Józef Bełza
.jpg) Józef Bełza (1888) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
chemik |
Józef Bełza (ur. 18 września 1805 w Masłowicach, zm. 24 lipca 1888 w Warszawie)[1] – polski chemik, pionier cukrownictwa w Polsce.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Syn Tomasza Bełzy i Antoniny z Rubowskich[2].
Początkowo uczył się u księży pijarów w Piotrkowie[2]. Następnie studiował na Królewskim Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1827 uzyskał stopień magistra prawa, a w 1828 magistra administracji i magistra filozofii[2]. Po ukończeniu studiów pracował jako preparator przy Katedrze Chemii Uniwersytetu[2]. Po 1830 wykładał chemię i technologię w Gimnazjum Warszawskim. W czasie powstania listopadowego był artylerzystą Gwardii Narodowej[1].
W latach 1836–1858 był profesorem chemii i technologii chemicznej w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie[1]. Był współzałożycielem Szkoły Farmaceutycznej w Warszawie (1840) i profesorem tej uczelni (do 1857)[1]. Był współpracownikiem Encyklopedii Orgelbranda[3]. W 1843 otrzymał szlachectwo[3].
Był propagatorem produkcji cukru z buraków cukrowych[1] oraz popularyzatorem nauk przyrodniczych[3].
Pełnił urząd komisarza fabryk przy Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych[3]. W 1860 przeszedł na emeryturę[3].
Prace naukowe[edytuj | edytuj kod]
- Rozprawa o wodach mineralnych uważanych szczególniej pod względem sposobów i historii ich rozbioru[4] (Warszawa 1829) – nagroda Uniwersytetu Warszawskiego złoty medal
- O wyrabianiu cukru z buraków (1837)[5]
- Zasady technologii chemicznej gospodarskiej (1840, wyd. 2. 1851[6])
- Chemia policyjno-prawna (Warszawa, 1844[7]; wydana przez izbę lekarską i tłumaczona na język rosyjski)
- Dodatek do chemii policyjno-prawnej[8] (Warszawa 1854)
- O wyrabianiu nawozów, ich zasiłków i bodźców, czyli podniet podług Dumasa[9] (Warszawa 1849)
- Krótki rys chemii z dodaniem treściwego zastosowania jej do rolnictwa[10] (Warszawa, 1852)
Wraz z profesorami: Andrzejem Radwańskim i Szymonem Pisulewskim wydał dzieło w jednym tomie pt. Treść nauki przyrodzenia (Warszawa 1850).
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1846 poślubił Bogumiłę Augustę Teofilę Ostrowską[3]. Miał z nią pięcioro dzieci, m.in. Władysława – pisarza i Stanisława – prawnika[3]. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Kwatera 179, Rząd 1, Miejsce 11/12)[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 53. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c d Stanisław Szenic: Cmentarz Powązkowski 1851–1890. Zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, s. 375. ISBN 83-06-00465-5.
- ↑ a b c d e f g Stanisław Szenic: Cmentarz Powązkowski 1851–1890. Zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, s. 376. ISBN 83-06-00465-5.
- ↑ Józef Bełza, O wodach mineralnych uważanych szczególniej pod względem sposobów i historji ich rozbioru [online], polona.pl [dostęp 2021-02-12].
- ↑ Józef Bełza, O wyrabianiu cukru z buraków [online], polona.pl [dostęp 2021-02-12].
- ↑ Józef Bełza, Zasady technologii chemicznej gospodarskiej : obejmujące naukę: O wypalaniu wódki ; warzeniu piwa; wyrabianiu różnych napojów wyskokowych; otrzymywaniu octu i cukru z buraków; wydobywaniu mączki i przerabianiu jej na syrop; wybijaniu olejów itp. [online], polona.pl [dostęp 2021-02-12].
- ↑ Józef Bełza, Chemia policyjno-prawna [online], polona.pl [dostęp 2021-02-12].
- ↑ Józef Bełza, Dodatek do Chemii policyjno-prawnej [online], polona.pl [dostęp 2021-02-12].
- ↑ O wyrabianiu nawozów, ich zasiłków i bodźców czyli podniet [online], polona.pl [dostęp 2021-02-12].
- ↑ Józef Bełza, Krótki rys chemii : z dodaniem treściwego zastosowania jej do rolnictwa [online], polona.pl [dostęp 2021-02-12].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Józef Bełza, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2021-03-21].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia Powszechna Orgelbranda (1898-1904), tom 2, s. 306–307.