Gundiowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gundiowate
Ctenodactylidae[1]
P. Gervais, 1853[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – gundia zwyczajna (Ctenodactylus gundi)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

gundiokształtne

Rodzina

gundiowate

Typ nomenklatoryczny

Ctenodactylus J.E. Gray, 1830

Rodzaje

21 rodzajów (w tym 17 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Gundiowate[17], dawniej: gundie[18] (Ctenodactylidae) – rodzina ssaków z infrarzędu gundiokształtnych (Ctenodactylomorphi) w obrębie rzędzu gryzoni (Rodentia).

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Gundiowate żyją w północnej Afryce od Maroka po zachodnią Libię, a na południu po Nigerię. Izolowane populacje występują też w Mali, Etiopii i Somalii.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Gundiowate to małe, niezaradnie wyglądające gryzonie, żyjące głównie na Saharze. Tamtejsze plemiona koczownicze trafnie nazwały je bezuchymi królikami. Faktycznie są podobne do chomika. Gundiowate potrafią się znakomicie dostosować do życia na pustyni, nie muszą wiele pić i potrafią wytrzymać znaczne różnice temperatur. W chłodne, zimowe noce chętnie tulą się do siebie, aby się wzajemnie ogrzewać. Na obu wewnętrznych palcach tylnych nóg mają szczoteczki sztywnych włosów, służących do pielęgnacji futra. Zaskoczona gundia nieruchomieje, udając martwą.

Podstawowe dane:
Wielkość Rozmnażanie Tryb życia
Długość ciała: 14-24 cm. Dojrzałość płciowa: 8-12 miesiąc Zwyczaje: Żyją w skałach, tworzą kolonie, aktywne w dzień.
Długość ogona: 2-4,5 cm Długość ciąży: 56 dni

Pożywienie: Liście, kwiaty, nasiona i łodygi roślin.

Masa ciała: 165-340 g Ilość młodych: 1 Głosy: U różnych gatunków pisk lub ćwierkot.
Okres godowy: listopad-kwiecień Długość życia:2-4 lata

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Do rodziny gundiowatych (Ctenodactylidae) zalicza się 5 współcześnie żyjących gatunków grupowanych w 4 rodzajach[19][20][17]:

Opisano również rodzaje wymarłe[21]:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Typ nomenklatoryczny: Pectinator Blyth, 1855.
  2. ↑ Typ nomenklatoryczny: †Tataromys Matthew & Granger, 1923.
  3. ↑ Typ nomenklatoryczny: †Pellegrinia De Gregorio, 1886.
  4. ↑ Typ nomenklatoryczny: †Sayimys Wood, 1937.
  5. ↑ Typ nomenklatoryczny: †Karakoromys Matthew & Granger, 1923.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ctenodactylidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b P. Gervais. Description ostéologique de l’Anomalurus, et remarques sur la classification naturelle des rongeurs. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Troisième Serie. 20, s. 245, 1853. (fr.). 
  3. ↑ E. Blyth. Report on a zoological collection from the Somáli country. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 24 (2), s. 296 (przypis), 1856. (ang.). 
  4. ↑ S.F. Baird: Mammals. W: United States. War Department: Reports of explorations and surveys, to ascertain the most practicable and economical route for a railroad from the Mississippi River to the Pacific Ocean. Made under the direction of the secretary of war, in 1853-1857. T. 8. Cz. 1: General report upon the zoology of the several Pacific Railroad routes. Washington: A.O.P. Nicholson, Printer, 1857, s. 236. (ang.).
  5. ↑ E. Blyth: Catalogue of the Mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 130. (ang.).
  6. ↑ A. Murray: The Geographical Distribution of Mammals. London: Day and Son, 1866, s. xv, 355. (ang.).
  7. ↑ E.R. Alston. On the classification of the Order Glires. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1876, s. 90, 1876. (ang.). 
  8. ↑ H. Winge: Jordfundne og nulevende Gnavere (Rodentia) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilian. Med Udsigt over Gnavernes indbyrdes Slægtskab. Kjøbenhavn: F. Dreyer, 1887, s. 109. (duń.).
  9. ↑ K.A. von Zittel: Handbuch der palaeontologie. Cz. 4. München: R. Oldenbourg, 1893, s. 542. (niem.).
  10. ↑ T. Tullberg. Über das System der Nagetiere. Eine phylogenetische Studie. „Nova Acta Regiae Societatis Scientiarum Upsaliensis”. Seriei tertle. 18, s. 387, 1899. (niem.). 
  11. ↑ G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 99, 1945. (ang.). 
  12. ↑ Bohlin 1946 ↓, s. 133.
  13. ↑ S. Schaub: Simplicidentata, in Traite de Paleontologie. W: J. Piveteau (red.): Traité de Paléontologie. T. 6. Cz. 2. Paris: Masson et Cie., 1958, s. 659–818. (fr.).
  14. ↑ a b Lavocat 1961 ↓, s. 52.
  15. ↑ Lavocat 1961 ↓, s. 58.
  16. ↑ B. Wang, The Ctenodactyloidea of Asia, [w:] Y. Tomida, C. Li & T. Setoguchi (redaktorzy), Rodent and lagomorph families of Asian origins and diversification, „National Science Museum Monographs”, 8, 1994, s. 40.
  17. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 285. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  18. ↑ Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
  19. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-14]. (ang.).
  20. ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 542. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  21. ↑ J.S. Zijlstra, Ctenodactylidae Gervais, 1853, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-14] (ang.).
  22. ↑ M. Vianey-Liaud, N. Schmidt-Kittler & L. Marivaux. The Ctenodactylidae (Rodentia) from the Oligocene of Ulantatal (Inner Mongolia, China). „Palaeovertebrata”. 34 (3-4), s. 139, 2006. (ang.). 
  23. ↑ B. Wang. The mid-Tertiary Ctenodactylidae (Rodentia, Mammalia) of eastern and central Asia. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 234, s. 54, 1997. (ang.). 
  24. ↑ 郭建威, 王原 & 杨学安/ J. Guo, Y. Wang & X. Yang. 湖北丹江口早始新世梳趾鼠类一新属 及伴生哺乳动物化石 / A new Early Eocene ctenodactyloid rodent (Rodentia, Mammalia) and the associated mammalian fossils from Danjiangkou, Hubei. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 38 (4), s. 303, 2000. (chiń. • ang.). 
  25. ↑ M. Vianey-Liaud, H. Gomes Rodrigues & L. Marivaux. A new Oligocene Ctenodactylinae (Rodentia: Mammalia) from Ulantatal (nei Mongol): new insight on the phylogenetic origins of the modern Ctenodactylidae. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 160 (3), s. 533, 2010. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2010.00615.x. (ang.). 
  26. ↑ N. Schmidt-Kittler, M. Vianey-Liaud & L. Marivaux. The Ctenodactylidae (Rodentia, Mammalia). „Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien”. Serie A für Mineralogie und Petrographie, Geologie und Paläontologie, Anthropologie und Prähistorie. 108, s. 201, 2007. JSTOR: 41702098. (ang.). 
  27. ↑ J.-J. Jaeger. Un Cténodactylidé (Mammalia, Rodentia) nouveau, Ihroudia bohlini n.g. n.sp., du Pléistocène inférieur du Maroc. Rapport avec les formes actuelles et fossiles. „Notes et Mémoires du Service Géologique du Maroc, Rabat”. 31 (237), s. 119, 1971. (fr.). 
  28. ↑ Lavocat 1961 ↓, s. 59.
  29. ↑ Matthew i Granger 1923 ↓, s. 6.
  30. ↑ A. de Gregorio. Intorno a un deposito di roditori e di carnivori sulla vetta di Monte Pellegrino con uno schizzo sincronografico del calcare postpliocenico della vallata di Palermo. „Atti della Società toscana di scienze naturali, residente in Pisa Memorie”. 8 (1), s. 234, 1887. (wł.). 
  31. ↑ de Bruijn i Rümke 1974 ↓, s. 52.
  32. ↑ R. López-Antoñanzas, F. Knoll, S. Maksoud & D. Azar. First Miocene rodent from Lebanon provides the 'missing link' between Asian and African gundis (Rodentia: Ctenodactylidae). „Scientific Reports”. 5 (1), s. 2, 2015. DOI: 10.1038/srep12871. (ang.). 
  33. ↑ Y. Tong. Middle Eocene small mammals from Liguanqiao basin of Henan province and Yuanqu basin of Shanxi province, Central China. „Palaeontologia Sinica”. New series C. 26 (18), s. 81, 1997. 
  34. ↑ de Bruijn i Rümke 1974 ↓, s. 48.
  35. ↑ A.E. Wood. Fossil rodents from the Siwalik beds of India. „The American journal of science”. Fifth series. 34 (99), s. 73, 1937. DOI: 10.2475/ajs.s5-34.199.64. (ang.). 
  36. ↑ Matthew i Granger 1923 ↓, s. 5.
  37. ↑ Bohlin 1946 ↓, s. 108.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • W.D. Matthew & W.W. Granger. Nine new rodents from the Oligocene of Mongolia. „American Museum novitates”. 102, s. 1–10, 1923. (ang.). 
  • A.B. Bohlin. The Fossil Mammals from the Tertiary Deposit of Taben-buluk, Western Kansu: Part II. Simplicidentata, Carnivora, Artiodactyla, Perissodactyla and Primates. „Sino-Swedish Expedition Publication”. 6 (4), s. 1–259, 1946. (ang.). 
  • R. Lavocat. Le gisement de vertébrés miocènes de Beni Mellal (Maroc): étude systématique de la faune de mammifères. „Notes et Mémoires du Service Géologique du Maroc, Rabat”. 155, s. 29–77, 1961. (fr.). 
  • H. de Bruijn & C.G. Rümke. On a pecular mammalian association from the Miocene of Oschiri (Sardinia). „Proceedings of the Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen”. Series B. 77 (1), s. 44–79, 1974. (ang.). 
  • Encyklopedia zwierząt od A do Z
  • P. Myers: Ctenodactylidae. (On-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 2008-09-23]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gundiowate&oldid=73593333”