Ion Călugăru
| |
| Imię i nazwisko |
Ștrul Leiba Croitoru |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
Ion Călugăru (właściwie Ștrul Leiba Croitoru, ur. 14 lutego 1902 w Dorohoi, zm. 22 maja 1956 w Bukareszcie) – rumuński prozaik, dramaturg, publicysta i tłumacz pochodzenia żydowskiego. Swoje artykuły i książki wydawał do 1924 roku pod pseudonimem Ion Popescu.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z biednej rodziny mołdawskich Żydów. Szkołę podstawową ukończył w rodzimym Dorohoi. Do szkoły średniej uczęszczał w Bukareszcie, ale nauk nie dokończył[1]. Twórczość Iona Călugăru była bardzo zbliżona do ówczesnej awangardy literackiej. Călugăru współpracował z wieloma awangardowymi czasopismami, m.in. z Contimporanul, Unu i Integral. Aby móc się utrzymać pisał również artykuły na łamach skrajnie prawicowego pisma Cuvântul. W latach 30. XX w. rozpoczął współpracę z partią komunistyczną. Po II wojnie światowej został redaktorem komunistycznej gazety Scânteia. Był i nadal jest uważany za przedstawiciela rumuńskiej kultury oficjalnej pierwszej połowy lat 50.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Wyjątkowy talent literacki Călugăru wykazał pisząc m.in. powieść autobiograficzną pt. Dzieciństwo jednej kanalii (rum. Copilăria unui netrebnic, (1936). Powieść ta jest swego rodzaju kroniką życia ubogiego chłopca żydowskiego z małego miasteczka w północnej Rumunii. Dzieło to zawiera wiele cennych pod względem etnograficznym opisów kultury materialnej i duchowej miejscowej ludności. Kolejne powieści pt. Trustul (1937) i Światło wiosny (rum. Lumina primăverii, 1948) według wielu krytyków literackich nie dorównywały już poziomem artystycznym tej pierwszej[2]. Do najbardziej awangardowych dzieł Călugăru jest zaliczany zbiór opowiadań pt. Statystyczny raj (rum. Paradisul statistic, 1926). Swojemu ulubionemu komikowi Charliemu Chaplinowi Călugăru oddał cześć w eseju pt. Charlot (1933) oraz w utworze teatralnym Bystry klaun (rum. Clownul care gândește, 1949).
Călugăru przekładał na język rumuński dzieła z literatury rosyjskiej, m.in. Fiodora Dostojewskiego[3].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- 1923 – Caii lui Cibicioc. Schițe fără umor (pod pseudonimem Ion Popescu; Bukareszt).
- 1923 – Haiducul Codau, moartera poterelor, bucuria vădanelor. Culegere frumoasă cu cântece (pod pseudonimem Ion Popescu, Bukareszt).
- 1923 – Haiducul Hărčaluță-Prostul din Ceata neagră (pod pseudonimem Moș Ion Popescu, Bukareszt).
- 1924 – Moara dracilor sau haiducul călugăr. Poveste găsită într-un schit (pod pseudonimem Ion Popescu, Bukareszt).
- 1926 – Paradisul statistic (Bukareszt).
- 1926/1930 – Abecedar de povestiri populare (Bukareszt).
- 1931 – Omul de după ușă (Bukareszt).
- 1933 – Charlot (Bukareszt).
- 1934 – Erdora (Bukareszt).
- 1934 – Don Juan Cocoșatul. Oameni cari se pregătesc de moarte din cea dintâi zi a vieții (Bukareszt).
- 1936 – De la cinci până la cinci (Bukareszt).
- 1936 – Copilăria unui netrebnic. Roman (Bukareszt: Editura „Naționala Ciornei” S. A.); wydanie II poprawione – 1954; wydanie III ze wstępem autorstwa D. Cesereanu – 1962.
- 1937 – Trustul (Bukareszt); wydanie II poprawione – 1956.
- 1938 – Am dat ordin să tragă (Bukareszt).
- 1945 – Scriitorii libertății. A. Tolstoi, Vl. Maiakovski, I. Ehrenburg, L. Aragon, R. Rolland, M. Gorki, N. Ostrovski (Bukareszt).
- 1949 – Măseaua stricată (Bukareszt).
- 1949 – Clownul care gândește. Scenariu de comedie dramatică în douăsprezece tablouri și o postfață (Bukareszt).
- 1949 – Oțel și pâine (Bukareszt); wydanie II – 1956; wydanie III – 1960.
- 1958 – Casa șoarecilor. Schițe fără umor și nuvele din periodice, 1921-1947 (red. Sașa Pană, Bukareszt).
- 1971 – Paradisul statistic (red. i wstęp – Cornelia Ștefănescu, Bukareszt).
Przekłady z literatury rosyjskiej[edytuj | edytuj kod]
- Dostojewski, Fiodor: Visul unoi om ridicul. Jurnalul unui scriitor (Bukareszt).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Našinec, Jiří: Ion Călugăru, w: Slovník rumunských spisovatelů (Praga: Wydawnictwo Libri, 2001; strona 67).
- ↑ Našinec, Jiří: Ion Călugăru, w: Slovník rumunských spisovatelů (Praga: Wydawnictwo Libri, 2001; strona 68).
- ↑ Sasu, Aurel i Robu, Cornel: Călugăru Ion, w: Dicționarul Biografic al Literaturii Române (Pitești: PARARELA 45, 2006, tom I (A-L), strona 300).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Călinescu, George: Istoria Literaturii Române dela Origini până în Prezent (Bukareszt: Fundaţia Regală pentru Literatură şi Artă, 1941, s. 711–712, 805, 806, 919).
- Našinec, Jiří: Ion Călugăru, w: Slovník rumunských spisovatelů (Praga: Wydawnictwo Libri, 2001; s. 67–68).
- Sasu, Aurel i Robu, Cornel: Călugăru Ion, w: Dicţionarul Biografic al Literaturii Române (Pitești: PARARELA 45, 2006, tom I (A-L), s. 299–300).