Przejdź do zawartości

Grek Zorba

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grek Zorba
Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά
Autor

Nikos Kazandzakis

Typ utworu

powieść

Wydanie oryginalne
Język

grecki

Data wydania

1946

Grek Zorba (gr. Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Víos ke politía tu Aléxi Zorbá) – powieść Nikosa Kazandzakisa wydana w 1946; w przekładzie N. Chadzinikolau na język polski opublikowana w 1971.

Na podstawie tego utworu powstał musical, balet, a w 1964 film w reżyserii Michaela Cacoyannisa z Anthonym Quinnem w roli głównej.

Cechy utworu

[edytuj | edytuj kod]

Fabuła ukazuje losy niezwykłej znajomości młodego inteligenta, udającego się z lądu greckiego na Kretę, oraz przypadkowo spotkanego w portowej tawernie Pireusu niemłodego już mężczyzny o bujnej przeszłości. Narrator powieści zatrudnia Aleksego Zorbę (Alexis Zorbas) jako nadzorcę zakładanej przez niego kopalni i razem wyruszają na wyspę: rozpoczyna się ich wspólna przygoda. Kolejne rozdziały książki prezentują cechy bałkańskiej mentalności, niezniszczalnego optymizmu i dionizyjskiej radości życia. Powieść sugestywnie przedstawia kulturę i obyczajowość mieszkańców Krety, których odmalowuje jako ludzi impulsywnych, ale również życzliwych, kochających muzykę, taniec, śpiew, dobrą zabawę, piękno natury, radość życia, dobrą kuchnię i miłość. Grecja wraz z Kretą ukazana jest jako cudowna, ciepła i słoneczna kraina. W narracji często pojawiają się lokalne przysłowia i mądrości ludowe, które tytułowy bohater przytacza niemal w każdej sytuacji. Jego filozofię życiową można sprowadzić do maksymy: „Ciesz się każdą chwilą, bo życie jest tylko jedno”.

W powieści można wyróżnić kilka wątków i warstw narracji:

  1. historii nieudanych przedsięwzięć narratora: eksploatacji kopalni węgla brunatnego, próby zbudowania kolejki linowej do transportu ściętych pni drzew z wydzierżawionego od klasztoru lasu;
  2. historii życia Aleksisa Zorby i jego transformacji duchowej – przewijająca się przez całą książkę w postaci wspomnień i opisu bieżących wydarzeń;
  3. traktatu filozoficznego będącego zapisem refleksji narratora powieści nad filozofią Buddy i przede wszystkim konfrontacją z filozofią życia Zorby;
  4. rozważań o śmierci i przemijaniu towarzyszących dramatycznym wydarzeniom opisanym w powieści: śmierci mnicha Gabriela, starej kokoty Hortensji – „Bubuliny”, wdowy Surmeliny, mnicha Zachariasza, Stavridakisa (przyjaciela narratora), Zorby;
  5. przyjaźni narratora ze Stavridakisem.

Akcja powieści toczy się po zakończeniu I wojny światowej, w roku 1918. W ostatnim rozdziale, będącym epilogiem, pojawia się wzmianka: „Był rok 1923”. Z kolei wcześniej bohater pisze, iż od wydarzeń minęło pięć lat.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]