Kozacy piszą list do sułtana

Kozacy piszą list do sułtana

Запорожцы

Obraz Ilji Repina ze zbiorów Państwowego Muzeum Rosyjskiego w Sankt Petersburgu
Autor	Ilja Riepin
Data powstania	1880–1891
Medium	Olej na płótnie
Wymiary	203 × 358 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Petersburg
Lokalizacja	Państwowe Muzeum Rosyjskie

Druga, nieukończona wersja obrazu z 1893 roku. Przechowywana w muzeum w Charkowie.

Kozacy piszą list do sułtana lub Zaporożcy piszący list do sułtana – obraz olejny rosyjskiego malarza Ilji Riepina. Płótno artysta zaczął malować w 1880 roku, a skończył w 1891 roku. Istnieje także druga, niedokończona wersja obrazu z 1893 roku, w której autor chciał lepiej oddać detale epoki.

Treść obrazu

Według legendy list został napisany w 1676 roku przez atamana koszowego Iwana Sirko wraz z „całą Siczą Zaporoską” w odpowiedzi na ultimatum sułtana osmańskiego Mehmeda IV.

Oryginał pisma nie zachował się do naszych czasów, jednak w latach 70. XIX wieku została odnaleziona kopia pisma sporządzona w XVIII wieku. Kopia została odnaleziona przez etnografa-hobbystę z Dniepru (wtedy Jekaterynosław), który przekazał ją znanemu historykowi Dmytrowi Jawornickiemu (ukr. Дмитро Яворницький). Ten z kolei odczytał kiedyś pismo dla rozweselenia swoich gości, wśród których był Ilja Riepin. Artysta malarz zainteresował się całą historią i w 1880 roku rozpoczął prace nad obrazem.

Historia powstawania

Od roku 1880 roku Riepin zajął się tworzeniem szkiców oraz doborem postaci. Wśród pozujących modeli były znane ówcześnie osoby. Do postaci pisarza pozował Dymitr Jawornicki (ten sam, który wcześniej przeczytał artyście pismo Kozaków), a atamanem koszowym Iwanem Sirko został generał-gubernator Kijowa M.I. Dragomirow (ros. М.И. Драгомиров). Przy postaci śmiejącego się kozaka w białej papasze asystował dziennikarz i pisarz Władimir Gilarowski (ros. Владимир Гиляровский). Pierwszy gotowy szkic został ukończony w 1887, i Riepin podarował go Jawornickiemu, który później go sprzedał. Dziś znajduje się w Galerii Tretiakowskiej w Moskwie.

Najważniejszy wariant obrazu został namalowany w 1891 roku. Po pierwszym wystawieniu na widok publiczny autor był krytykowany za to, że obraz nie jest zgodny z prawdą historyczną. Niemniej, po sukcesach na wystawach w Rosji i za granicą (Chicago, Budapeszt, Monachium, Sztokholm) obraz został kupiony w 1892 roku, za 35 tysięcy rubli, przez cara Aleksandra III. Następnie pozostawał on w zbiorach rodziny carskiej do roku 1917, a po rewolucji październikowej znalazł się w zbiorach Muzeum Rosyjskiego w Piotrogrodzie (obecnie Petersburg), gdzie znajduje się do dziś.

W 1889 roku, przed ukończeniem najbardziej znanego wariantu, Riepin rozpoczął pracę nad drugą wersją, której nigdy nie zakończył. Drugie płótno ustępuje rozmiarami pierwszemu i było eksperymentem artysty. Nowa wersję Zaporożców autor starał się namalować, zwracając większą uwagę na fakty historyczne. Otrzymany efekt nie był jednak dla artysty zadowalający i obraz pozostał niedokończony. Jest to tzw. wersja z 1893 roku, przechowywana w muzeum w Charkowie.

Linki zewnętrzne

• Historia powstania obrazu Riepina Kozacy piszą list do sułtana (ros.)

Bibliografia

• Dymitr Jawornicki: Historia Kozaków Zaporoskich, cz. 2, pp. 517–518, Sankt Petersburg, 1895.
• Myron B. Kuropas: The Saga of Ukraine: An Outline History, MUN Enterprises, 1961.
• Piękne obrazy, zbiór. Artyści RFSRR (ros. Замечательные полотна. Сборник Художник РСФСР), 1962.