Helvella costifera

Helvella costifera

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	kustrzebniaki
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	piestrzycowate
Rodzaj	piestrzyca
Gatunek	Helvella costifera
Nazwa systematyczna
Helvella costifera Nannf. Fungi Exsiccati Suecici, Fasc. XLI-XLII(sched.): 37 (1953)

Helvella costifera Nannf. – gatunek grzybów z rodziny piestrzycowatych (Helvellaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Helvella, Helvellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1953 r. John Axel Nannfeldt i nadana przez niego nazwa jest ważna do dzisiaj.

Synonimy:

• Acetabula ancilis var. costata (Fr.) Boud. 1907
• Acetabula costifera (Nannf.) Benedix 1965
• Discina costata (Fr.) Sacc. 1889
• Paxina costifera (Nannf.) Stangl 1963
• Peziza costata Fr. 1851.

Morfologia

Owocnik

Składający się z kapelusza i trzonu. Kapelusz o średnicy 1,5–4,5 cm, początkowo w kształcie miseczki z nieco podwiniętym brzegiem, potem coraz bardziej płaski z prostym brzegiem. Górna powierzchnia o barwie od średnio do ciemnoszarobrązowej lub szarej, naga i gładka, dolna szarawa, czasami przy trzonie biaława, z rozwidlonymi, białawymi, tępymi, zaokrąglonymi żebrami, które od trzonu dochodzą czasami aż do brzegu kapelusza. Trzon o wysokości 1–2 cm i grubości do 1 cm, rozszerzony w pobliżu kapelusza, głęboko żebrowany z tępo zakończonymi żebrami, sporadycznie przekształcającymi się w kieszenie. Żebra te przechodzą na dolną stronę kapelusza. Powierzchnia trzonu biała, naga lub drobno owłosiona.

Cechy mikroskopowe

Worki 8-zarodnikowe. Zarodniki 14,5–20 × 9,5–12,5 µm, eliptyczne, gładkie z jedną centralną gutulą. Parafizy o średnicy szerokość 4–6 μm, cylindryczne z wierzchołkami o kształcie od workowatego do maczugowatego, szkliste do brązowawych. Strzępki powierzchniowe często zebrane w pęczki, od szklistych do brązowawych (ale gdy są brązowawe, pigment znajduje się raczej w ścianach komórkowych niż wewnątrzkomórkowo), septowane z gruszkowatymi lub maczugowatymi komórkami końcowymi.

Gatunki podobne

Charakterystyczną cechą Helvella costifera są żebra trzonu przechodzące na kapelusz. Takie żebra ma też piestrzyca pucharowata (Helvella acetabulum), ale odróżnia się czterema cechami:

• jej żebra na trzonie są na ogół zaokrąglone i tępe, a nie ostre,
• ma szary kapelusz,
• zarodniki są nieco mniejsze,
• pigment w komórkach jej zewnętrznej powierzchni znajduje się tylko w ścianach komórkowych, a nie wewnątrz komórek.

Występowanie i siedlisko

Helvella costifera występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji, podano także jedno stanowisko w Australii. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniona i podano wiele jej stanowisk od Morza Śródziemnego po Islandię i północne wybrzeża Półwyspu Skandynawskiego. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniona w jej północnej i wschodniej części. Brak tego gatunku w opublikowanym w 2006 r. wykazie wielkoowocnikowych workowców Polski, ale w późniejszych latach podano kilka jego stanowisk w Polsce. Bardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną.

Grzyb naziemny, prawdopodobnie mykoryzowy. Występuje w lasach iglastych lub liściastych pod twardymi drzewami. Owocniki tworzy pojedynczo lub gromadnie od wiosny do jesieni.