Gmach Główny Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
 nr rej. A-103 z 18 września 1961
| |
 Gmach Główny Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie (dawniej budynek Fundacji Aleksandra Lubomirskiego) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Architekt | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°04′06,31″N 19°57′13,68″E/50,068419 19,953800
| |
Gmach Główny Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie – budynek pochodzący z końca XIX wieku (1893 rok), który początkowo pełnił rolę Schroniska dla Chłopców Księcia Aleksandra Lubomirskiego (funkcjonowało w latach 1893-1950). Schronisko miało przyjmować chłopców wyznania katolickiego z całej Galicji. Pierwotnie schronisko było przeznaczone na 120 osób, ale w wyniku dużego zapotrzebowania zwiększono je na 160 osób. W czasie I wojny światowej i tuż po niej w budynku funkcjonował szpital, natomiast w czasie II wojny światowej stacjonowały tu wojska niemieckie. Od 1952 roku właścicielem nieruchomości jest Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, a budynek pełni funkcję gmachu reprezentacyjnego (tzw. Budynek Główny Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie).
Kompleks zabytkowy[edytuj | edytuj kod]
W skład zabytkowych budynków położonych przy ulicy Rakowickiej 27 wchodzi:
- Gmach Główny
- wraz z kaplicą (obecnie aula uniwersytecka, zwana również "starą aulą")
- wraz z jednym z pierwszych krytych basenów w Polsce (obecnie sala senacka)
- Księżówka (obecnie siedziba Działu Promocji)
- Domek ogrodnika (siedziba sekretariatu głównego uczelni, wartowni i Fundacji Uniwersytetu Ekonomicznego)
- Stróżówka (obecnie siedziba m.in. Biura Programów Zagranicznych)
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zalążki (1880-1893)
- 14 września 1880 roku 78-letni mieszkający w Paryżu bezdzietny książę Aleksander Ignacy Lubomirski zrobił dwumilionowy zapis na cele dobroczynne w Krakowie.
- 31 sierpnia 1885 roku książę Aleksander Lubomirski podpisał akt fundacyjny, mocą którego suma 2 ml franków (równowartość ponad 982 tys. zł) została przekazana na "urządzenie i utrzymanie schroniska dla chłopców opuszczonych lub złego prowadzenia się".
- W grudniu 1886 roku zakupiono kilkuhektarowy grunt wojskowy pod budowę schroniska.
- W lipcu 1887 roku ogłoszono konkurs na projekt budowli.
- W marcu 1888 roku wyłoniono zwycięski projekt Tadeusza Stryjeńskiego i Władysława Ekielskiego
- Wiosną 1891 roku przystąpiono do prac budowlanych
- W październiku 1891 roku wmurowano kamień węgielny.
Schronisko 1893-1914
- 4 listopada 1893 roku nastąpiło uroczyste otwarcie
- jesienią 1893 roku schronisko przyjęło pierwszych wychowanków
- Od 1911 roku schronisko prowadzone było przez Salezjanów. Jednym z kierowników był August Hlond, późniejszy kardynał i Prymas Polski[1].
Szpital (1914-1925)
- W 1914 roku schronisko zostało przekształcone na szpital dla zakaźnie chorych.
- W roku 1918 budynki zostały przeznaczone na polski szpital wojskowy.
Schronisko Salezjanów dla Chłopców (1925-1939)
- W październiku 1925 roku ponownie otworzono zakład dla chłopców prowadzony przez Salezjanów.
Obiekt wojskowy (1939-1946)
- 7 września 1939 roku gmach przeznaczony został na cele wojskowe dla oddziałów niemieckich
- W 1945 roku zakład przekształcono na obóz repatriacyjny dla żołnierzy państw zachodnioeuropejskich, następnie zmieniono na szpital wojskowy Armii Czerwonej.
Schronisko (1946-1950)
- We wrześniu 1946 roku Fundacja ponownie uruchomiła schronisko.
- W roku 1950 zlikwidowano schronisko, a w 1952 roku również Fundację
Obiekt akademicki (od 1950 roku)
- W 1950 roku w budynku otwarto dom akademicki dla studentów Akademii Medycznej
- 24 kwietnia 1952 roku gmach główny oraz budynki na ulicy Rakowickiej 27 przekazano ich dzisiejszemu użytkownikowi Uniwersytetowi Ekonomicznemu w Krakowie (wtedy Wyższej Szkole Ekonomicznej w Krakowie).
- W 1952 roku nastąpiło przeniesienie siedziby Uczelni do gmachu Fundacji Lubomirskich przy ul. Rakowickiej 27 (wcześniejszymi siedzibami były: 1924-1927 budynek przy ulicy Kapucyńskiej 2, 1927-1952 budynek przy ulicy Sienkiewicza 4)
- Ostatnio w gmachu przeprowadzone zostały prace remontowo-konserwatorskie finansowane ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa, który przywróciły budynkowi jego dawną świetność
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
- Muzeum Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
- Kampus Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ August Józef Hlond (1881-1948) [online], dzieje.pl [dostęp 2022-10-22] (pol.).