Grzybówka wielkozarodnikowa

Grzybówka wielkozarodnikowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka wielkozarodnikowa
Nazwa systematyczna
Mycena megaspora Kauffman Pap. Mich. Acad. Sci. 17: 182 (1933) [1932]

Grzybówka wielkozarodnikowa (Mycena megaspora Kauffman) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Takson ten opisał w 1932 r. Calvin Henry Kaufmann. Synonim: Mycena uracea A. Pearson 1938.

Nazwę polską nadała mu Maria Lisiewska w 1987 r..

Morfologia

Kapelusz

Średnica 10–40 mm, początkowo stożkowaty, dzwonkowaty z mniejszym lub większym garbkiem, potem spłaszczony, często promieniście pomarszczony, nieprążkowany lub słabo prążkowany. Powierzchnia oprószona, połyskująca, u młodych owocników o barwie od ciemnobrązowej do prawie czarnej, u starszych jaśniejsza; ciemnoszarobrązowa do ciemno brązowawej. Brzeg początkowo podwinięty, potem prosty, brudno brązowawy do jasnobrązowego.

Blaszki

W liczbie 18–34 dochodzących do trzonu, sprężyste, twarde, przyrośnięte, czasami nieco zbiegające z ząbkiem, gładkie lub silnie żyłkowane i zrastające się, ciemnoszarobrązowe, blaknące z wiekiem do bladoszarych lub białawych. Ostrza jaśniejsze.

Trzon

Wysokość 30–130 mm, grubość 2–4 mm, walcowaty, pusty w środku, twardy, chrzęstny. Powierzchnia gładka do wzdłużnie drobno poszarpanej, lub popękana, oprószona, w większej części połyskująca, w stanie wilgotnym śliska. Barwa w górnej części od bladej do białawej powyżej, dołem ciemniejsza; sepio brązowa. Podstawa gęsto pokryta długimi, szorstkimi, giętkimi białawymi włókienkami i stopniowo przechodząca w krótszy lub dłuższy korzeń.

Miąższ

Zapach przeważnie nieokreślony, ale również określany jako mączny.

Cechy mikroskopowe

Podstawki 30–50 × 10–15 µm, maczugowate, 2-zarodnikowe bez sprzążek, lub 4-zarodnikowe ze sprzążkami, ze sterygmami o długości do 10 µm. Zarodniki powstające na podstawkach dwuzarodnikowych 11,6–17,5 × 7,6–8,4 µm, zarodniki na podstawkach 4-zarodnikowych 9–12,5 × 6–8,1 µm. Są pipetowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 24–72 × 5,5–17 µm, tworzące sterylne pasma, maczugowate, prawie cylindryczne, lub o nieregularnym kształcie, pokryte kilkoma dość grubymi gruzełkami. Trama blaszek dekstrynoidalna. Strzępki w skórce kapelusza o szerokości 2–3,5 µm, pokryte brodawkami lub dość grubymi gruzełkami. Strzępki w skórce trzonu o szerokości 3–4,5 µm, gładkie, pokryte gruzełkami 2–5,5 × 1–2 um.

Występowanie i siedlisko

Grzybówka wielkozarodnikowa znana jest w Ameryce Północnej i w Europie. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza liczne stanowiska. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Grzybówka wielkozarodnikowa zaliczona w nim jest do listy grzybów rzadkich, wartych objęcia ochroną. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia.

Grzyb saprotroficzny. Owocniki od czerwca do listopada. Występuje w lasach wśród mchów, ale także na innych siedliskach, np. wrzosowiskach, torfowiskach, na nagim torfie. Preferuje tereny wilgotne.

Gatunki podobne

Grzybówkę wielkozarodnikową cechuje ciemny kolor kapelusza, szerokie zarodniki i występowanie na torfie, na wrzosowiskach, wśród torfowców itp., a nie na zbutwiałym drewnie. Charakterystyczny jest także chrząstkowo-twardy trzon, który często jest nieco bruzdowany, przypominający trzon grzybówki bruzdowanotrzonowej (Mycena polygramma).