HMCS Prince Rupert
 „Prince Rupert” w latach 40. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
6 sierpnia 1942 |
| Wodowanie |
3 lutego 1943 |
 Royal Canadian Navy
| |
| Wejście do służby |
20 sierpnia 1943 |
| Wycofanie ze służby |
16 stycznia 1946 |
| Zatopiony |
jako falochron w 1948 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 1310–1460 ton |
| Długość |
całkowita: 91,8 metra |
| Szerokość |
11,2 m |
| Zanurzenie |
3,61–3,89 m |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5500 KM 2 kotły, 2 śruby | |
| Prędkość |
20 węzłów |
| Zasięg |
7200 Mm przy prędkości 12 węzłów |
| Sensory | |
| radary Typ 271 lub 272, 291 sonary | |
| Uzbrojenie | |
| 2 działa kal. 102 mm (2 x I) 4–6 działek plot. kal. 20 mm (4–6 x I) 1 miotacz Hedgehog 8 mbg, 2 zrzutnie bg | |
| Załoga |
140 |
HMCS Prince Rupert (K324) – kanadyjska fregata z okresu II wojny światowej, jedna ze 135 zbudowanych jednostek typu River. Okręt został zwodowany 3 lutego 1943 roku w stoczni Yarrow Shipbuilders w Esquimalt, a do służby w Royal Canadian Navy wszedł 20 sierpnia 1943 roku z numerem burtowym K324. Podczas działań wojennych HMCS „Prince Rupert” uczestniczył w eskorcie 20 konwojów, a w marcu 1944 roku wspólnie z innymi jednostkami zatopił niemieckiego U-Boota U-575. Jednostka została wycofana ze służby 16 stycznia 1946 roku i sprzedana w roku następnym, a jej kadłub został zatopiony jako falochron w 1948 roku u brzegów wyspy Vancouver.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
Projekt okrętu powstał na skutek konieczności budowy jednostek eskortowych przeznaczonych do ochrony konwojów o lepszych parametrach od korwet typu Flower, budowanych masowo w początkowym okresie II wojny światowej[1]. Bazując na rozwiązaniach konstrukcyjnych tych ostatnich, inżynier William Reed zaprojektował jednostki znacznie dłuższe, szersze, wyposażone w siłownię o większej mocy z dwiema śrubami (lecz nadal była to maszyna parowa, znacznie tańsza od nowocześniejszych turbin parowych), co w konsekwencji spowodowało wzrost zasięgu, dzielności morskiej, prędkości i ilości przenoszonego uzbrojenia[1][2]. Wykorzystanie cywilnych metod budowy i podzespołów dało możliwość masowej i taniej produkcji okrętów nawet w małych stoczniach, w wyniku czego powstało aż 135 fregat typu River[1]. Nowy typ jednostki zwalczania okrętów podwodnych był pierwszym, który został sklasyfikowany jako fregata[2].
HMCS[a] „Prince Rupert” zbudowany został w stoczni Yarrow Shipbuilders w Esquimalt[3][4]. Stępkę okrętu położono 6 sierpnia 1942 roku, a zwodowany został 3 lutego 1943 roku[5][6].
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
Okręt był oceaniczną fregatą, przeznaczoną głównie do zwalczania okrętów podwodnych[7]. Długość całkowita wynosiła 91,8 metra (86,3 metra między pionami), szerokość 11,2 metra i zanurzenie maksymalne 3,89 metra[5][7]. Wyporność standardowa wynosiła pomiędzy 1310 a 1460 ton, zaś pełna 1920–2180 ton[5][7]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5500 KM, do których parę dostarczały dwa trójwalczakowe kotły Admiralicji[5][7]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 20 węzłów[5][7]. Okręt zabierał maksymalnie zapas 646 ton mazutu, co zapewniało zasięg wynoszący 7200 Mm przy prędkości 12 węzłów (lub 5400 Mm przy prędkości 15 węzłów)[5][8].
Uzbrojenie artyleryjskie jednostki składało się z dwóch pojedynczych dział uniwersalnych kal. 102 mm (4 cale) QF HA Mark XIX L/40[5][7]. Uzbrojenie przeciwlotnicze składało się z 4–6 pojedynczych działek automatycznych Oerlikon kal. 20 mm L/70 Mark II/IV[5]. Broń ZOP stanowiły: miotacz Hedgehog oraz osiem miotaczy i dwie zrzutnie bomb głębinowych (z łącznym zapasem do 150 bg)[5]. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało radary Typ 271 lub 272, 291 oraz sonary[5].
Załoga okrętu składała się z 140 oficerów, podoficerów i marynarzy[5][7][b].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Okręt wszedł do służby w Royal Canadian Navy 20 sierpnia 1943 roku, otrzymując numer taktyczny K324[4][6]. Podczas wojny jednostka uczestniczyła w eskorcie 20 konwojów: SC-150 (styczeń 1944 roku), ONS-28 (styczeń – luty), HX-279 (luty), ON-227 (marzec), HX-284 (marzec – kwiecień), ON-232 (kwiecień), HX-289 (maj), ON-237 (maj), HX-294 (czerwiec), ON-242 (czerwiec – lipiec), HX-299 (lipiec), ON-247 (sierpień), HX-304 (sierpień), ON-253 (wrzesień), HX-311 (październik), ON-262 (październik – listopad), HX-351, HX-352, HX-353 (kwiecień – maj 1945 roku) i HX-357 (maj – czerwiec)[9].
13 marca 1944 roku „Prince Rupert”, płynąc w eskorcie konwoju ON-227, na północ od Azorów zatopił (wspólnie z amerykańskimi niszczycielami USS „Hobson” i USS „Haverfield” oraz lotnictwem) ogniem artylerii na pozycji 46°18′N 27°34′W/46,300000 -27,566667 niemieckiego U-Boota U-575, na którym zginęło 18 członków załogi (uratowano 37 osób, które trafiły do niewoli)[10][11].
W 1944 roku wzmocniono uzbrojenie przeciwlotnicze jednostki, instalując dodatkowe działka kal. 20 mm (od tego momentu fregata była uzbrojona w 10-12 działek Oerlikon kal. 20 mm L/70 Mark II/IV (sześć podwójnych lub cztery podwójne i dwa pojedyncze)[5][12]. W 1945 roku dokonano kolejnej modyfikacji uzbrojenia: zdemontowano dwa pojedyncze działa kal. 102 mm, instalując w zamian podwójny zestaw QF Mark XVI L/45 tego samego kalibru[5][12].
Jednostka została wycofana ze służby 16 stycznia 1946 roku i następnie sprzedana 13 grudnia 1947 roku[13][6]. Kadłub został zatopiony jako falochron w 1948 roku u brzegów wyspy Vancouver[4][13].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ HMCS – His/Her Majesty’s Canadian Ship – Kanadyjski Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
- ↑ Borowiak 2013 ↓, s. 341 podaje, że załoga liczyła między 114 a 141 osób.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Borowiak 2013 ↓, s. 340.
- ↑ a b Jackson 2001 ↓, s. 276.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 59.
- ↑ a b c Lenton 1974 ↓, s. 48.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Gogin 2018C ↓.
- ↑ a b c Friedman 2012 ↓, s. 570.
- ↑ a b c d e f g Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 58.
- ↑ Borowiak 2013 ↓, s. 341.
- ↑ Kindell 2011 ↓.
- ↑ Borowiak 2013 ↓, s. 342.
- ↑ Borowiak 2009 ↓, s. 350-351.
- ↑ a b Gogin 2018B ↓.
- ↑ a b Colledge i Warlow 2006 ↓, s. 277.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mariusz Borowiak: Zabójcy U-Bootów. Bitwa o Atlantyk 1939-1945. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2013. ISBN 978-83-7020-471-6.
- Mariusz Borowiak: Żelazne rekiny Dönitza. T. 2. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2009. ISBN 978-83-7020-406-8.
- J.J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-281-8. (ang.).
- Norman Friedman: British Destroyers and Frigates: The Second World War and After. Barnsley: Seaforth Publishing, 2012. ISBN 978-184832-015-4. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: early River frigates (1943, 1943-1944/1944). Navypedia. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).
- Ivan Gogin: "RIVER" (British- and early Canadian-built) frigates (1942 - 1944). Navypedia. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).
- Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-1109-273-7.
- Don Kindell: Convoy Escort Movements of Royal and Dominion Navy Vessels - RIVER-CLASS FRIGATES, Part 5 of 6, Royal Canadian Navy (ii). Naval History Homepage, 2011. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).
- H.T. Lenton: British Escort Ships. New York: Arco Publishing Company, Inc., 1974. ISBN 0-668-03507-2. (ang.).