Józef Konstanty Sosnowski
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | |
| Współmałżonek | |
| Lata aktywności |
1880-1930 |
| Odznaczenia | |
| |
Józef Konstanty Sosnowski, ps. Marian, Mariański (ur. 10 maja 1863 w Radoni, zm. 27 października 1933 w Łodzi)[1][2] – aktor, śpiewak, reżyser.
Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]
Był synem dzierżawcy wsi Leopolda Sosnowskiego i Pelagii z Byczkowskich. Ukończył gimnazjum realne w Warszawie[1].
Kariera aktorska[edytuj | edytuj kod]
Debiutował w warszawskim teatrze ogródkowym „Eldorado” (1880). Występował w zespołach teatrów prowincjonalnych: Aleksandra Myszkowskiego i Artura Józefa Nowakowskiego (sez. 1882/1883), Stanisława Trapszy i Jana Szymborskiego (1884), Juliana Grabińskiego (1885, 1887–1888), Kazimierza Sarnowskiego i Henryka Swaryczewskiego (ok. 1888), Feliksa Ratajewicza (1897), Eugeniusza Majdrowicza (1897). Współpracę ze stałymi teatrami rozpoczął w Poznaniu (ok. 1880), gdzie pracował również w latach 1889–1895. Współpracował z teatrami: łódzkim (sezony 1891/1892 oraz 1895/1896, 1897/1898) i lwowskim (sezony 1899/1900, 1906/07, 1923–1926), z Teatrem Miejskim w Krakowie (1900–1912 oraz 1917–1923, 1926–1930), Teatrem Polskim w Warszawie (1913–1917). Po 1930 nie był na stałe zaangażowany przez żaden teatr, dając gościnne występy, z których ostatni odbył się w dniu jego śmierci w Teatrze Miejskim w Łodzi.
W pierwszych latach kariery chciał zostać śpiewakiem operetkowym (m.in. śpiewał w Zemście nietoperza), później jednak rozwijał się jako aktor w rolach amantów i rolach bohaterskich w repertuarze klasycznym. Był uważany za jednego z najwybitniejszych tragików swojego pokolenia. Jako aktor był ceniony przez Stanisława Wyspiańskiego, który z myślą o nim pisał rolę Bolesława (Bolesław Śmiały)[1]. Wystąpił w rolach m. in.: Masynissy (Irydion), Pankracego (Nie-boska komedia), Księdza Marka (Ksiądz Marek), Wielkiego Księcia Konstantego (Kordian), Derwida (Lilla Weneda), Chłopickiego (Warszawianka), Dziennikarza (Wesele), Odysa (Powrót Odysa Stanisława Wyspiańskiego), Makbeta (Makbet), Shylocka (Kupiec wenecki), Kasjusza (Juliusz Cezar), Brzechwy (Wąsy i peruka)[3] i Stanisława Żarowskiego (Popychadło)[4]. Ostatnią jego rolą był Samuel (Sędziowie)[1].
Kariera reżyserska[edytuj | edytuj kod]
Zaczął reżyserować sztuki teatralne podczas pobytu w Łodzi przed 1899 r. Reżyserował równie w okresie współpracy z Teatrem Miejskim w Krakowie. Chętnie reżyserował sztuki Stanisława Wyspiańskiego: Bolesława Śmiałego, Sędziów, Powrót Odysa, Wyzwolenie, Klątwę i Akropolis, a także Burzę, Dziady i Peer Gynta[1].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Był dwukrotnie żonaty z aktorkami teatralnymi: Florentyną Golańską[5] oraz Władysławą Ordon. W 1900 stracił lewe oko podczas pojedynku na szable[1].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi (23 czerwca 1927)[6]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Sosnowski Józef, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 670–671.
- ↑ Sosnowski Józef (1863-1933) [biogram], [w:] Teatr warszawski drugiej połowy XIX wieku, Wrocław: Zakład im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1957, s. 387.
- ↑ Stanisław Dąbrowski, "Wąsy i peruka" na scenach, [w:] Józef Korzeniowski, Komedie : Żydzi - Doktor medycyny - Wąsy i peruka - Majątek albo imię, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1954, s. 391.
- ↑ Panna Przybyłko w warszawskim cyrku (fragment większej całości) [online], E-teatr, 27 grudnia 2021 [dostęp 2023-12-14].
- ↑ Golańska Florentyna z Szelągowskich, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 194.
- ↑ M.P. z 1927 r. nr 143, poz. 369 „za propagandę w dziedzinie sztuki”.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Józef Sosnowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2022-10-13].