Flaga czerwono-czarna

Flaga czerwono-czarna

Informacje
Proporcje	2,5:6
Opis flagi	Flaga złożona z dwóch poziomych pasów: czerwonego oraz czarnego

Flaga czerwono-czarna – ukraińska flaga nacjonalistyczna, symbolizująca walkę o ukraińską niepodległość, używana pierwotnie przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów-Banderowców. Stanowi prostokątny płat tkaniny o proporcji 2,5:6, podzielony na dwa poziome, równoległe pasy tej samej szerokości, z których górny jest koloru czerwonego, a dolny koloru czarnego. Kolor czarny symbolizować ma ziemię ukraińską, a czerwony – krew przelaną za Ukrainę. W Polsce flaga ta jest negatywnie odbierana przez skojarzenie jej z Rzezią wołyńską.

Historia

Geneza barw

Logo „Zakonu Rycerzy Żelaznej Ostrogi”

Historia użycia kolorystyki czerwono-czarnej na Ukrainie zaczyna się od dekoracyjnego wykorzystywania tych dwóch kolorów na ubraniach, pisankach oraz w ludowych piosenkach.

Jako element symboliki wojskowej czerwień i czerń miała być wykorzystywana już przez Kozaków, o czym świadczyć ma obraz Ilja Riepina Kozacy piszą list do sułtana z 1891 roku, tworzony w oparciu o wiedzę Dmitrija Jawornickiego – ówczesnego historyka specjalizującego się w dziejach Kozaków zaporoskich. Na dziele tym kopie stojące nad głowami Kozaków wyglądają na przyozdobione w żółto-niebieskie i czerwono-czarne proporczyki.

Kolory czerwony i czarny stanowiły również element symboliki Strzelców Siczowych podczas I wojny światowej, co objawiało się wykorzystaniem tychże barw w pieśniach i na ubraniach, zaraz obok żółtego i niebieskiego koloru.

Barwy Towarzystwa Sportowego „Ukraina”

W okresie międzywojennym, w latach 20. XX wieku, kolorystyka czerwono-czarna stała się popularna wśród zgrupowań ukraińskich płastunów, takich jak Zakon Rycerzy Żelaznej Ostrogi czy Leśne Diabły (jednym z płastunów był młody Stepan Bandera). Ci drudzy nawet w swojej pieśni Hej-hu, hej-ha, napisanej ok. 1929 roku przez Tarasa Kruszelnickiego, wspominają, że „Czerwono-czarna flaga to nasz sztandar” (później ten utwór został zaadaptowany przez UPA po drobnych modyfikacjach tekstu). Popularność tych kolorów wynikała w znacznej mierze z faktu, że polskie władze w Galicji nie tolerowały używania flagi niebiesko-żółtej.

Poza skautami czerwono-czarne kolory wykorzystywane również były przez ukraińskich sportowców. Zgodnie ze statutem Towarzystwa Sportowego „Ukraina” oficjalne barwy organizacji są czerwono-czarno-czerwone w proporcji 1:3:1 i w takiej formie wykorzystywane one były na niemalże wszystkich strojach towarzystwa, flagach, nagłówkach listów, w publikacjach i tym podobnych przedmiotach. W strojach czerwono-czarnych grali również zawodnicy klubu piłkarskiego Ukraina Lwów (od 1925 roku).

Okres drugowojenny

Flaga OUN, a później OUN-M

W trakcie II wojny światowej frakcja rewolucyjna OUN, która powstała w 1940 roku po rozłamie w Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, dążyła do utworzenia własnej symboliki, aby odróżnić się od OUN Andrija Melnyka, która wykorzystywała OUN-owską błękitną flagę ze złotym tryzubem i mieczem pośrodku. Z tego powodu OUN-B przyjęła swoje oficjalne symbole jako czerwono-czarne, a na drugim Wielkim Zebraniu OUN-B w kwietniu 1941 roku postanowiła, że zaprzestanie korzystania z tryzuba z mieczem, a zamiast tego używać będzie wyłącznie „ogólnonarodowego Tryzuba Włodzimierza Wielkiego w formie wprowadzonej przez Radę Centralną” oraz „swojej odrębnej flagi organizacyjnej w kolorach czerwonym i czarnym”, przy czym przyjęte znaczenie kolorów nawiązywać miało do nazistowskiej idei Blut und Boden (chociaż interpretowanie czerwono-czarnej symboliki jako ziemi ukraińskiej i krwi o nią walczących miało występować już wcześniej, o czym wspominał Petro Dużyj powołujący się na Zenona Kossaka, tłumaczącego znaczenie tych kolorów na podstawie słów dzieła Wasyla Stefanyka pt. „Synowie”). Układ flagi i obowiązujące proporcje miały zostać uchwalone przez osobną komisję, jednak w początkowym okresie walk na froncie wschodnim komisja ta nie zebrała się. Dodatkowo, mimo istnienia powyższych postanowień, wśród członków UPA ozdoby niebiesko-żółte nadal cieszyły się dużą popularnością.

Współcześnie

Jedną ze współczesnych interpretacji flagi jest postrzeganie jej jako flagi Ukrainy, która została zalana krwią w wyniku wojny rosyjsko-ukraińskiej.

Obecnie, w obliczu inwazji Rosji na Ukrainę, Ukraińcy przypisują fladze czerwono-czarnej znaczenie na nowo, zaznaczając, że dla nich jest ona przede wszystkim symbolem ich determinacji w walce o niepodległość, że jest flagą bojową, zakładaną przez tych, którzy za obronę kraju są gotowi poświęcić swoje życie.

Jako że ostateczna forma tej flagi została przyjęta i była wykorzystywana przez OUN-B/UPA, w Polsce jest ona jednoznacznie kojarzona z rzezią wołyńską, przez co jej odbiór w polskim społeczeństwie jest skrajnie negatywny. Wywieszanie flagi czerwono-czarnej może przynieść dla wywieszającego konsekwencje w postaci interwencji policyjnej.

Wykorzystanie

• Flaga w barwach czerwono-czarnych, w towarzystwie niebiesko-żółtej, miała w ukrytej formie pojawić się już na obrazie Ilja Riepina Kozacy piszą list do sułtana, za sprawą Dmitrija Jawornickiego, który był konsultantem historycznym Riepina i ówczesnym specjalistą w dziedzinie historii Kozaków zaporoskich, ich broni, przyborów codziennego użytku oraz flag.
• Flaga była wykorzystywana przez członków OUN-B i Ukraińskiej Powstańczej Armii w czasie swojej działalności od 1942 roku do połowy lat 50.
• Flagę wykorzystują obecnie nacjonalistyczne partie i organizacje, m.in. Kongres Ukraińskich Nacjonalistów і Prawy Sektor. Czerwono-czarne barwy wykorzystano również na fladze UNA-UNSO.
• Barwy te występują też w herbach oraz flagach niektórych miejscowości i jednostek administracyjnych na zachodniej Ukrainie, m.in. flagach Kołomyi, obwodu iwanofrankiwskiego oraz herbach Czerwonogrodu, rejonu kozowskiego, rejonu tarnopolskiego.
• Czerwono-czarne pojawiły się również na Euromajdanie.

Pomniejsze informacje

• Identyczną flagą posługują się polscy saperzy.

Galeria

• 
  Ukraińska mapa haftów. Dostrzec można częste wykorzystanie czerwonych i czarnych kolorów
• 
  Kozackie chorągwie z 1651 roku. Kolorystycznie bazują na bieli, czerwieni, czerni, żółci i niebieskim, czyli, wyłączając biel, kolorach użytych zarówno we fladze Ukrainy jak i fladze czerwono-czarnej
• 
  Fragment obrazu Kozacy piszą list do sułtana, na którym widać kopie przyozdobione w kolory niebiesko-żółte i czerwono-czarne
• 
  Logo „Leśnych Diabłów”
• 
  Awers przedwojennej flagi „Leśnych Diabłów”
• 
  Współczesna flaga „Leśnych Diabłów”, będąca rozwinięciem wersji przedwojennej
• 
  Herb Sportowego Towarzystwa Ukraina Lwów
• 
  Barwy Towarzystwa Sportowego „Ukraina” widoczne na okładce książki dokumentującej 25 lat istnienia stowarzyszenia
• 
  Stroje zawodników Towarzystwa Sportowego „Ukraina” na przestrzeni lat. Widać wprowadzenie kolorystyki czerwono-czarnej od 1925 roku
• 
  Symbol OUN-B
• 
  Flaga UNA-UNSO
• 
  Symbol KUN
• 
  Flaga obwodu iwanofrankiwskiego
• 
  Czerwono-czarne flagi na Euromajdanie
• 
  Flaga Prawego Sektora

Bibliografia

• Виховні закони і правила ОУН.  – Київ: УВС ім. Ю. Липи, 2005.  – С. 23.
• ГалинаГ. Терещук ГалинаГ., Червоно-чорний прапор став символом протестної боротьби – геральдист [online], Радіо Свобода, 3 lutego 2014 [dostęp 2022-01-31]  (ukr.).