Gołąbek wonny
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek wonny |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula odorata Romnagn. Bull. mens. Soc. linn. Soc. Bot. Lyon 19: 76 (1950) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Gołąbek wonny (Russula odorata Romagn.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1950 r. Henri Charles Louis Romagnesi we Francji i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Synonimy[2]:
- Russula lilacinicolor J. Blum 1952
- Russula odorata var. lilacinicolor (J. Blum) Romagn. 1967
- Russula odorata var. rutilans Sarnari 1986
Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 2,5–5 cm, cienki, kruchy, początkowo wypukły, potem płaskowypukły, na koniec z nieco wklęsłym środkiem. Brzeg tępy, zwykle krótko prążkowany. Powierzchnia winna, jasnopurpurowa, brudnoliliowa, szaroliliowa, na środku brązowowinna albo jaśniejsza, nieco oliwkowa. Skórka wilgotna, lepka, błyszcząca, dająca się zedrzeć niemal całkowicie[3].
Wolne, średniej gęstości, kruche, cienkie, w różnych miejscach rozwidlone, przy brzegu kapelusza zaokrąglone, początkowo kremowe, potem złotożółte, ze zmarszczkami[3].
Wysokość 3–5 cm, grubość 0,5–1 cm, walcowaty. Powierzchnia delikatnie szorstka, biała, po dwóch dniach od zbioru miodowa[3].
Kruchy, biały, z czasem nieco żółknący. Zapach owocowy, smak łagodny, w blaszkach nieco piekący[3].
Złocisty[3].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 30–50 × 10–11,5 µm. Bazydiospory 6,7–8,2 × 5,7–6,7 μm, szeroko elipsoidalne lub jajowate, pokryte z rzadka brodawkami, miejscami połączonymi grzebieniami w siateczkę o niepełnych oczkach, hilum wyraźnie widoczne. Cystydy 43–65× 6,5–11,5 μm, niemal wrzecionowate, zwykle z małym kończykiem[3]. W epikutis duże dermatocystydy[3].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji, podano także jedno miejsce jego występowania w Ameryce Południowej. Najwięcej stanowisk podano w Europie i jest tu szeroko rozprzestrzeniony[4]. Brak go w opracowanym w 2003 r. przez Władysława Wojewodę wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski[5], po raz pierwszy jego stanowiska podali B. Gierczyk i T. Ślusarczyk w 2020 r.[6] Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy występujący głównie pod dębami w lasach liściastych i mieszanych[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-03-02] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-03-02] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 134, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Występowanie Russula odorata na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-03-02] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 504–617, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-27] (pol.).
- ↑ Aktualne stanowiska Russula odorata w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-03-02] (pol.).