Gawlik (jezioro)
54°01′51″N 22°06′41″E/54,030833 22,111389
| |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Wysokość lustra |
131,1 m n.p.m. |
| Wyspy |
10 szt. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
416,8 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
13550 m |
| Objętość |
24771,3 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
II (2008)[1] |
| Rzeki zasilające |
Gawlik, |
| Rzeki wypływające |
Gawlik |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu giżyckiego  | |
Położenie na mapie gminy Wydminy  | |
| 54°01′51″N 22°06′41″E/54,030833 22,111389
| |
 Mapa jeziora wraz z zaznaczonymi wyspami | |
Gawlik – jezioro w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy[2].
Położenie i charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Jezioro leży na Pojezierzu Mazurskim[3], w mezoregionie Pojezierza Ełckiego[4], w dorzeczu Gawlik–Ełk–Biebrza–Narew–Wisła[1]. Znajduje się około 20 km w kierunku wschodnim od Giżycka[5]. Od strony wschodniej do jeziora wpływa pięciorzędowy ciek wodny o nazwie Gawlik, który łączy zbiornik wodny z jeziorem Sowa, a także dalej z jeziorem Łękuk. Gawlik ma odpływ na południu i kieruje wody do jeziora Jędzelewo. Do jeziora wpływa także od północy bezimienny ciek wodny określany jako Dopływ z lasu[6]. Nad brzegiem znajdują się miejscowości Grądzkie (na północy), Gawliki Wielkie (na południowym zachodzie) oraz Szczybały Orłowskie[5] i Kowalewskie (na wschodzie)[7].
Powierzchnia zlewni całkowitej wynosi 57,2 km², a zlewni bezpośredniej 169 ha. Kształt jeziora jest zbliżony do koła[1].
Linia brzegowa jest rozwinięta. Na terenie zbiornika wodnego znajduje się 10 wysp o łącznej powierzchni 7 ha[5], wśród nich m.in. Wyspa Kormoranów, Wyspa Kacza, Wyspa Wierzbowa, Wyspa Łabędzia, Duża Mewa, Mała Mewa oraz Wyspa Duża[7], która jest największa i ma około 5 ha powierzchni[5]. W północnej części znajduje się duży półwysep o nazwie Grądzki Ostrów[7]. Brzegi są zróżnicowane, gdzieniegdzie wysokie, w innych miejscach niskie. Wokół akwenu znajdują się pola i łąki[5].
Zgodnie z typologią abiotyczną zbiornik wodny został sklasyfikowany jako jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, stratyfikowane, leżące na obszarze Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich (6a)[8]. W systemie gospodarki wodnej jest jednolitą częścią wód powierzchniowych Gawlik o kodzie LW30099 i podlega Regionalnemu Zarządowi Gospodarki Wodnej w Warszawie, leżąc w regionie wodnym Środkowej Wisły[6].
Jezioro leży na terenie obwodu rybackiego jeziora Gawlik w zlewni rzeki Ełk – nr 14[9]. Objęte jest strefą ciszy[10]. Znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego o łącznej powierzchni 49 297,2 ha[11].
Południowym brzegiem jeziora prowadzi droga wojewódzka nr 655[5].
Przed 1950 jezioro nosiło niemiecką nazwę Gablick See[12].
Morfometria
[edytuj | edytuj kod]Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 416,8 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 6,0 m, a maksymalna – 12,6 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 131,1 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 24771,3 tys. m³[3]. Maksymalna długość jeziora to 2800 m, a szerokość 2300 m. Długość linii brzegowej wynosi 13550 m[5].
Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 według Państwowego Układu Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 414,0 ha, a wysokość bezwzględna lustra wody – 131,0 m n.p.m.[3]
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]W skład pogłowia występujących ryb wchodzą m.in. szczupak, lin, leszcz, węgorz i sandacz. Roślinność przybrzeżna niezbyt rozwinięta, ale porastająca całą linię brzegową i brzegi wysp, głównie trzcina. Wśród roślinności zanurzonej przeważają rogatek i moczarka, które w niektórych miejscach tworzą gęste łąki podwodne[5].
Zgodnie z badaniem z 1991 roku przyznano akwenowi II klasę czystości[3]. W 2008 roku stan ekologiczny jeziora został określony jako dobry, co oznacza II klasę jakości wód[1][13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2008 roku. Olsztyn: Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2009, s. 40–41.
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 83, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c d Adam Choiński, Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 349, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.
- ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4.
- ↑ a b c d e f g h Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski, Wielkie Jeziora Mazurskie. Północ, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1999 (Przewodniki wędkarskie; 6), ISBN 83-87506-16-8, OCLC 749533945.
- ↑ a b Gawlik >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2017-08-19].
- ↑ a b c Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal 2 iMap ORTO. geoportal.gov.pl. [dostęp 2017-08-19].
- ↑ Ministerstwo Środowiska, Raport dla Obszaru Dorzecza Wisły z realizacji art. 5 i 6, zał. II, III, IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, marzec 2005, s. 120 [dostęp 2017-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑ Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie: Obwieszczenie nr 3/2016 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 30 września 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia w sprawie ustanowienia obwodów rybackich na publicznych śródlądowych wodach powierzchniowych płynących. edziennik.mazowieckie.pl, 30 września 2016. [dostęp 2020-03-16].
- ↑ Wykaz jezior i rzek, na których wprowadzono zakaz używania jednostek pływających z silnikami spalinowymi. Zakaz wprowadza w drodze Uchwały Rada Powiatu na podstawie art.41 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym oraz art.116 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. [dostęp 2017-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego: Uchwała Nr VII/126/11 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego.. bip.warmia.mazury.pl, 24 maja 2011. [dostęp 2017-08-19].
- ↑ Poz. 588. Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości. „Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 425, 8 maja 1950.
- ↑ Monitoring jezior w roku 2007. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. [dostęp 2017-08-19].