonica. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-21].

[her-19] P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 192, 1966. (ang.).

[icmw-20] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-21] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 272, 1904. (ang.).

[22] japonicus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-21] (ang.).

[hmw-23] B. Curry & R. Brownell Jr: Family Balaenidae (Right and Bowhead Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 210–211. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[b]

[6]

[7]

[c]

[8]

[d]

[9]

[e]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]