Waleń

Waleń
	Eubalaena
	J.E. Gray, 1864
	; Przedstawiciel rodzaju – waleń japoński (E. japonica)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	fiszbinowce
Rodzina	walowate
Rodzaj	waleń
	Typ nomenklatoryczny
	Balaena australis Desmoulins, 1822
Synonimy
	Hunterus J.E. Gray, 1864; Hunterius J.E. Gray, 1866; Macleayius J.E. Gray, 1865; Halibalaena J.E. Gray, 1873; Macleayanus Marschall, 1873;
	Hunterus J.E. Gray, 1864; Hunterius J.E. Gray, 1866; Macleayius J.E. Gray, 1865; Halibalaena J.E. Gray, 1873; Macleayanus Marschall, 1873;
Gatunki
	5 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	5 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Zasięg występowania
	; Eubalaena japonica Eubalaena glacialis Eubalaena australis
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Waleń^[8] (Eubalaena) – rodzaj ssaka z rodziny walowatych (Balaenidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w wodach półkuli południowej, północnym Atlantyku i północnym Pacyfiku^[9]^[10]^[11].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 1500–1700 cm; masa ciała 60000–80000 kg^[10].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Eubalaena: gr. ευ eu „ładny, piękny”; rodzaj Balaena Linnaeus, 1758 (wal)^[12].
Hunterus (Hunterius): dr John Hunter (1728–1793), anatom i chirurg, studiował anatomię wielorybów^[13]. Gatunek typowy: Hunterus temminckii J.E. Gray, 1864 (= Balaena australis Desmoulins, 1822).
Macleayius (Macleayanus): William Sharp Macleay (1792–1865), brytyjsko-australijski zoolog^[14]. Gatunek typowy: Macleayius australiensis J.E. Gray, 1865 (= Balaena australis Desmoulins, 1822).
Halibalaena: gr. ἁλι- hali- „morski-”, od ἁλς hals, ἁλος halos „morze”; rodzaj Balaena Linnaeus, 1758 (wal)^[15]. Gatunek typowy: Balaena britannica J.E. Gray, 1870 (= Balaena glacialis O.F. Müller, 1776).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[9]^[8]:

Eubalaena glacialis (O.F. Müller, 1776) – waleń biskajski
Eubalaena japonica (Lacépède, 1818) – waleń japoński
Eubalaena australis (Desmoulins, 1822) – waleń południowy

oraz gatunki wymarłe:

Eubalaena ianitrix Bisconti, Lambert & Bosselaers, 2017^[16]
Eubalaena shinshuensis Kimura, Narita, Fujita & Hasegawa, 2007^[17]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Hunterus J.E. Gray, 1864.
↑ Nieuzasadniona poprawka Macleayius J.E. Gray, 1865.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Eubalaena, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ J.E. Gray. On the Cetacea which have been observed in the seas surrounding the British Islands. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 201, 1864. (ang.).
↑ J.E. Gray. Notes on the Whalebone-Whales; with a synopsis of the species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Thirth Series. 14, s. 349, 1864. (ang.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of seals and whales in the British Museum. London: The Trustees, 1866, s. 78, 98. (ang.).
↑ J.E. Gray. Notice of the Atlas and other Cervical Vertebrae of a Right Whale in the Museum of Sydney, New South Wales. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 589, 1865. (ang.).
↑ J.E. Gray. Notice of the skeleton of the New Zealand Right Whale (Macleayius australiensis) and other whales, and other New Zealand marine Mammalia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1873, s. 140, 1873. (ang.).
↑ Mammalia. W: A.F. Marschall: Nomenclator zoologicus continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, sub auspiciis et sumptibus C. R. Societatis zoologico-botanicae conscriptus a comite Augusto de Marschall. Vindobonae: typis C. Ueberreuter (M. Salzer), 1873, s. 8. (łac.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 186. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b B. Curry & R. Brownell Jr: Family Balaenidae (Right and Bowhead Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 209–211. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Eubalaena. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 272.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 332.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 391.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 306.
↑ M. Bisconti, O. Lambert & M. Bosselaers. Revision of "Balaena" belgica reveals a new right whale species, the possible ancestry of the northern right whale, Eubalaena glacialis, and the ages of divergence for the living right whale species. „PeerJ”. 5, s. e3464, 2017. DOI: 10.7717/peerj.3464. (ang.).
↑ T. Kimura, K. Narita, T. Fujita, Y. Hasegawa. 長野県上水内郡信州新町の権田累層（上部中新統∼ 下部鮮新統）産セミクジラ属（Eubalaena）の一新種 / A new species of Eubalaena (Cetacea: Mysticeti: Balaenidae) from the Gonda Formation (latest Miocene-early Pliocene) of Japan. „群馬県立自然史博物館研究報告 / Bulletin of the Gunma Museum of Natural History”. 11, s. 15-27, 2007. (jap. • ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[4] Niepoprawna późniejsza pisownia Hunterus J.E. Gray, 1864.

[8] Nieuzasadniona poprawka Macleayius J.E. Gray, 1865.

[itis-1] Eubalaena, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Gray1864a-2] J.E. Gray. On the Cetacea which have been observed in the seas surrounding the British Islands. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 201, 1864. (ang.).

[Gray1864b-3] J.E. Gray. Notes on the Whalebone-Whales; with a synopsis of the species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Thirth Series. 14, s. 349, 1864. (ang.).

[Gray1866-5] J.E. Gray: Catalogue of seals and whales in the British Museum. London: The Trustees, 1866, s. 78, 98. (ang.).

[Gray1865-6] J.E. Gray. Notice of the Atlas and other Cervical Vertebrae of a Right Whale in the Museum of Sydney, New South Wales. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 589, 1865. (ang.).

[Gray1873-7] J.E. Gray. Notice of the skeleton of the New Zealand Right Whale (Macleayius australiensis) and other whales, and other New Zealand marine Mammalia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1873, s. 140, 1873. (ang.).

[Marschall-9] Mammalia. W: A.F. Marschall: Nomenclator zoologicus continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, sub auspiciis et sumptibus C. R. Societatis zoologico-botanicae conscriptus a comite Augusto de Marschall. Vindobonae: typis C. Ueberreuter (M. Salzer), 1873, s. 8. (łac.).

[Cichocki&inni-10] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 186. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-11] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Curry&Brownell-12] B. Curry & R. Brownell Jr: Family Balaenidae (Right and Bowhead Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 209–211. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Eubalaena. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/item/88553#page/280/mode/1up_272]-14] Palmer 1904 ↓, s. 272.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/340/mode/1up_332]-15] Palmer 1904 ↓, s. 332.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655547_391]-16] Palmer 1904 ↓, s. 391.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/314/mode/1up_306]-17] Palmer 1904 ↓, s. 306.

[Bisconti&inni-18] M. Bisconti, O. Lambert & M. Bosselaers. Revision of "Balaena" belgica reveals a new right whale species, the possible ancestry of the northern right whale, Eubalaena glacialis, and the ages of divergence for the living right whale species. „PeerJ”. 5, s. e3464, 2017. DOI: 10.7717/peerj.3464. (ang.).

[Kimura&inni-19] T. Kimura, K. Narita, T. Fujita, Y. Hasegawa. 長野県上水内郡信州新町の権田累層（上部中新統∼ 下部鮮新統）産セミクジラ属（Eubalaena）の一新種 / A new species of Eubalaena (Cetacea: Mysticeti: Balaenidae) from the Gonda Formation (latest Miocene-early Pliocene) of Japan. „群馬県立自然史博物館研究報告 / Bulletin of the Gunma Museum of Natural History”. 11, s. 15-27, 2007. (jap. • ang.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[b]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]