Gołąbek wodnisty

Gołąbek wodnisty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek wodnisty
Nazwa systematyczna
Russula aquosa Leclair Bull. trimest. Soc. mycol. Fr. 48(3-4): 303 (1933) [1932]
Zasięg
Zasięg w Europie

Gołąbek wodnisty (Russula aquosa Leclair) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1933 r. A. Leclair i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna. Synonimy:

• Russula carminea (Jul. Schäff.) Kühner & Romagn. 1967
• Russula carminea (Jul. Schäff.) Romagn. 1962
• Russula emetica subsp. aquosa (Leclair) Singer 1936
• Russula fragilis var. carminea Jul. Schäff. 1933.

Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3– 8 cm, kształt początkowo wypukły, później płaski, na koniec nieco wklęsły i karbowano-gruzełkowaty. Powierzchnia lepka, początkowo liliowobrązowawa, potem różowoliliowa, z szaro-brązowoliliowym środkiem, z wiekiem lub po deszczach odbarwiająca się do białej. Brzeg cienki i prążkowany, skórka daje się łatwo ściągnąć do połowy średnicy kapelusza.

Blaszki

Średnio gęste, bardzo cienkie i na końcach zwężone, białe z licznymi blaszeczkami. Ostrza równe tej samej barwy.

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość 1–2,2 cm, bardzo kruchy, dołem zwykle grubszy, na szczycie nieco żeberkowany, u starszych okazów miękki i watowaty. Powierzchnia w stanie wilgotnym nieco szarawa.

Miąższ

Bardzo kruchy, dość gruby, pod skórką różowawy, głębiej biały, o słabym zapachu rzodkwi i nieco przykrym smaku. Pod wpływem sulfowaniliny staje się jasno fioletowoczerwony, siarczanu żelaza brudno brązowawy.

Cechy mikroskopowe

Podstawki rzadkie, maczugowate z długimi sterygmami o szerokości 8–10 µm. Cheilocystydy nieliczne i słabo widoczne, wąsko wrzecionowate lub maczugowate, najczęściej spiczaste lub zwężające się w wyrostek w kształcie retorty, 50–70 x (6)–8–10–(12) µm. Bazydiospory krótkie, elipsoidalne, amyloidalne, siateczkowate z dużymi, rzadkimi kolcami, pojedynczymi, po dwa lub w grupach z kilkoma drobnymi liniami, mniej lub bardziej widocznymi, 7–9–(10) x 7–8 µm, wyjątkowo niektóre nawet 12 × 10 µm. Skórka kapelusza z bardzo licznymi i wyraźnymi pilocystydami o granulkowatej zawartości, z których część jest maczugowata, tępa, o szerokości 6–8 µm, inne węższe, najczęściej główkowate, o bardziej nieregularnym kształcie. W skórce trzonu liczne, długie, maczugowate kaulocystydy o szerokości od 7 do 9 µm, o tej samej strukturze co w kapeluszu.

Gatunki podobne

Na podobnych siedliskach występuje gołąbek komorowaty (Russula cavipes), odróżniający się jednak ostrym smakiem.

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie i jest tu szeroko rozprzestrzeniony. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył jedno stanowisko z uwagą, że rozprzestrzenienie tego gatunku i częstość występowanie nie są znane, J. Łuszczyński w 2007 r. przytoczył następne.

Naziemny grzyb mykoryzowy, występujący wśród mchów torfowców w lasach iglastych z sosną pospolitą i świerkiem pospolitym. Preferuje torfowiska i miejsca wilgotne.