Howard Staunton

Howard Staunton

Data i miejsce urodzenia	kwiecień 1810 Westmorland
Data i miejsce śmierci	22 czerwca 1874 Londyn
Obywatelstwo	Anglia

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Gambit Stauntona w obronie holenderskiej

Howard Staunton (ur. w kwietniu 1810 w Westmorland w Anglii, zm. 22 czerwca 1874 w Londynie) – angielski szachista, nieoficjalny mistrz świata w latach 1843–1851.

Jego prawdziwe nazwisko i pochodzenie nie są znane. Od 1836 roku zamieszkały w Londynie, od 1838 roku do końca życia związany był z Westminsterskim Klubem Szachowym. Zajmował się nie tylko praktyczną grą w szachy. Był również organizatorem życia szachowego (sekretarzem Klubu), dziennikarzem i autorem podręczników szachowych, uznanym teoretykiem gry szachowej i twórcą przepisów w zakresie samej gry, jak i sposobu rozgrywania meczów i turniejów.

Mecz z Pierre’em Saint-Amantem, 1843

W 1843 roku w Londynie Staunton rozegrał krótki mecz z francuskim mistrzem szachowym Pierre’em Saint-Amantem, uważanym po śmierci Louisa de la Bourdonnais (1840) za najsilniejszego szachistę Francji. Staunton przegrał ten mecz +2 -3 =1, lecz w tym samym roku jesienią udał się do Paryża na mecz rewanżowy. Mecz odbył się w Café de la Régence. Tym razem Staunton od początku miał przygniatającą przewagę, w połowie meczu prowadził +8 -1 =1. Ostatecznie mecz zakończył się jego zwycięstwem +11 -6 =4. Anglik w tym meczu z dużym powodzeniem stosował otwarcie 1. c4, które od tego czasu jest znane pod nazwą partii angielskiej. Paryski mecz jest przez wielu uznawany za nieoficjalny mecz o mistrzostwo świata. Wiele przesłanek wskazuje na to, że spotkali się w nim dwaj najsilniejsi gracze tych czasów.

Do 1851 roku Staunton pozostawał niepokonany. W 1846 roku wygrał między innymi mecze z Danielem Harrwitzem i Bernhardem Horwitzem (w meczu tym po raz pierwszy zastosował wariant w obronie holenderskiej, nazwany później jego nazwiskiem). Od 1845 roku przez następne 29 lat redagował szachową kolumnę w londyńskiej gazecie Illustrated London News, stając się najbardziej wpływowym szachowym publicystą na świecie. W 1847 roku wydał Chess-Player’s Handbook (Podręcznik szachisty), najbardziej znaną z jego serii książek szachowych. W 1849 roku Staunton podpisał komplet bierek szachowych, zaprojektowany przez Nathaniela Cooka i wyprodukowany przez Johna Jaquesa. Bierki polecił w swojej gazecie szachowej. Ich kształt stał się najpopularniejszym wzorcem bierek szachowych na świecie, używanym do dziś na większości turniejów szachowych. Wszystkie komplety szachów produkowane przez Jaquesa były sygnowane przez Stauntona.

Staunton był głównym organizatorem pierwszego międzynarodowego turnieju szachowego, który odbył się w 1851 roku w Londynie. Turniej był rozgrywany systemem pucharowym z udziałem szesnastu zaproszonych szachistów o uznanej renomie. Staunton przegrał w trzeciej rundzie 1 – 4 z Adolfem Anderssenem, który został zwycięzcą całego turnieju. Rok 1851 uznaje się za początek supremacji Anderssena w światowych szachach. Staunton zredagował i wydał rok później książkę o londyńskim turnieju zatytułowaną po prostu The Chess Tournament (Turniej szachowy).

W 1856 roku Staunton podjął prace nad jednolitym wydaniem dzieł Szekspira z komentarzami. Prace zostały zaplanowane na kilka lat, Staunton był zobowiązany umową do terminowego dostarczania opracowań w cyklu miesięcznym. Kolejne sztuki ukazywały się od października 1857 roku do maja 1860 roku. W 1858 roku Staunton został wyzwany na szachowy pojedynek przez przebywającego w Europie Paula Morphy’ego. Staunton do meczu nie przystąpił i unikał rozegrania choćby jednej partii przeciwko Amerykaninowi. Związany kontraktem z wydawcą nie chciał zaangażować się w pojedynki szachowe. Dwa lata później opublikował Chess Praxis (Szachy w praktyce), w znacznej części poświęcone grze Paula Morphy’ego.

Do końca życia Staunton pracował jako szachowy publicysta. Wydawał pierwszy szachowy miesięcznik pod nazwą The Chess World (Świat szachów). Umarł na atak serca w wieku 64 lat podczas pracy nad kolejnym podręcznikiem szachowym.

W 1951 r. zorganizowano w Londynie turniej poświęcony pamięci Howarda Stauntona, w którym zwyciężył Svetozar Gligorić. Od 2003 r. memoriał ten jest organizowany cyklicznie.

Bibliografia

• W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, tom II, Warszawa: Sport i Turystyka, 1987, s. 1142–1144
• Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press 2021, 224 s. Tłum. z angielskiego: Jerzy J. Malinowski. Rec. Historia szachów w 50 ruchach (omówienie) | Przegląd Dziennikarski (przegladdziennikarski.pl)

Linki zewnętrzne

• Howard Staunton – wybrane partie szachowe (ang.)
• Pictures of Howard Staunton, presented by Edward Winter (ang.)