Iwane Dżawachiszwili
| |
| Data i miejsce urodzenia |
11 kwietnia 1876 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 listopada 1940 |
| Zawód, zajęcie |
historyk, językoznawca |
.svg)
| |
| Odznaczenia | |
 
| |
Iwane Dżawachiszwili (gruz. ივანე ჯავახიშვილი, ur. 30 marca?/11 kwietnia 1876 w Tyflisie, zm. 18 listopada 1940 tamże) – gruziński historyk i językoznawca, jeden z założycieli pierwszego gruzińskiego uniwersytetu i jego dwukrotny rektor (1919–1923, 1923–1926), od 1938 roku członek Rady Najwyższej Gruzińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Jego imieniem nazwano Tbiliski Uniwersytet Państwowy.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Iwane Dżawachiszwili urodził się 11 kwietnia 1876 roku w Tbilisi[1].
W 1895 roku ukończył Pierwsze Gimnazjum w Tbilisi i podjął studia na Wydziale Studiów Wschodnich Petersburskiego Uniwersytetu Państwowego, gdzie specjalizował się w języku gruzińskim, ormiańskim i farsi[1]. Studia ukończył w 1899 roku, a w 1901 roku wyjechał kontynuować edukację na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie[1]. W 1902 roku wraz z Nikołajem Marrem (1865–1934) prowadził badania średniowiecznych gruzińskich manuskryptów w klasztorze Świętej Katarzyny na Synaju[2].
W latach 1903–1917 pracował jako wykładowca (Privatdozent[3]) na uniwersytecie w Petersburgu, gdzie prowadził badania i pisał wielotomową Historię narodu gruzińskiego oraz prace dotyczące m.in. gruzińskiego prawa, paleografii, historii Gruzji i Kaukazu[1]. W 1906 roku obronił pracę magisterską Государственный строй древней Грузии и древней Армении (tłum. System polityczny starożytnej Gruzji i starożytnej Armenii), uzyskując tytuł magistra filologii armeńsko-gruzińskiej[3]. W 1917 roku został docentem[3].
W tym samym roku, po wybuchu rewolucji, wrócił do Tyflisu, gdzie był jednym z inicjatorów utworzenia gruzińskiego uniwersytetu[1]. Uniwersytet Gruziński utworzono 26 stycznia 1918 roku[1]. Jego pierwszym rektorem został Petre Melikiszwili (1850–1927), a Dżawachiszwili został dziekanem Wydziału Filozofii[1]. Dwukrotnie (w 1919 i w 1923 roku) był wybierany rektorem uczelni. Podczas drugiej kadencji był atakowany przez władze radzieckie i związanych z nimi naukowców, za swoje niezgodne z marksizmem poglądy historyczne[1]. Został odwołany ze stanowiska rektora 23 czerwca 1926 roku[1].
W latach 1926–1931 kierował zakładem Historii Gruzji, a od 1933 do 1935 roku zakładem Historii Starożytnej[1]. W 1935 roku uzyskał tytuł doktora nauk historycznych[2]. 10 kwietnia 1936 roku, po kolejnej serii ataków, wysłał do komisarza ludowego list informujący o swojej rezygnacji z pracy na uczelni[1]. Od 1937 roku prowadził Muzeum im. Szoty Rustaweliego[2]. W 1938 roku został wybrany członkiem Rady Najwyższej Gruzińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej[3].
W latach 1937–1940 poprowadził wyprawę archeologiczną do Mcchety[2]. Był jednym ze współautorów podręcznika Historia Gruzji, opublikowanego w 1943 roku, za co autorzy otrzymali nagrodę państwową[2]. Brał udział w tworzeniu Akademii Nauk gruzińskiej SRR i miał zostać jej pierwszym prezydentem[2].
18 listopada 1940 roku zmarł nagle podczas prowadzenia wykładu wskutek ataku serca[1]. Został pochowany 21 listopada tego roku w ogrodzie uniwersyteckim[1].
Członkostwa, nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- 1937 – Order Czerwonego Sztandaru Pracy[2][3]
- 1939 – członek Akademii Nauk ZSRR[2][3]
- Nagroda Stalinowska (pośmiertnie)[4]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 1989 roku Tbiliski Uniwersytet Państwowy został nazwany jego imieniem[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tbilisi State University: Ivane Javakhishvili. [w:] tsu.ge [on-line]. 2013. [dostęp 2020-07-12]. (ang.).
- Г. Коранашвили: Джавахишвили Иван Александрович. W: Православнaя Энциклопедия. 2012-03-08, s. 510–512. [dostęp 2020-07-12]. (ros.).
- Джанашиа С.Н.: НЕКРОЛОГИ: Памяти академика И. А. Джавахишвили. [w:] Журнал №1, 1941 [on-line]. [dostęp 2020-07-12]. (ros.).