Forma językowa
Forma językowa – jednostka pełniąca funkcję semantyczną lub syntaktyczną (morfem, wyraz, konstrukcja, zdanie)[1]. Najczęściej mówi się o formach wyrazowych (słownych)[1], służących wyrażeniu pewnego znaczenia gramatycznego (np. forma rzeczownika w danym przypadku, danej liczbie itp.)[2].
Leonard Bloomfield wyróżniał formy językowe wolne i związane. Do pierwszych zaliczał elementy, które mogą pełnić rolę wypowiedzenia, do drugich zaś jednostki niefunkcjonujące w ten sposób (np. sufiks -ość, prefiks wy-)[1].
W językoznawstwie tradycyjnym formę przeciwstawiano znaczeniu. Tak rozumiana forma językowa stanowi składową elementu językowego pierwszego rozczłonkowania, odróżnianą od znaczenia. Współcześnie w tym sensie stosuje się zwykle termin „plan wyrażenia”[1].
Forma gramatyczna stanowi postać autosemantyczną słowa w relacji do innych słów w zdaniu[3]. Forma gramatyczna rozkłada się na bazę (wyraz główny) o wartości leksykalnej oraz na formant (wyraz pomocniczy) pełniący funkcję gramatyczną[3][4]. Formy gramatyczne wyrażają zawsze określone kategorie gramatyczne. W niektórych przypadkach pewna postać fleksyjna można zostać zaliczona do kilku form gramatycznych w zależności od tego, do jakich kategorii gramatycznych się odnosi: np. pol. nodze to forma celownika l. poj. lub miejscownika l. poj. (zob. synkretyzm)[1].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Polański 1999 ↓, s. 178.
- ↑ Jozef Piaček, Miloš Kravčík, Tvar slovný, [w:] Otvorená filozofická encyklopédia [online], wersja 3.0, 1999 (słow.).
- ↑ a b Mistrík 1993 ↓, s. 161.
- ↑ Polański 1999 ↓, s. 177.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
- Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897.