Giuseppe Calì
 Edward Caruana Dingli Portret Giuseppe Calì (ok. 1920) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
Giuseppe Calì (ur. 14 sierpnia 1846 w Valletcie, zm. 1 marca 1930 tamże) – maltański malarz. Specjalizował się w malarstwie religijnym.
Życie[edytuj | edytuj kod]
Giuseppe Calì urodził się 14 sierpnia 1846 w Valletcie na Malcie. Jego rodzicami byli Raffaele Calì, scenograf w Royal Theatre, i Giovanna née Padiglione, mezzosopran operowy. Oboje pochodzili z Neapolu; przenieśli się na Maltę w 1840[1], w okresie poprzedzającym Italian Risorgimento[2].
W 1863 młody 17-letni Giuseppe został, głównie dzięki hojności kupca-gentlemana Williama Stephena Eynauda[1][3], wysłany na studia do Accademia di Belle Arti w Neapolu, gdzie studiował pod kierunkiem Giuseppe Mancinelliego. W Neapolu zaprzyjaźnił się z Domenico Morellim (1823–1901), uznanym przedstawicielem naturalizmu, a także zapoznał się z romantyzmem. Wpływy obu kierunków są widoczne we wczesnej fazie jego twórczości artystycznej – zwłaszcza w jego pierwszym dużym dziele Śmierć Draguta (1867), wykonanym po powrocie z Akademii, następnie zakupionym przez rząd i umieszczonym na stałej ekspozycji w zbrojowni pałacu wielkiego mistrza w Valletcie[2][3], dziś w MUŻA w Valletcie.
W 1867 został wezwany na Maltę przez swoich przerażonych rodziców, którym przekazano wiadomość, że ich syn planuje dołączyć do garibaldczyków w ich ostatniej próbie obalenia państwa papieskiego, wciąż mocnego w Rzymie i jego okolicach[1]. W 1871, po powrocie na Maltę Giuseppe poślubił Perennię Pace z Senglei. Jedno z jego dziesięciorga dzieci, syn Ramiro Calì został również uznanym malarzem[2]. Talent malarski przekazany został dalszym pokoleniom – praprawnuczka Giuseppe – Philippa Bianchi z sukcesem portretuje sławne osobistości[4].
Giuseppe Calì pracował niemal do końca swojego życia. Zmarł w Valletcie 1 marca 1930 w słusznym wieku 83 lat[2][3][5].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Giuseppe Calì był bardzo płodnym artystą, prawie każdy znaczący kościół na Malcie szczyci się jego dziełem. Pracował bardzo szybko, według jednego z jego wnuków nazywano go „ix-xitan tal-pinzell” („diabeł pędzla”). Jego wydajność była ogromna, w ciągu życia wykonał ponad sześćset różnych kompozycji[3] (według niektórych źródeł – około dwa tysiące[2]) składających się z imponującej różnorodności obrazów, rysunków, bozzetti, portretów i dekoracji sklepień kościelnych, a także pewnej liczby rzeźb i litografii. Niestety wiele z nich przepadło podczas II wojny światowej, jak np. Ukrzyżowanie w kościele Stella Maris w Sliemie[2][3].
Wpływ romantyzmu, z którym artysta zapoznał się w Neapolu, jest widoczny na większości jego wczesnych dzieł, jak np. na obrazie ołtarza kościoła parafialnego w Moście Matka Boża Różańcowa (1870), będącym jego pierwszą pracą dla kościołów po powrocie z Włoch, a także Święty Wawrzyniec (1881) oraz Święty Hieronim (1882) w kościele Sacro Cuor w Sliemie. Ten ostatni jest powszechnie uznawany za arcydzieło tego gatunku[3]. Styl ten jest także widoczny w pracach z 1885: Święty Józef z Dzieciątkiem dla kościoła parafialnego św. Kajetana w Ħamrun oraz Męczeństwo św. Demetriusza dla kościoła parafialnego Maria Bambina w Senglei[2].
Calì wykonał również kilka dzieł we współpracy z artystą Carlo Ignazio Cortisem, w tym dla kościoła parafialnego św. Wawrzyńca w Birgu i kościoła Zbawiciela w Lija[2].
Pod koniec XIX wieku pracował też nad kilkoma bocznymi obrazami, jak ten dla kościoła Zwiastowania w Tarxien, oraz obraz Święty Dominik dla kościoła parafialnego Porto Salvo w Valletcie, w którym został ochrzczony[2][3].
Calì pracował nad wieloma prywatnymi zleceniami na dekoracje domów, m.in. wykonał serię czterech putti, zatytułowaną Cztery pory roku w holu wejściowym willi Alhambra w Sliemie, własności architekta Emanuele Luigiego Galizii[6]; wywarł też duży wpływ na maltańskie społeczeństwo, namalował około pięćdziesięciu portretów znanych ludzi na Malcie. Wliczyć w to należy portrety kard. Lavigerie (1884), kard. Logue (1886), a także gubernatora Richarda More O’Ferralla, markiza Emanuele Scicluny, Giovanni Battisty Schembriego, Achille Camilleriego, Edwarda V. Ferro, sir Victora Houltona[2], sędziego sir Adriano Dingli, rektora uniwersytetu Napoleone Tagliaferro, papieża Piusa IX, sędziego Paolo Debono, hrabiego i hrabiny Messina oraz lorda i lady Strickland[3].
.jpg)
Inne znamienitsze prace[edytuj | edytuj kod]
- The Our Lady of Mount Camel – kościół parafialny, Ħamrun (1879)
- The Our Lady of Doctrine – oratorium kościoła parafialnego, Żurrieq (1879)
- St Andrew – stary kościół parafialny, Għajnsielem, Gozo (1882)
- The death of St Augustine – kościół parafialny, Mosta (1883)
- David, Ezekiel, Moses and Isaiah – kopuła kościoła parafialnego, Cospicua (1884)
- The glory of St Lawrence – kościół parafialny, San Lawrence, Gozo (ok. 1889)
- The Adoration of the Magii – kościół parafialny, Tarxien (1895)
- Christ Surrounded by Children – kościół parafialny, Lija (1897)
- Holy Family – bazylika św. Jerzego, Victoria, Gozo (1899)
- Christ the Samaritan – kościół parafialny, Cospicua (1900)
- St Francis de Paola – kościół parafialny, Tarxien (1900)
- The Good Shepherd – kaplica anglikańska w Binghi, Kalkara (1911)[2]
- Nativity of Jesus Christ – kościół parafialny, Luqa
- Saint Dominic i Saint Michael – kościół parafialny, Luqa
- Sacred Heart of Jesus – kościół parafialny, Luqa (zniszczone podczas wojny)
- Saint Paul and Saint Catherine V.M. – kościół parafialny, Luqa
- Apotheosis of St. Francis – kościół św. Franciszka, Valletta
- The Sacred Heart of Jesus – kościół parafialny, Fontana, Gozo
- The Assumption of Mary – kościół parafialny, Qrendi
- Nawa główna, kaplica św. Józefa – bazylika św. Heleny, Birkirkara[5]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 150-tą rocznicę urodzin Giuseppe Calì, w 1996 w Upper Barrakka Gardens w Valletcie odsłonięty został brązowy pomnik artysty, wykonany przez Ćensu Apapa, zaś poczta Malty emitowała serię czterech znaczków pocztowych. W 2004 Bank Centralny Malty wydał srebrną monetę z podobizną malarza[2][5][3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Dominic Cutajar: The 19th Cent. Realism of Giuseppe Calì (1846-1930) – an artistic sway that lasted 50 years.. www.academia.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-29)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Giuseppe Cali (1846-1930). www.pressreader.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-29)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Distinguished Maltese personalities series – Giuseppe Calì (1846-1930). Bank Ċentrali Ta’ Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-23)]. (ang.).
- ↑ Rebecca Anastasi: Giuseppe Cali’s Great-Granddaughter Paints Intimate Portraits Of Lives. [w:] The Malta Chamber [on-line]. 2018-03-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-29)]. (ang.).
- ↑ a b c Giuseppe Cali. Prabook. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-29)]. (ang.).
- ↑ Mary Attard: Cali-Galizia Gem threatenedWho is able and willing to preserve this piece of Maltese heritage from being lost? asks Mary Attard. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2009-08-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-28)]. (ang.).