Goździk lśniący
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Klad | |
| Klad | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
goździk lśniący |
| Nazwa systematyczna | |
| {{{nazwa łacińska}}} Waldst. & Kit. Descr. icon. pl. Hung. 3:209. 1806-1807 | |
Goździk lśniący (Dianthus nitidus Waldst. & Kit.) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Występuje tylko w: Wielkiej Fatrze, Małej Fatrze, Niżnych Tatrach, Górach Choczańskich oraz w paśmie Siwego Wierchu w słowackich Tatrach Zachodnich[3]. W Polsce podany był tylko z Pienin w 1880 r., jednakże żaden z badaczy nie potwierdził już jego występowania w Polsce[3]. Jest endemitem Karpat Zachodnich i reliktem trzeciorzędowym. Roślina rzadka.
Morfologia
- Pokrój
- Tworzy gęste darnie składające się z ulistnionych pędów płonych, powyżej których wyrastają pędy kwiatowe.
- Łodyga
- Wzniesiona, naga, prosta i przeważnie nierozgałęziająca się. Pokryta woskiem. Ma wysokość 10–30 cm.
- Liście
- Liście równowąskie lub łopatkowate, całobrzegie, ostro zakończone, bez przylistków, 1- nerwowe, pokryte woskiem, lśniące. Mają szerokość 3,5–5,5 mm i zebrane są w różyczkę.
- Kwiaty
- 1–2 duże kwiaty na szczytach łodygi. Kielich sztywny, walcowaty, złożony z 5 zrośniętych działek dłuższych od łusek podkielichowych. 5 różowych płatków korony o ząbkowanych końcach. Płatki korony są owłosione, mają długość 8-12 mm i dość nagle zwężają się w podobnej długości paznokieć.
- Owoc
- Dłuższa od kielicha torebka otwierająca się 4-ząbkami.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w lipcu, zapylana jest przeważnie przez motyle. Występuje na skałach, w niskich murawach. Rośnie na wysokości 1360–1675 m n.p.m., wyłącznie na podłożu wapiennym. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Liczba chromosomów 2n = 30[3].
Zagrożenia i ochrona
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową (mimo, że w Polsce nie występuje). Na Słowacji rośnie na obszarach chronionych, chroniony jest także Dyrektywą Siedliskową oraz Konwencją Berneńską[3].
Kategorie zagrożenia gatunku:
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski[4]: Ex (wymarły i zaginiony w naturze).
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin[5]: EX (extinct, całkowicie wymarły).
Roślina ta znajduje się w kolekcji Górskiego Ogrodu Botanicznego im. Mariana Raciborskiego w Zakopanem.
- ↑ P.F. Stevens: Caryophyllales. Angiosperm Phylogeny Website, 2001–. [dostęp 2009-10-07]. (ang.).
- ↑ Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych. [dostęp 6 marca 2014]. (ang.).
- ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ R. Kaźmierczakowa, K. Zarzycki: Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
Bibliografia
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.