Gustave Zédé (1913)
 „Gustave Zédé” na drugim planie | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Wodowanie |
20 maja 1913 |
 Marine nationale
| |
| Wejście do służby |
październik 1914 |
| Wycofanie ze służby |
26 kwietnia 1937 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
74 m |
| Szerokość |
6 m |
| Zanurzenie |
3,74 m |
| Zanurzenie testowe |
50 m |
| Napęd | |
| 2 silniki parowe potrójnego rozprężania, 2 kotły, łączna moc 3500 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1640 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
powierzchnia: 1400 Mm przy 10 w. |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 75 mm, 1 działo kal. 47 mm, 10 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe |
8 × 450 mm (2 na dziobie, 6 zewnętrznych) |
| Załoga |
47 |
Gustave Zédé (Q92) – francuski oceaniczny okręt podwodny z czasów I wojny światowej i okresu międzywojennego, jednostka prototypowa swojego typu. Został zwodowany 20 maja 1913 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg, a ukończono go w październiku 1914 roku. Okręt zatonął na Adriatyku 24 sierpnia 1916 roku z powodu eksplozji baterii akumulatorów. Podniesiony i naprawiony powrócił do służby w Marine nationale, która trwała do 1937 roku.
Projekt i dane taktyczno–techniczne[edytuj | edytuj kod]
„Gustave Zédé” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1909 roku[1]. Okręt zaprojektował inż. Jean Simonot[2]. Początkowo, tak jak bliźniacza jednostka „Néréïde”, miał być wyposażony w silniki Diesla, lecz w 1912 roku podjęto decyzję o zainstalowaniu napędu parowego[1].
„Gustave Zédé” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym. Długość całkowita wynosiła 74 metry, szerokość 6 metrów i zanurzenie 3,74 metra[3][4]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 849 ton, a w zanurzeniu 1098 ton[3][5]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwie 3-cylindrowe maszyny parowe potrójnego rozprężania systemu Delaunay-Belleville o łącznej mocy 3500 koni mechanicznych (KM), do których parę dostarczały dwa trójwalczakowe kotły wodnorurkowe du Temple[2][3]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Schneider-Carels o łącznej mocy 1640 KM[2][4]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 17,5 węzła na powierzchni i 11,5 węzła w zanurzeniu[2][3]. Zasięg wynosił 1400 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym oraz 135 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[1][2]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[6].
Okręt wyposażony był w osiem wyrzutni torped kalibru 450 mm (dwie wewnętrzne na dziobie, cztery zewnętrzne na pokładzie i dwie zewnętrzne na rufie), z łącznym zapasem 10 torped oraz dwa pokładowe działa: kal. 75 mm i kal. 47 mm[1][4][7]. Załoga okrętu składała się z 47 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2][a].
Budowa i przebieg służby[edytuj | edytuj kod]
„Gustave Zédé” zbudowany został w Arsenale w Cherbourgu[4][7]. Stępkę okrętu położono w lutym 1911 roku[1], został zwodowany 20 maja 1913 roku[2][4], a ukończono go w październiku 1914 roku[1]. Okręt otrzymał nazwę na cześć wybitnego francuskiego konstruktora okrętów podwodnych, inż. Gustave’a Zédé (1825-1891)[b] i numer burtowy Q92. Podczas wojny okręt operował na Adriatyku[2]. 24 sierpnia 1916 roku podczas jednego z patroli na jednostce nastąpiła eksplozja baterii akumulatorów, w wyniku której okręt zatonął na Adriatyku ze stratą czterech spośród 40 członków załogi[8][c]. Później jednostka została podniesiona i po remoncie powróciła do służby[5][8].
W latach 1921-1922 „Gustave Zédé” poddano znaczącej przebudowie: zamiast maszyn parowych zamontowano silniki Diesla MAN o mocy 1200 KM każdy, pochodzące z ex-niemieckiego U-Boota SM U-165 (prędkość na powierzchni spadła do 15 węzłów)[2][9]; okręt otrzymał też nowy kiosk i mostek, zaś dwa zbiorniki balastowe przekształcono na zbiorniki paliwa[1][9].
Po remoncie okręt pełnił służbę na Atlantyku do 26 kwietnia 1937 roku, kiedy skreślony został z listy floty[1][2][4].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 151.
- ↑ a b c d e f g h i j Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 85.
- ↑ a b c d Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 150.
- ↑ a b c d e f Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: 1985, s. 210.
- ↑ a b c J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 536.
- ↑ Ivan Gogin: GUSTAVE ZÉDÉ submarines (1914-1916). Navypedia. [dostęp 2019-01-13]. (ang.).
- ↑ a b John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 198.
- ↑ a b Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: 1985, s. 211.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: GUSTAVE ZÉDÉ submarines (1914-1916). Navypedia. [dostęp 2019-01-13]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0445-5. (ang.).
- John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
- Gordon Smith: World War 1 at Sea, FRENCH NAVY. Naval History Homepage. [dostęp 2016-11-15]. (ang.).
