Kołomyja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ten artykuł dotyczy miasta na Ukrainie. Zobacz też: Kołomyja.
Kołomyja
Коломия
Ilustracja
Rynek z ratuszem
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Ukraina
Obwód iwanofrankiwski
Prawa miejskie 1240
Burmistrz Ihor Sluzar
Populacja (2016)
• liczba ludności
61 210
Nr kierunkowy 03433
Kod pocztowy 78200
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa lokalizacyjna obwodu iwanofrankiwskiego
Kołomyja
Kołomyja
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa lokalizacyjna Ukrainy
Kołomyja
Kołomyja
Ziemia48°31′N 25°02′E/48,516667 25,033333
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Portal Ukraina

Kołomyja (ukr. Коломия) – miasto na zachodniej Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, nad Prutem, siedziba rejonu kołomyjskiego. W 2016 roku liczyło ok. 61 tys. mieszkańców[1]. Ośrodek przemysłu maszynowego, metalowego, lekkiego, spożywczego, drzewno-papierniczego. Miasto jest centrum huculskiej sztuki ludowej, znajduje się tu m.in. muzeum etnograficzne i muzeum pisanek[2].

Miasto królewskie lokowane w 1240 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim[3].

Historia[edytuj]

XIII – XVIII wiek[edytuj]

Nazwa Kołomyi ma związek z założycielem miasta królem halickim Kolomanem. Miejscowość była wzmiankowana w 1240 roku i należała do Księstwa Halicko-Wołyńskiego. W połowie XIV wieku została włączona do Polski.

Miasto królewskie zostało założone przez Kazimierza III Wielkiego na prawie magdeburskim pomiędzy 1366 a 1370 rokiem[4]. W XV w. była miejscem sądu grodzkiego[5] a w okresie od XV w. do 1567 także sądu ziemskiego, który następnie przeniesiono do Halicza[6]. W 1459 hospodar mołdawski Stefan III Wielki złożył tutaj hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi. Doszło wtedy do upokorzenia hospodara: w momencie składania przez niego hołdu lennego rozwarły się ściany namiotu i wojsko polskie oraz wojsko mołdawskie zobaczyło Stefana klęczącego przed królem. 15 września 1485 Stefan złożył w Kołomyi ponownie hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi. W XVI i XVII wieku Kołomyja była ośrodkiem wydobycia cennej wtedy soli. W pierwszej połowie XVII wieku z powodu zalewania miasta przez rzekę Prut przeniesiono miasto na nowe miejsce. W XVIII wieku w mieście wśród miejscowych Żydów bardzo rozwinął się chasydyzm.

W zaborze austriackim[edytuj]

Pierwsza wystawa etnograficzna (1880)

Od 1772 Kołomyja znajdowała się w zaborze austriackim.

W 1879 w pobliżu miasta inżynier Stanisław Szczepanowski rozpoczął wydobycie ropy naftowej. W 1880 staraniem oddziału Towarzystwa Tatrzańskiego w Kołomyi odbyła się pierwsza wystawa etnograficzna, prezentująca dorobek kulturowy Pokucia, a wystawę odwiedził sam cesarz Franciszek Józef. Współorganizatorem wystawy był Oskar Kolberg – etnograf, folklorysta i kompozytor, wydarzenie to rozsławiło Karpaty Wschodnie w całej Europie. Za miastem znajdował się również pomnik upamiętniający hołd jaki złożył hospodar mołdawski Stefan w roku 1485 królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi. W latach 1886-1945 w Kołomyi funkcjonowały tramwaje parowe. Przez cały okres swojej historii miasto było nieustannie niszczone przez Tatarów, Kozaków oraz wojska mołdawskie. W 1913 liczyło 45 000 mieszkańców, w tym 15 000 Polaków, 20 000 Żydów, 9000 Rusinów, 1000 Niemców i innych. Sporych zniszczeń miasto doznało też w czasie I wojny światowej. W 1915 w Kołomyi została powołana słynna II Brygada Legionów, nazywana też Żelazną lub Karpacką.

Okres międzywojenny[edytuj]

Herb miasta za czasów II RP
 Osobny artykuł: Obóz internowanych i jeńców polskich w Kosaczowie.

W czasie wojny polsko-ukraińskiej w Kosaczowie stanowiącym dziś część Kołomyi istniał obóz, w którym przetrzymywano kilka tysięcy polskich działaczy niepodległościowych i społecznych. Po wyzwoleniu Kołomyi 24 maja 1919 przez sprzymierzone z Polską wojska rumuńskie stwierdzono, że ponad 1000 więźniów zginęło z powodu chorób, zimna, głodu lub zostało zamordowanych[7]. W okresie dwudziestolecia międzywojennego miasto znajdowało się na terenie II Rzeczypospolitej i wtedy też otwarto w nim Muzeum Pokuckie z bogatym zbiorem rękodzieła huculskiego, istniejące do dziś jako muzeum etnograficzne. Miasto rozwinęło się też w tym czasie jako kurort. Rosjanie miejscowych Polaków w większości deportowali na wschód w latach 1939-1941, a miejscowych Żydów Niemcy zamordowali we wrześniu-październiku 1941 w lesie w Szeperowce.

Jako powiat był jednostką administracyjną w okresie I Rzeczypospolitej, ziemia halicka, województwo ruskie od 1569 do 1772. Od 1772 do 1914 w zaborze austriackim, pod nazwą Kolomea. W latach 1919-1939 miasto powiatowe, największe (1921) w woj. stanisławowskim, do agresji ZSRR na Polskę.

Zabytki[edytuj]

Gimnazjum im. Króla Kazimierza Jagiellończyka (2009)
Zabytkowe kościoły i cerkwie
Kościół św. Ignacego Loyoli
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Cerkiew gr.kat. pw. św. Michała Archanioła
Cerkiew prawosławna Zwiastowania Bogurodzicy (Patriarchatu Moskiewskiego), najstarsza cerkiew w mieście

Demografia[edytuj]

Edukacja[edytuj]

W Kołomyi działa szereg szkół średniego stopnia, m.in. liceum ekonomiczne, technikum i liceum pedagogiczne oraz Instytut Przyrodniczy w ramach Uniwersytetu KROK.

Kultura[edytuj]

Muzeum Pisanek (2003)

Muzeum Pisanek posiada bogate zbiory pisanek z całego świata. Prezentuje pisanki z wielu krajów, m.in. Chin, Izraela, Egiptu, Cejlonu, z Kenii. Polskie pisanki pochodzą z regionu łowickiego. W ekspozycji zaprezentowano pisanki robione różnymi technikami: malowane, wydrapywane, wyklejane, obszywane, haftowane, oblepiane. materiałem na pisanki może być wypreparowane jajo kurze, przepiórcze, gęsie, kacze, strusie, orle, a także obrobiony do owalnego kształtu kamień, drewno i szkło. Na terenie muzeum znajduje się kilkunastometrowa pisanka z drewna, w której wnętrzu mieści się część ekspozycji[10].

Muzeum Huculszczyzny i Pokucia mieszczące się w zabytkowej kamienicy z końca XIX w gromadzi zbiory w działach: artystycznej obróbki drewna (rzeźba, inkrustacja, wypalanie), obróbki metalu i skóry, garncarstwa, tkaniny dekoracyjnej, kilimiarstwa, hafciarstwa i odzieży[11].

Sport[edytuj]

Przed II wojną światową w Kołomyi działał polski klub piłkarski Pokucie Kołomyja. Współcześnie w mieście funkcjonują ukraińskie kluby piłkarskie Pokuttia Kołomyja i Karpaty Kołomyja.

Ludzie związani z miastem[edytuj]

Tablica Stanisława Vincenza na Gimnazjum Króla Kazimierza Jagiellończyka (2009)
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Kołomyją.
Honorowi obywatele

Urodzeni w Kołomyi[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Kołomyi.

Pobliskie miejscowości[edytuj]

Miasta partnerskie[edytuj]

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

  1. ↑ [1].
  2. ↑ Jacek Wnuk: Pisanki w pisance. KarpatyWschodnie.pl, 12 kwietnia 2009. [dostęp 3 maja 2011].
  3. ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 168.
  4. ↑ Anna Berdecka, Nowe lokacje miast królewskich w Małopolsce w latach 1333-1370 : chronologia i rozmieszczenie, w: Przegląd Historyczny, T. 65 (1974), z. 4, tabela 2 po s. 617.
  5. ↑ M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012
  6. ↑ M. Pawlikowski, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012
  7. ↑ Tomasz J. Kopański, Wojna polsko-ukraińska 1918-1919 i jej bohaterowie, Warszawa 2013, s. 328.
  8. ↑ Krzysztof Wojciechowski: W Kołomyi odsłonięto tablicę ks. Piotra Skargi. 2013-08-13. [dostęp 2015-04-15].
  9. ↑ Kołomyja. [dostęp 20.8.13].
  10. ↑ Muzeum Pisanki.
  11. ↑ Narodowe Muzeum Huculszczyzny i Pokucia. Ekspozycja.
  12. ↑ Szematyzm na rok 1895. Lwów: 1895.
  13. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: Prezydyum C.K. Namiestnictwa, 1911, s. 31.

Bibliografia[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

p • d • e
Miasta obwodu iwanofrankiwskiego
Flag of Ivano-Frankivsk Oblast.png
p • d • e
Rejony obwodu iwanofrankiwskiego
Rejony herb obwodu iwanofrankowskiego
Wydzielone miasta
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kołomyja&oldid=49274740”