Greenwich Island
62°31′S 59°47′W/-62,516667 -59,783333
| |
| Kontynent | |
|---|---|
| Akwen | |
| Powierzchnia |
72 km² |
Położenie na mapie Szetlandów Południowych  | |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
| 62°31′S 59°47′W/-62,516667 -59,783333
| |
| |
_(17223030801).jpg)
Greenwich Island (znana również jako: Sartorius Island, Остров Березина) – wyspa pomiędzy Robert Island a Wyspą Livingstona w archipelagu Szetlandów Południowych.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nie do końca wiadomo czy nazwa wyspy pochodzi od londyńskiego Greenwich, czy od amerykańskiego miasta Greenwich w stanie Connecticut, skąd pochodzili poławiacze fok penetrujący region Szetlandów Południowych na początku XIX wieku[1]. Nazwa Greenwich Island pojawiła się po raz pierwszy w 1821 roku i weszła do międzynarodowego użytku[2].
Wyspa nazywana była również Sartorius Island na cześć kapitana George’a Sartoriusa (1790–1885) – dowódcy slupa wojennego HMS Avon, na którym służył James Weddell (1787–1834)[3].
Rosyjska ekspedycja antarktyczna Fabiana Bellingshausena (1778–1852), która zmapowała wyspę, nazwała ją Остров Березина od rzeki Berezyny płynącej przez obecną Białoruś, gdzie w 1812 roku wojska carskie pokonały armię Napoleona[3].
Wcześniejsza chilijska nazwa wyspy to Isla Presidente González Videla, nadana na cześć prezydenta Chile Gabriela Gonzaleza Videli (1898–1980), który w lutym 1948 roku odwiedził chilijskie antarktyczne stacje badawcze[3].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Greenwich Island leży pomiędzy Robert Island a Wyspą Livingstona w archipelagu Szetlandów Południowych[4]. Od Robert Island oddziela ją English Strait, a od Wyspy Livingstona – McFarlane Strait[4]. Ma ok. 24 km długości, a jej szerokość waha się od 0,8 km do 10 km[4].
W jej północno-wschodniej części znajdują się dwie bazy: chilijska, Capitán Arturo Prat i ekwadorska, Pedro Vicente Maldonado[1].
Obszar naturalnego portu Yankee Harbour stanowi ostoję ptaków IBA z uwagi na obecność dużej populacji pingwina białobrewego[5]. Występują tu stanowiska śmiałka antarktycznego i kolobanta antarktycznego[5] – obydwa jedyne rodzime gatunki roślin naczyniowych występujących w Antarktyce[6]. Na plażach Yankee Harbour spotkać można mirungi południowe, weddelki arktyczne i kotiki antarktyczne[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Greenwich Island została po raz pierwszy pobieżnie zmapowana przez poławiaczy fok penetrujących region Szetlandów Południowych na początku XIX wieku[3]. Pojawiła się jako cześć jednego lądu wraz z wyspami Robert Island i Nelson Island oraz Wyspą Króla Jerzego na mapie Bransfielda w 1820 roku[3].
Po raz pierwszy ukazana jako wyspa na mapie Goddarda z 1821 roku[3]. Następnie ponownie zmapowana przez rosyjską ekspedycję antarktyczną[3], która potwierdziła jej insularny charakter[1].
W listopadzie 1820 roku amerykański kapitan Nathaniel Palmer (1799–1877) odkrył na Greenwich Island naturalny port Yankee Harbour, z którego zaczęli korzystać amerykańscy poławiacze fok[1]. W lutym 1821 roku z Yankee Harbour wyruszył amerykański łowca fok John Davis (1784–?), który jako pierwszy miał wylądować na kontynencie Antarktydy[1]. W 1893 roku do portu dotarł norweski wielorybnik Carl Anton Larsen (1860–1924)[1].
6 lutego 1947 roku na półwyspie Guesalaga Peninsula otwarto chilijską stację meteorologiczną – była to pierwsza chilijska stacja antarktyczna[1]. Początkowo nosiła nazwę Soberìana, by później otrzymać nazwę na cześć bohatera narodowego Chile Arturo Prata (1848–1879)[1]. W sezonie 1952/1953 Chilijczycy wybudowali w Yankee Harbour chatę[1].
Wyspa została sfotografowana z powietrza przez Falkland Islands and Dependencies Aerial Survey Expedition (FIDASE) w latach 1956–1957[3].
W marcu 1990 roku Ekwadorczycy otworzyli w Port Fort Williams swoją stację – Maldonado[1].
Historyczne miejsca i pomniki w Antarktyce[edytuj | edytuj kod]
Na wyspie znajduje się pięć obiektów objętych ochroną jako historyczne miejsca i pomniki w Antarktyce[7]:
- Monolit koło bazy Prat – betonowy monolit postawiony w 1947 roku obok stacji Capitán Arturo Pra; punkt referencyjny dla chilijskich służb hydrograficznych;
- Schronienie González Pacheco – schronienie i krzyż w pobliżu bazy Arturo Prat, nazwane na cześć Gonzáleza Pacheco, chilijskiego dowódcy stacji, który zmarł na posterunku w 1960 roku;
- Popiersie Arturo Prata – popiersie chilijskiego bohatera narodowego Arturo Prata, ustawione na stacji nazwanej jego imieniem;
- Figura NMP z Góry Karmel – figura Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel, patronki Chile oraz drewniany krzyż koło stacji Arturo Prat;
- Tablica MacFarlane’a – tablica pamiątkowa ku czci kapitana Andrew MacFarlane’a, który w 1820 badał Półwysep Antarktyczny.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Mills 2003 ↓, s. 280.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer ↓.
- ↑ a b c d e f g h SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Gazetteer of the British Antarctic Territory ↓.
- ↑ a b c Mills 2003 ↓, s. 279.
- ↑ a b c Bird Life International 2023 ↓.
- ↑ Giełwanowska, Szczuka i Bochenek 2006 ↓, s. 124.
- ↑ Antarctic Treaty Secretariat 2015 ↓, s. 21–42.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- BirdLife International: Important Bird Areas factsheet: Yankee Harbour, Greenwich Island. 2023. [dostęp 2023-06-19]. (ang.).
- Giełwanowska, Irena, Ewa Szczuka, Anna Bochenek. Zapylenie u antarktycznej rośliny kwiatowej Colobanthus quitensis (Kunth) Bartl.. „Acta Agrobotanica”. 59, 1, s. 123–131, 2006. [dostęp 2023-07-21]. (pol.).
- Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2023-07-21]. (ang.).
- Greenwich Island. W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Greenwich Island. W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Annex. Revised List of Historic Sites and Monuments. W: Antarctic Treaty Secretariat: ATCM XXXVIII Final Report. Sofia: 1–10 czerwca 2015. (ang.).