Hydropolis

Część dawnego zbiornika wody, w którym ulokowano Hydropolis.

Wnętrze Hydropolis

Centrum Edukacji Ekologicznej „Hydropolis” – centrum wiedzy poświęcone wodzie, które zlokalizowane jest we Wrocławiu, w Polsce. Ośrodek łączy walory edukacyjne z nowoczesną formą wystawienniczą.

Jest to jedyny obiekt tego typu w Polsce i jeden z nielicznych na świecie – wystawa znajduje się w zabytkowym, XIX-wiecznym neogotyckim podziemnym zbiorniku wody czystej o powierzchni 4600 m². Zbiornik należący do wrocławskich wodociągów pełnił swą pierwotną funkcję do 2011 roku, gdy został wyłączony z użytku^1=:0. W grudniu 2015 roku wrocławskie Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. po przeprowadzeniu niezbędnych remontów i rewitalizacji przekształciło budowlę w Centrum Edukacji Ekologicznej „Hydropolis”. Od 2002 roku obiekt znajduje się na liście zabytków^1=:0. Hydropolis jest dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych^1=:1.

Hydropolis jest miejscem, w którym technologie multimedialne, interaktywne instalacje, wierne repliki i modele oraz bogate w informacje ekrany dotykowe służą jednemu celowi: ukazaniu wody z różnych perspektyw. Odkrywa procesy, w których bierze udział woda – od funkcji pełnionych w ciele człowieka, po prądy oceaniczne, które kształtują klimat na ziemi. W jednej z 9 stref tematycznych można m.in. obejrzeć film o powstaniu wody na panoramicznym ekranie 360 stopni, wejść do batyskafu Trieste – pierwszego statku załogowego, który dotarł do najgłębszego miejsca na ziemi – czy też samodzielnie sprawdzić działanie starożytnych wynalazków wodnych. Wspomniane strefy tematyczne to: Planeta Wody, Głębiny, Ocean Życia, Strefa Relaksu, Człowiek i Woda, Historia Inżynierii Wodnej, Miasto i Woda, Stany Wody i Wystawy Czasowe^1=:2.

Oprócz działalności wystawienniczej ośrodek dysponuje rozbudowaną ofertą edukacyjną opartą na podstawie programowej Ministerstwa Edukacji Narodowej. W ramach specjalnych zajęć uczniowie szkół mogą wziąć udział w warsztatach praktycznych. Grupy zorganizowane mogą skorzystać również z usług przewodnika^1=:1.

Historia

W XIX wieku wodociągi we Wrocławiu pobierały wodę z Odry i zanim trafiała ona do sieci miejskiej, należało ją oczyścić. Służyły do tego filtry powolne, czyli baseny wypełnione piaskiem i żwirem. Wlewana do nich woda rzeczna oczyszczała się, przesiąkając powoli przez żwirowe złoże. W zakładzie wodociągowym „Na Grobli” działały cztery filtry powolne, ale w latach 1890–1892 zbudowano jeszcze jeden. Filtr nr V – w przeciwieństwie do wcześniej zbudowanych basenów otwartych (nienakrytych dachem) – został zaprojektowany jako zbiornik zamknięty. Pod nasypem ziemnym ukryto obiekt o powierzchni 4600 m². Jednak stosunkowo szybko jego pierwotna funkcja się zdezaktualizowała. Na początku XX wieku wrocławskie wodociągi zaprzestały pobierania wody rzecznej. Zastąpiono ją wodą gruntową. Filtr nr V stał się niepotrzebny. Okazało się, że woda gruntowa jest wprawdzie czysta i pozbawiona bakterii, ale zawiera zbyt dużo związków żelaza i nie nadaje się do bezpośredniego spożycia. Stary zakład „Na Grobli” trzeba było dostosować do przerobu tej surowej wody na pitną, a do jej magazynowania potrzebny był osobny zbiornik. Zapadła decyzja, by wykorzystać na ten cel bezużyteczny wówczas filtr powolny nr V.

Po usunięciu tysięcy ton piasku i żwiru, w 1905 roku dawny filtr stał się wielkim zbiornikiem, mieszczącym 12 milionów litrów wody pitnej. Teraz był głównym rezerwuarem wody dla miasta – „zbiornikiem nr 1”. Woda była najpierw przesyłana do wieży ciśnień. Tłoczył ją wielki agregat parowy. Jednak w 1919 roku uległ awarii, co wstrzymało dostawę wody. Trzeba było temu szybko zaradzić, dlatego w ciągu zaledwie pięciu miesięcy przy zbiorniku wody czystej stanął budynek pompowni awaryjnej. Zamontowano w nim nowoczesne, elektryczne pompy wirowe. Przesyłały wodę wprost do zbiornika w wieży. Skromna budowla niezbyt pasowała do okazałej architektury zbiornika i ze względów wyłącznie estetycznych została wkrótce przebudowana. W 1924 roku stanął w jej miejscu nowy budynek, utrzymany w stylu modnego wówczas modernizmu. W latach 30. poprawiono jeszcze wygląd elewacji frontowej.

Zbiornik czystej wody funkcjonował nieprzerwanie do 1945 roku. Podczas walk o Wrocław jego strop został podziurawiony przez rosyjskie bomby i pociski. Tuż po zakończeniu działań wojennych dokonano niezbędnych napraw i zbiornik znów gromadził wodę dla miasta. Eksploatowany był ponad miarę przez 50 lat, bez napraw i czyszczenia. Spowodowane było to permanentnym niedoborem wody pitnej we Wrocławiu, co uniemożliwiało nawet tymczasowe wyłączenie zbiornika z użytkowania. 12 lipca 1997 roku w Zakład Produkcji Wody „Na Grobli” uderzyła niespodziewanie fala powodziowa. W błyskawicznym tempie budynki i urządzenia zostały zalane. Zbiornik nr 1 znalazł się pod wodą. Powódź z 1997 roku była największą katastrofą w powojennej historii Wrocławia. Stanęła produkcja wody pitnej. Aby znów popłynęła do kranów, konieczne było oczyszczenie zbiornika.

W 2002 roku rozpoczęła się kompleksowa modernizacja Zakładu „Na Grobli”. Wysłużony zbiornik nr 1 został wpisany do rejestru zabytków. Dwa lata później doczekał się skromnego remontu, ale już wtedy wiadomo było, że trzeba go będzie wkrótce wyłączyć z eksploatacji. Pełnił swą funkcję do końca 2011 roku. Wtedy też zapadła decyzja o powstaniu w jego miejscu Hydropolis. Prace nad dostosowaniem obiektu do nowej funkcji trwały 4 lata. Hydropolis doczekało się otwarcia w grudniu 2015 roku.

Architektura

Dostosowanie zabytkowej budowli do funkcji wystawienniczej wymagało wprowadzenia nowych elementów architektonicznych. Wejście główne znajduje się w części dobudowanej od południa. Zostało wykonane z miedzi, która współgra z miedzianą zabudową. Zbiornik jest zagłębiony w terenie na 360 cm. Jego wnętrze tworzą cztery prostokątne komory, nakryte żelbetowymi kolebkowymi sklepieniami. Murowane z cegły klinkierowej ściany mają grubość dochodzącą do 126 centymetrów. Od zewnątrz budowla jest nakryta warstwami gliny i ziemi. Grubość tego „płaszcza” dochodzi do 160 cm. Porasta go roślinność łąkowa. Na zielony dach zbiornika prowadzą pochylnie i schody. Tylko sterczące wśród traw kominki przypominają o zabytkowym charakterze budynku i jego pierwotnej funkcji^2=:0.

Najważniejsze atrakcje Hydropolis

Źródło: ^1=:2

• drukarka wodna o długości 46,5 m;
• ekran 360 stopni o długości 60 m;
• replika batyskafu „Trieste” (zdobywca dna Rowu Mariańskiego) w skali 1:1;
• modele ryb głębinowych;
• instalacja składająca się z rekina i 1500 tuńczyków w skali 1:1;
• najdokładniejsza na świecie kopia rzeźby Dawida wykonana w akrylu w skali 1:2;
• ściana z porostem imitującym las amazoński;
• makiety wynalazków sprzed 2000 lat;
• makiety największych statków na świecie;
• makieta multimedialna Nilu;
• gablota z puchem imitującym burzę śnieżną;
• 3 sale kinowe i 6 filmów;
• multimedialna mapa Wrocławia;
• katalog wraków;
• 44 artykuły popularnonaukowe;
• 6 mini gier;
• atlas chmur;
• stanowisko dyspozytora wodociągów;
• 3,5-metrowy wir wodny;
• 8 dodatkowych projekcji;
• schemat obiegu wody w przyrodzie.

Nagrody i wyróżnienia

• Cud Polski 2016 National Geographic Traveler;
• wyróżnienie w konkursie Zabytek Zadbany Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego;
• nagroda publiczności Copper in Architecture Awards 2017;
• wyróżnienie w konkursie Piękny Wrocław w kategorii Modernizacja obiektu historycznego;
• Dolnośląski Klucz Sukcesu za najlepszą inicjatywę edukacyjną;
• wyróżnienie od prestiżowego magazynu online Merit Award za kurtynę wodną;
• wyróżnienie w konkursie Best Places Wroclaw 2016 przewodnika Local Life;
• certyfikat jakości 2017 i 2018 od Tripadvisor;
• tytuł najlepszej atrakcji dla dzieci 2018 roku wg portalu dzieckowpodrozy.pl;
• najlepszy obiekt eventowy 2017 roku w kategorii Uniqe MP Power Awards;
• najlepszy Produkt Turystyczny Dolnego Śląska 2018;
• najlepszy Produkt Turystyczny w Polsce 2018.

Bibliografia

• M. Czmiel. Hydropolis. Pierwsze w Polsce wodne miasto pod ziemią. „Gazeta Wyborcza, wrocławska”, 2015-11-06. 

Linki zewnętrzne

• strona Hydropolis