Przejdź do zawartości

Anthony Quinn

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Anthony Quinn
Ilustracja
Anthony Quinn (lata 60.)
Imię i nazwisko

Manuel Antonio Rodolfo Quinn Oaxaca

Data i miejsce urodzenia

21 kwietnia 1915
Chihuahua

Data i miejsce śmierci

3 czerwca 2001
Boston

Zawód

aktor, reżyser filmowy, scenarzysta, malarz, rzeźbiarz, restaurator

Współmałżonek

Katherine DeMille
(1937–1965; rozwód)
Jolanda Addolori
(1966–1997; rozwód)
Kathy Benvin
(1997–2001; jego śmierć)

Lata aktywności

1936–2001

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Anthony Quinn, właśc. Manuel Antonio Rodolfo Quinn Oaxaca (ur. 21 kwietnia 1915 w Chihuahua, zm. 3 czerwca 2001 w Bostonie) – meksykańsko-amerykański aktor, reżyser, scenarzysta, malarz, rzeźbiarz i restaurator. Dwukrotny laureat Oscara[1]. Pięciokrotnie uzyskiwał także nominację do Złotego Globu. W 1947 został obywatelem Stanów Zjednoczonych[2].

8 lutego 1960 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6251 Hollywood Boulevard[3][4].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Meksyku w Chihuahua. Jego matka, Manuela „Nellie” (z domu Oaxaca y Pallares)[5], była Indianką pochodzącą z Azteków, a ojciec, Francisco „Frank” Quinn[6][7], malarz i torreador[8], był pochodzenia meksykańskiego i irlandzkiego[9]. Miał młodszą siostrę Stellę[10]. Po rewolucji Pancho Villi rodzina wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych[11][12].

Kiedy miał sześć lat, Quinn uczęszczał do kościoła katolickiego i nawet rozważał zostanie księdzem, ale w wieku 11 lat dołączył do zielonoświątkowców w Międzynarodowym Kościele Poczwórnej Ewangelii, który został założony i prowadzony przez ewangelicką kaznodzieję Aimee Semple McPherson[13]. Przez pewien czas Quinn grał w kościelnej kapeli[14].

Dorastał najpierw w El Paso w Teksasie, a później we wschodnim Los Angeles w Kalifornii, gdzie jego ojciec pracował w Zelig’s Studio, opiekując się zwierzętami i szkoląc się jako operator filmowy[10]. Anthony Quinn uczęszczał do szkoły podstawowej Hammel Street Elementary School, Belvedere Junior High School, liceum politechnicznego i Belmont High School w Los Angeles z Johnem Beradino, ale opuścił szkołę przed jej ukończeniem. W czerwcu 1987 Tucson High School w Arizonie przyznało mu honorowy dyplom ukończenia szkoły średniej[15].

W wieku dziewięciu lat zainteresował się sztuką i zaczął rzeźbić, a po trzech latach wziął udział w ogólnokrajowym konkursie w Kalifornii i wygrał go swoim gipsowym popiersiem Abrahama Lincolna[10]. Zaczął rysować szkice gwiazd filmowych, które widział, gdy ojciec zabierał go ze sobą do Zelig’s Studio. Wysłał jeden szkic do Douglasa Fairbanksa i ku swojemu zaskoczeniu otrzymał w zamian czek na dwadzieścia pięć dolarów[10]. Kiedy Anthony Quinn miał 11 lat, jego ociec zginął przed ich domem we wschodnim Los Angeles pod przejeżdżającym samochodem[10]. Quinn obiecał wspierać swoją matkę, siostrę i babkę[10]. Zaczął opuszczać szkołę i pracować dorywczo, aby pomóc w utrzymaniu rodziny. Przed ukończeniem 18 lat pracował jako migrujący robotnik rolny, gazeciarz, kaznodzieja, taksówkarz, pucybut, roznosiciel gazet, rzeźnik, murarz, malarz i kucharz[16][17]. Jako bokser wagi półśredniej zarabiał także od pięciu do dziesięciu dolarów za walkę[10]. Studiował sztukę i architekturę pod kierunkiem Franka Lloyda Wrighta w rezydencji projektanta w Arizonie i jego studiu Taliesin w Spring Green w Wisconsin.

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

W 1935 chciał zaciągnąć się na statek rybacki; gdy pakował rybę w gazetę trafił na ogłoszenie, że Cecil B. DeMille poszukuje Indianina do westernu Niezwyciężony Bill (The Plainsman, 1936)[16] u boku Gary’ego Coopera. Ukrył się w pociągu, którym na gapę dojechał do Hollywood[16]. Dostał rolę u Cecila B. De Mille’a i pojawił się także na ekranie jako widz walki Todda w familijnej komedii sportowej Leona McCareya Mleczna droga (The Milky Way, 1936) z Haroldem Lloydem, a potem w sensacyjnych melodramatach kryminalnych – Parole! (1936) w roli Zingo Browninga, Zaprzysiężony wróg (Sworn Enemy, 1936) Edwina L. Marina jako gangster u boku Roberta Younga i Nocna kelnerka (Night Waitress, 1936) w roli gangstera z Frankiem Faylenem. Potem poślubił adoptowaną córkę reżysera Cecila B. De Mille’a[18], u którego zagrał epizodyczną rolę jednego z piratów Beluche w historycznym dramacie przygodowym Korsarz (The Buccaneer, 1938)[19].

Do 1947 Quinn wystąpił w ponad 50 filmach i zagrał różne epizody, w tym Indian, przywódców mafii, wodzów Hawajów, filipińskich bojowników o wolność, chińskich partyzantów i arabskich szejków. W 1948 na Broadwayu zastąpił Marlona Brando w roli Stanleya Kowalskiego w przedstawieniu Tennessee Williamsa Tramwaj zwany pożądaniem[20]. W 1953 przyszedł długo oczekiwany sukces – Oscar za drugoplanową rolę Eufemio Zapaty, brata meksykańskiego rewolucjonisty Emiliano Zapaty (Marlon Brando) w biograficznym dramacie historycznym Elii Kazana Viva Zapata! (1952). Dwa lata później rozsławiła go rola brutala – jarmarcznego cyrkowca Zampanò, w którym niespodziewanie budzi się człowieczeństwo we włoskim czarno–białym filmem drogi Federico Felliniego La strada (1954). Rola francuskiego malarza Paula Gauguina w dramacie biograficznym Vincente Minnellego i George’a Cukora Pasja życia (Lust for Life, 1956) przyniosła mu drugiego Oscara. Był dwukrotnie nominowany do Oscara za role pierwszoplanowe; Gino, pasterza owiec w Nevadzie, który udaje się do Włoch, aby poślubić siostrę swojej żony, która zmarła wiele lat wcześniej w dramacie George’a Cukora Dziki jest wiatr (Wild Is the Wind, 1957) i za tytułową postać Greka Zorby w komediodramacie muzycznym Michalisa Kakojanisa Grek Zorba (1964), która przyniosła mu międzynarodową sławę. Przez prawie cztery lata grał Zorbę (od 25 stycznia 1983 do 3 sierpnia 1986) również w musicalu wystawianym na Broadwayu[21]. Rzadko grał klasycznych Amerykanów, za to często wcielał się w postaci Indian, Greków, Chińczyków, Turków, Meksykanów, Ormian, Francuzów, Włochów czy Arabów[22][23]. W 1961 zdobył nominację do nagrody Tony Award za rolę króla Henryka II w spektaklu Jeana Anouilha Becket[24].

Największe kreacje aktorskie stworzył w filmach: Krew na piasku, Dzwonnik z Notre Dame, Działa Navarony, Lawrence z Arabii, Dzieci Sancheza, Lew pustyni i Stary człowiek i morze[25]. Chociaż najbardziej znany jest z ról ludzi twardych i bezkompromisowych, potrafił również – w takich filmach, jak 25. godzina, Trzewiki rybaka, Stradivarius – kreować nacechowane głębokim humanizmem postacie ludzi wrażliwych, z trudem radzących sobie z brutalnością otaczającego ich świata. Fanem Quinna był reżyser David Lean. Ostatni film z udziałem Quinna, Słodka zemsta wszedł na ekrany już po śmierci aktora.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Był trzykrotnie żonaty.

  • 3 października 1937 ożenił się z Katherine DeMille, z którą miał pięcioro dzieci: dwóch synów – Christophera (ur. 27 października 1938, zm. 15 marca 1941)[26] i Duncana (ur. 4 sierpnia 1945)[27] oraz trzy córki – Christinę (ur. 1 grudnia 1941)[28], Catalinę (ur. 21 listopada 1942) i Valentinę (ur. 26 grudnia 1952)[29]. 21 stycznia 1965 doszło do rozwodu.
  • 2 stycznia 1966 poślubił projektantkę kostiumów pochodzenia włoskiego Jolandę Addolori. Mieli trzech synów: Francesco (ur. 22 marca 1962, zm. 5 sierpnia 2011)[30], Danny’ego (ur. 16 kwietnia 1964)[31] i Lorenzo (ur. 7 maja 1966)[32]. 19 sierpnia 1997 rozwiódł się.
  • 7 grudnia 1997 zawarł związek małżeński z Kathy Benvin, z którą miał dwójkę dzieci: córkę Antonię (ur. 23 lipca 1993) i syna Ryana Nicholasa (ur. 5 lipca 1996)[33].

Miał również dwóch nieślubnych synów ze związku z Friedel Dunbar: Seana (ur. 7 lutego 1973) i Alexandra (ur. 30 grudnia 1976)[34].

Pod koniec życia wstąpił do zielonoświątkowej wspólnoty chrześcijańskiej Kościoła Poczwórnej Ewangelii[35].

Śmierć

[edytuj | edytuj kod]

Zmarł w Bostonie w wyniku komplikacji oddechowych związanych z rakiem krtani[36].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Rząd Grecji podarował Anthony’emu Quinnowi zatokę na wyspie Rodos w podziękowaniu za rolę w filmie Działa Navarony, czym przyczynił się do promocji wyspy. Zatokę nazwano imieniem i nazwiskiem aktora. Późniejszy, demokratyczny rząd unieważnił tę decyzję, jednak nazwa zatoki przetrwała do dziś. Zamykająca cypel skała została wykorzystana w filmie Działa Navarony, to w jej wnętrzu mieściły się działa.

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Maureen O’Hara i Quinn na planie filmu Sindbad Żeglarz (1947)
Anthony Quinn (ok. 1955)
Anthony Quinn jako Barabasz w filmie o tej samej nazwie (1961)
Anthony Quinn (2000)

Nagrody i nominacje

[edytuj | edytuj kod]
Rok Nagroda Kategoria Tytuł produkcji Rezultat
1953 Oscar Najlepszy aktor drugoplanowy Viva Zapata! (1952) Wygrana
1957 Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy Pasja życia (1956) Nominacja
Oscar Najlepszy aktor drugoplanowy Wygrana
1958 Oscar Najlepszy aktor pierwszoplanowy Dziki jest wiatr (1956) Nominacja
1961 Tony Award Najlepszy aktor w sztuce teatralnej Becket (1960) Nominacja
1963 Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie dramatycznym Lawrence z Arabii (1962) Nominacja
Nagroda BAFTA Najlepszy aktor zagraniczny Nominacja
1964 National Board of Review Najlepszy aktor Grek Zorba (1964) Wygrana
1965 Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie dramatycznym Nominacja
Oscar Najlepszy aktor pierwszoplanowy Nominacja
1966 Nagroda BAFTA Najlepszy aktor zagraniczny Nominacja
1970 Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu Tajemnica Santa Vittoria (1969) Nominacja
1987 44. ceremonia wręczenia Złotych Globów Nagroda im. Cecila B. DeMille’a – Wygrana
1988 Nagroda Emmy Wybitny aktor drugoplanowy w miniserialm lub filmie telewizyjnym Onassis – najbogatszy człowiek świata (1988) Nominacja
1992 Złota Malina Najgorszy aktor drugoplanowy Gangsterzy (1991) Nominacja
1997 Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym Gotti (1996) Nominacja
Nagroda Satelita Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym Nominacja

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Anthony Quinn. AllMovie. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  2. ↑ Actors and Actresses: Anthony Quinn. Film Reference. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  3. ↑ Anthony Quinn. Walk of Fame. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  4. ↑ Hollywood Star Walk: Anthony Quinn, Actor, „Los Angeles Times”, 4 czerwca 2001 [dostęp 2025-02-13] (ang.).
  5. ↑ Anthony Quinn Biography (1915–2001). Film Reference. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  6. ↑ Scott L. Baugh: Latino American Cinema: An Encyclopedia of Movies, Stars, Concepts, and Trends. Santa Barbara: Greenwood, 2012, s. 221. ISBN 978-0-313-38036-5.
  7. ↑ Anita Gates, Anthony Quinn Dies at 86; Played Earthy Tough Guys, „The New York Times”, 4 czerwca 2001 [dostęp 2025-02-13] (ang.).
  8. ↑ Hélène Baud, Emilie Schneider: Anthony Quinn biographie. AlloCiné. [dostęp 2025-02-13]. (fr.).
  9. ↑ Anthony Quinn What Nationality Ancestry Race. EthniCelebs.com, 8 marca 2015. [dostęp 2025-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e f g Anthony Quinn Biography. Angelfire. [dostęp 2025-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  11. ↑ Anthony Quinn (1915–2001). Find a Grave. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  12. ↑ Dave Kehr, A Role Model with a Hefty Collection of Roles, „The New York Times”, 7 września 2000 [dostęp 2025-02-13] (ang.).
  13. ↑ The Religious Affiliation of Actor: Anthony Quinn 1915–2001. adherents.com. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  14. ↑ Stephen M. Silverman, Macho Actor Anthony Quinn Made Passion His Compass, „People”, 7 września 2000
  15. ↑ Tucson High School Awards Quinn Honorary Diploma. The Arizona Republic. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  16. ↑ a b c Katarzyna Modrzejewska–De Rosso. Stary człowiek i marmur. „Film”. nr 18/19 (2129/XLV), s. 10, 6–13 maja 1990. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  17. ↑ Anthony Quinn Biography, „TV Guide” [dostęp 2025-02-13] [zarchiwizowane z adresu 2025-02-13] (ang.).
  18. ↑ Anthony Quinn: Sohn bricht mit 48 Jahren tot zusammen. Klatsch & Tratsch. [dostęp 2017-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-08)]. (niem.).
  19. ↑ Edgar O’Connor. Zampano z filmu „La strada” na fotelu reżyserskim. „Film”. nr 1 (474/XIII), s. 8–9, 3 listopada 1958. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  20. ↑ Anthony Quinn. Internet Broadway Database. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  21. ↑ Magdalena Pawlicka: Zacisze gwiazd. Wydawnictwo Picaresque, Telewizja Polska SA, 2009, s. 188. ISBN 978-83-926413-8-4.
  22. ↑ Obituary: Anthony Quinn, „The Guardian” [dostęp 2017-01-23] (ang.).
  23. ↑ Magdalena Pawlicka: Zacisze gwiazd. Wydawnictwo Picaresque, Telewizja Polska SA, 2009, s. 187. ISBN 978-83-926413-8-4.
  24. ↑ Anthony Quinn Awards. Internet Broadway Database. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  25. ↑ Anthony Quinn. Rotten Tomatoes. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
  26. ↑ Christopher Quinn (1938-1941). Find a Grave Memorial. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
  27. ↑ Duncan Quinn w bazie IMDb (ang.)
  28. ↑ Christina Quinn w bazie IMDb (ang.)
  29. ↑ Valentina Quinn w bazie IMDb (ang.)
  30. ↑ Francesco Quinn w bazie Notable Names Database (ang.)
  31. ↑ Giuseppe Scarpa (2015-04-01): Il ristorante bio fallisce, indagato il figlio di Anthony Quinn. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
  32. ↑ Lorenzo Quinn. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
  33. ↑ Ryan Quinn w bazie IMDb (ang.)
  34. ↑ Alex A. Quinn w bazie IMDb (ang.)
  35. ↑ Anthony Quinn 1915–2001. Sue Young Histories. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
  36. ↑ Eric Gutierrez, The Revolutionary at 80 : Anthony Quinn, who plays a Mexican in 'Clouds,' dreams of being accepted in his native land, „Los Angeles Times”, 6 sierpnia 1995 [dostęp 2025-02-13] (ang.).

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Anthony Quinn: The Original Sin: A Self-portrait by Anthony Quinn. Boston, Toronto: Brown & Company, 1972, s. 311. ISBN 0-316-72898-5.
  • Anthony Quinn, Daniel Paisner: One Man Tango. Nowy Jork: HarperCollinsPublishers, 1995, s. 388. ISBN 978-0060183547.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Wojciech T. Jurewicz. Telegwiazda: Patriarcha. „Film”. nr 23 (2186/XLVI), s. 15, 9 czerwca 1991. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  • Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992, s. 223. ISBN 83-85195-83-1.
  • Tomasz Jopkiewicz. Niezniszczalny. „Film”. nr 1 (2328/LI), s. 98, styczeń 1996. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  • Krzysztof Demidowicz. Anthony Quinn Grek. „Film”. nr 7 (2394/LVI), s. 82–83, lipiec 2001. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Nagroda Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego
1936–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
Nagroda im. Cecila B. DeMille’a
1950–1969
1970–1989
1990–2009
2010–2029

Nagroda National Board of Review dla najlepszego aktora
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anthony_Quinn&oldid=76726239”