Józef Kowalczyk (komunista)

Józef Kowalczyk

Data i miejsce urodzenia	10 kwietnia 1903 Stanisławów
Data i miejsce śmierci	5 sierpnia 1989 Warszawa
Kierownik Wydziału Oświaty PPR/PZPR
Okres	od 1 listopada 1948 do 1953
Przynależność polityczna	Polska Partia Robotnicza
Zastępca kierownika Wydziału Zagranicznego KC PZPR
Okres	od 1960 do 1967
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Odznaczenia

Grób działacza komunistycznego Józefa Kowalczyka i romanistki prof. Haliny Lewickiej-Kowalczyk (1906–1983) na Powązkach Wojskowych w Warszawie

Józef Kowalczyk (właśc. Józef Schneider vel Rotenberg) pseud. Czesław Górski, Edward Kraus (ur. 10 kwietnia 1903 w Stanisławowie, zm. 5 sierpnia 1989 w Warszawie) – działacz komunistyczny, publicysta, sekretarz Centralnej Redakcji KPP, redaktor naczelny „Trybuny Wolności” 1946–1948 i 1954–1957, kierownik Wydziału Oświaty i Kultury KC PPR/PZPR 1948–1953, redaktor naczelny tygodnika „Świat i Polska” od 1957, zastępca kierownika Wydziału Zagranicznego KC PZPR 1960–1967, pułkowwnik WP, doradca polityczny i minister pełnomocny w Międzynarodowej Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei.

Życiorys

Syn Adolfa vel Adama. Podczas nauki w lwowskim gimnazjum zetknął się z ruchem socjalistycznym. Sekretarz lwowskiej grupy młodzieżowej KPGW. W 1918 wydalony z gimnazjum za udział w demonstracji pierwszomajowej, pracował krótko w Wiedniu w redakcji polskojęzycznego pisma komunistycznego „Świt”. Po powrocie do Lwowa został aresztowany, przewieziony do Warszawy i osadzony na Pawiaku, skąd zwolniono go latem 1921. Potem został wolnym słuchaczem na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego i nadal działał w KPGW. W okresie 30 X 1921 – 13 I 1923 ponownie więziony. Latem 1923 został sekretarzem redakcji organu Związku Proletariatu Miast i Wsi „Trybuna Robotnicza”, a w czerwcu 1924 – sekretarzem redakcji dwutygodnika „Życie Związkowe”. W latach 1925–1928 przebywał w Austrii, gdzie współpracował z austriackimi komunistami w agitacji i propagandzie. 1928–1930 w ZSRR. Po powrocie do kraju został członkiem, później sekretarzem Centralnej Redakcji KC KPP. Poza tym pracował w redakcji „Czerwonego Sztandaru”, centralnego organu KPP. W kwietniu 1933 zagrożony aresztowaniem, udał się do Moskwy, gdzie w 1934 został kierownikiem działu polskiego w redakcji polskojęzycznej „Trybuny Radzieckiej”. Współpracował z „Prawdą” i był docentem w Komunistycznym Uniwersytecie Mniejszości Narodowych Zachodu (KUMNZ). W listopadzie 1935 został aresztowany w Suchumi przez NKWD, a w grudniu osadzony w obozie pracy. Zwolniony po 4 latach, jednak z zakazem opuszczania obwodu wołogodskiego.

Wiosną 1945 otrzymał zgodę na wyjazd do Moskwy, gdzie skontaktował się z polskimi organizacjami, a w grudniu 1945 wrócił do Polski i wstąpił do PPR. W 1946 został zastępcą redaktora naczelnego „Głosu Ludu” - organu KC PPR. W grudniu 1946 został redaktorem naczelnym „Trybuny Wolności” (do 1948). W lutym 1948 został prezesem Polskiego Instytutu Prasoznawczego. 1 listopada 1948 został kierownikiem Wydziału Oświaty KC PPR, w grudniu 1948 przemianowanym na Wydział Oświaty i Kultury KC PZPR (do 1953). W latach 1950–1953 był kierownikiem katedry historii polskiego ruchu robotniczego w Centralnej Szkole Partyjnej PZPR; napisał wówczas (1952) oficjalny życiorys Bolesława Bieruta (Bolesław Bierut życie i działalność). Działał w Związku Zawodowym Dziennikarzy RP. Był delegatem na I, II, III i IV Zjazd PZPR (grudzień 1948, marzec 1954, marzec 1959 i czerwiec 1964). W latach 1948–1959 był w Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej, następnie do 1968 w Centralnej Komisji Rewizyjnej PZPR. 15 czerwca 1953 został skierowany jako pułkownik do WP, a w lipcu 1953 mianowany doradcą politycznym i ministrem pełnomocnym w Międzynarodowej Komisji Nadorczej Państw Neutralnych w Korei. Latem 1954 był obserwatorem z ramienia Polski na konferencji genewskiej ONZ w sprawie Korei i Wietnamu. W latach 1954–1957 ponownie był redaktorem naczelnym „Trybuny Wolności”, a od 1957 – tygodnika „Świat i Polska”. Członek rady naukowej Zakładu Historii Partii przy KC PZPR. W latach 1960–1967 zastępca kierownika Wydziału Zagranicznego KC PZPR. Od kwietnia 1970 na rencie dla zasłużonych. Został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie (kwatera D37-1-2).

Był odznaczony m.in. Orderem Sztandaru Pracy I klasy i Medalem im. Ludwika Waryńskiego.

Bibliografia

• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 3, Warszawa 1992.