Gnetum africanum
| ||
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Gromada | nagonasienne | |
| Rząd | gniotowce | |
| Rodzina | gniotowate | |
| Rodzaj | gniot | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Gnetum africanum Welw. Trans. Linn. Soc. London 27: 73 1869[2] | ||
| Kategoria zagrożenia | ||
 wyższe ryzyko wyginięcia (IUCN 3.1) | ||
Gnetum africanum Welw. – gatunek rośliny z rodziny gniotowatych (Gnetaceae Blume). Występuje naturalnie w Nigerii, Kamerunie, Gabonie, Demokratyczna Republika Konga oraz Angoli[3][4] (według niektórych źródeł także w Kongo i Republice Środkowoafrykańskiej[5]).
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Wiecznie zielone, zdrewniałe liany[4]. Dorasta do 10 m wysokości[6].
- Liście
- Mają kształt od podłużnie owalnego do podłużnie eliptycznego lub lancatowatego. Mierzą 10–13 cm długości i 3–5,5 cm szerokości. Blaszka liściowa jest o nasadzie zbiegającej po ogonku i krótko spiczastym wierzchołku. Ogonek liściowy jest nagi i dorasta do 5–10 mm[4].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Rośnie w wiecznie zielonych lasach. Występuje na wysokości od 500 do 1200 m n.p.m.[6] Liście tego gatunku bywają zjadane przez goryle[5].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Liście i nasiona są jadalne po ugotowaniu. Liście bywają krojone w drobne paseczki, następnie gotowane w sosach i spożywane z maniokiem. Kora wykorzystywana jest do produkcji sieci rybackich. W Nigerii liści stosowane są w leczeniu powiększonej śledziony, bólu gardła oraz jako środek przeczyszczający. Lokalnie w Demokratyczna Republika Konga ma zastosowanie w leczeniu nudności i jest uważany za antidotum niektórych form trucizny. W Kongo liście są stosowane jako opatrunek na brodawki i czyraki[5].
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych został zaliczony do kategorii NT – gatunków bliskich zagrożeniu. Rozmiar populacji nie jest znany, lecz wiadomo, że ma jej liczebność ma tendencję spadkową[5].
Gnetum africanum charakteryzuje się relatywnie duży zasięg występowania – niemal w całej tropikalnej Afryki. Roślina toleruje szeroki zakres siedlisk i warunków środowiskowych. Jest wykorzystywany przez społeczności lokalne ze względu na jej użyteczność (zwłaszcza ze względu na jadalne liście, a także liczne zastosowania lecznicze). Duża ilość materiału z tej rośliny znajduje się w obrocie lokalnym i międzynarodowym, z czego większość pochodzi z dzikich stanowisk. Wywóz z krajów takich jak Kamerun, Gabon i Republika Środkowoafrykańska do Nigerii szacuje się na 2500–4000 ton rocznie. Ogólny wskaźnik zbierania materiału roślinnego z dzikich populacji nie jest znany, ale wydaje się wzrastać. Pomimo dużego zasięgu występowania intensywne zbieranie tej rośliny uważane jest za poważne zagrożenie dla tego gatunku. Zbiory rośliny są znaczne i niekontrolowane, co może doprowadzić do drastycznego spadku liczebności populacji. Według IUCN zrównoważona uprawa powinna ograniczyć presję na dzikie stanowiska a monitorowanie stanu populacji powinno być podjęte w celu zapewnienia stabilności populacji[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-01].
- ↑ Gnetum africanum Welw. (ang.). The Plant List. [dostęp 26 października 2016].
- ↑ Discover Life: Point Map of Gnetum africanum (ang.). Encyclopedia of Life. [dostęp 26 października 2016].
- ↑ a b c Gnetum africanum (fr.). Plantes & botanique. [dostęp 26 października 2016].
- ↑ a b c d e Lakeman Fraser, P. & Bachman, S.: Gnetum africanum (ang.). The IUCN Red List of Threatened Species 2011. [dostęp 26 października 2016].
- ↑ a b Gnetum africanum Welw. (ang.). African Plant Database. [dostęp 26 października 2016].
