Przejdź do zawartości

Gniazdówka czerwonawa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gniazdówka czerwonawa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

Pyronemataceae

Rodzaj

gniazdówka

Gatunek

gniazdówka czerwonawa

Nazwa systematyczna
Neottiella rutilans (Fr.) Dennis
British Cup Fungi & their Allies: 28 (1960)

Gniazdówka czerwonawa (Neottiella rutilans (Fr.) Dennis) – gatunek grzybów należący do rodziny Pyronemataceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Neottiella, Pyronemataceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[2].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1822 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Peziza rutilans. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1960 Richard William George Dennis[2].

Ma 15 synonimów. Niektóre z nich:

  • Leucoscypha rutilans (Fr.) Dennis & Rifai 1968
  • Octospora rutilans (Fr.) Dennis & Itzerott 1973[3].

Nazwę polską podaje internetowy atlas grzybów[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Owocniki typu apotecjum o szerokości 3–12 mm, kształtu małżowiny, z podobną do trzonu podstawą. Warstwa hymenialna wklęsła, pomarańczowa, brzeg i zewnętrzna część apotecjum pokryta włoskami. Worki 8-zarodnikowe, zarodniki w jednym rzędzie. Askospory elipsoidalne (18–)20–26(–30) x (11–)12–15 µm, ich ornamentacja składa się z często nieciągłych grzbietów tworzących często niekompletną siateczkę. W skrajnych przypadkach grzbiety mogą zostać zredukowane do pojedynczych brodawek[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i północnej części Ameryki Południowej[6]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła 9 stanowisk[7], w późniejszych latach podano kilka nowych[8], a najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[4].

Owocuje jesienią jako jasnożółto-pomarańczowe „dyski” (apotecja) wśród mchów Polytrichum i pokrewnych[9]. Ma tendencję do wzrostu wśród mchów, zwłaszcza gatunku Polytrichum, na glebach piaszczystych na wrzosowiskach, pojawiając się jesienią i zimą[10]. Podobnie jak inne grzyby apotecjowe, górna powierzchnia jest powierzchnią wytwarzającą zarodniki, a ponieważ jest skierowana do góry, zarodniki nie mogą wypaść. Zamiast tego zarodniki są wyrzucane, gdy grzyb jest ruszony; jeśli kielich zostanie mocno uderzony, gdy dojrzeje, chmura zarodników unosi się w postaci cienkiej mgły[10].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ilgaz Akata, Three pyronemataceous macrofungi genera new to Turkish Mycota, „Turkish Journal of Botany”, 37, 2013, s. 977–980, DOI10.3906/bot-1206-30.
  2. a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-07-02].
  3. Species Fungorum [online] [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  4. a b Aktualne stanowiska Neottiella rutilans w Polsce [online], gbif.org [dostęp 2023-07-02] (pol.).
  5. Neottiella rutilans (Fr.) Dennis [online], Bryoparasitic Pezizales [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  6. Występowanie Neottiella rutilans na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-07-02].
  7. Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, s. 84,85, ISBN 978-83-89648-46-4.
  8. Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-07-01].
  9. Roger Phillips, Mushrooms: A comprehensive guide to mushroom identification, Londyn, 12 września 2013, s. 367, ISBN 978-1-4472-6402-6, OCLC 970603318.
  10. a b F.H. Brightman, The Oxford Book of Flowerless Plants, Oxford University Press, 1974, s. 150, ISBN 0-19-910004-7.