Przejdź do zawartości

Hernandiowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hernandiowate
Ilustracja
Hernandia nymphaeifolia
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

magnoliopodobne

Rząd

wawrzynowce

Rodzina

hernandiowate

Nazwa systematyczna
Hernandiaceae Blume
Bijdr. 11: 550. 24 Jan 1826[3]
Typ nomenklatoryczny

Hernandia L. (1753)[3]

Hernandiowate (Hernandiaceae) – rodzina drzew i lian z rzędu wawrzynowców (Laurales). Należą do niej 4 rodzaje z ok. 55 gatunkami[2][4]. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej, zwłaszcza w pasie wybrzeży[4] oraz w kompleksach tropikalnych lasów nizinnych[5]. Rośliny drzewiaste zawierające olejki eteryczne i alkaloidy[6].

Drewno tych roślin ma lokalnie znaczenie użytkowe, służy m.in. do wyrobu łodzi i instrumentów[6] (drewno Gyrocarpus wyróżnia się lekkością[5]). Niektóre gatunki (Gyrocarpus americanus i Hernandia moerenhoutiana) wykorzystywane są w medycynie ludowej na wyspach Tonga[6]. Hernandia nymphaeifolia sadzona jest przy ulicach w miastach strefy tropikalnej[5].

Owoce Gyrocarpus

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Drzewa, krzewy i liany[5], niektóre z silnie rozwiniętymi korzeniami szkarpowymi. U pnączy z rodzaju Sparattanthelium boczne odgałęzienia skierowane są w dół, funkcjonując jako zaczepy[6].
Liście
Skrętoległe, zwykle zimozielone, pojedyncze, zwykle całobrzegie, rzadko palczastosieczne (rodzaj Illigera). U niektórych przedstawicieli rodzaju Hernandia liście są tarczowate z ogonkiem osadzonym w środkowej części blaszki liścia[6][4]. Przylistków brak[5].
Kwiaty
Zwykle pojedyncze i obupłciowe[4], czasem jednopłciowe[6] i zebrane w szczytowe wierzchotki[5]. Okwiat niezróżnicowany na kielich i koronę z wolnymi lub zrośniętymi u podstawy listkami w liczbie od 4 do 10[6]. Pręcików jest od 3 do 6[6], poza tym znajdują się w kwiecie prątniczki w liczbie od 8 do 10 ustawione w dwóch okółkach. Słupek dolny zbudowany jest z 7 do 10 owocolistków zrośniętych[6][5] lub wolnych[4].
Owoce
Niepękające i suche. U części gatunków skrzydlaki, u innych otoczone zrośniętymi na kształt balonu przysadkami. Nasiona z bielmem zredukowanym, wypełnione niemal w całości zarodkiem. U części przedstawicieli nasiona mają wypełnione powietrzem przestwory międzykomórkowe ułatwiające ich rozprzestrzenianie za pośrednictwem wody[6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]

Rodzina blisko spokrewniona jest z poleńcowatymi Monimiaceae i wawrzynowatymi Lauraceae, przy czym wskazywana jest jako siostrzana jednej lub drugiej rodzinie[2][5].

wawrzynowce

kielichowcowate Calycanthaceae





Siparunaceae




Gomortegaceae



oboczkowate Atherospermataceae






poleńcowate Monimiaceae




hernandiowate Hernandiaceae



wawrzynowate Lauraceae






Podział rodziny[7]

Podział na dwie podrodziny nastąpił ok. 76 milionów lat temu[5]. Grupa koronna rodziny wyodrębniła się ok. 96–120 milionów lat temu[2].

podrodzina Hernandioideaeznamię tarczowate, brak cystolitów[6]:

podrodzina Gyrocarpoideae Pax – znamię główkowate, obecne cystolity, owoce ze skrzydełkami[6]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-29]. (ang.).
  4. a b c d e Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 166. ISBN 1-55407-206-9.
  5. a b c d e f g h i Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 110. ISBN 978-1842466346.
  6. a b c d e f g h i j k l Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 44–45, seria: Wielka Encyklopedia Przyrody. ISBN 83-7079-779-2.
  7. Hernandiaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).