Gąska tygrysia
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gąska tygrysia |
| Nazwa systematyczna | |
| Tricholoma pardinum (Pers.) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 339 (1873) | |
| Zasięg | |
| |
Gąska tygrysia, gąska tygrysowata (Tricholoma pardinum (Pers.) Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus myomyces var. pardinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1873 r. Lucien Quélet, przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1]. Synonimy naukowe[2]:
- Agaricus myomyces var. pardinus Pers. 1801
- Agaricus unguentatus Fr. 1838
- Tricholoma pardinum f. albellum Bon 1990)
- Tricholoma pardinum Quél. 1873 f. pardinum
- Tricholoma pardinum (Pers.) Quél. 1873) var. pardinum
- Tricholoma pardinum var. unguentatum (Fr.) Bon 1974
- Tricholoma unguentatum (Fr.) Sacc. 1887
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnicy 4–10 cm, na szczycie dość mięsisty, w młodym owocniku dzwonkowato wypukły, później rozpłaszczony. Skórka biaława sucha, z regularnie, koncentrycznie rozmieszczonymi łuskami, drobnymi do dużych. Łuski te mają kolor szarobrązowy lub czarnoszary[4].
Początkowo białe, często z zielonkawym odcieniem, potem bladożółtawe, nigdy szare, średnio gęste, wycięte z ząbkiem. Za młodu wydzielające na ostrzu przejrzyste jak woda krople[4].
Wysokość 6–12 cm, grubość 2–4 cm, cylindryczny lub pękaty, często o zgrubiałej podstawie. Powierzchnia biała, tylko w dolnej połowie ochrowa, u szczytu wydziela często przejrzyste krople cieczy[5].
Biały, po przekrojeniu nie zmieniający zabarwienia. Smak nieznaczny, zapach przyjemny, ale niezbyt wyraźny[4].
Biały. Zarodniki stosunkowo duże, o średnicy 8–10 × 6–7 µm, jajowate, gładkie, bezbarwne[4].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Rośnie od sierpnia do października, w lasach iglastych i liściastych, pod świerkami, jodłami, bukami lub dębami, tylko na glebach zawierających wapń, pojedynczo lub po kilka egzemplarzy. Grzyb dość rzadki[4].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb mikoryzowy[3], grzyb trujący. Powoduje ostre zaburzenia żołądkowe i jelitowe, kolkowate bóle brzucha, wymioty, biegunkę. W skrajnych wypadkach może nastąpić zapaść i śmierć. Objawy występują po 1/2–3 godzinach od zjedzenia[4][5].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Najbardziej, wręcz do złudzenia, podobna jest gąska żółknąca (Tricholoma scalpturatum). Odróżnia się żółknięciem różnych części owocnika z wiekiem, oraz po uszkodzeniu (ale trwa to kilka godzin)[6]. Podobne są także:
- gąska czarnołuskowa (Tricholoma atrosquamosum). Ma podobnie łuskowaty kapelusz, ale zapach pieprzny, owocowy lub pelargonii[5].
- gąska czerwieniejąca (Tricholoma orirubens). Jej kapelusz i miąższ po uszkodzeniu powoli zmieniają kolor na czerwonawy,
- gąska ziemistoblaszkowa (Tricholoma terreum), o cieńszym miąższu i bez zapachu mąki[4],
- gąska wierzbowa (Tricholoma cingulatum). Występuje tylko pod wierzbami[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.