Józef Rusak

Józef Rusak

„Bylina”

major
Data i miejsce urodzenia	17 marca 1920 Falewicze
Data śmierci	25 września 2021
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Krajowa
Jednostki	5 Wileńska Brygada AK
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Odznaczenia

Józef Rusak ps. „Bylina” (ur. 17 marca 1920 w Falewiczach w gm. Kobylnik, zm. 25 września 2021) – polski wojskowy, żołnierz Armii Krajowej, jeden z żołnierzy wyklętych.

Życiorys

Syn leśnika, członka Legionów Polskich, który podczas pierwszej okupacji sowieckiej ukrywał się przed wywózką na Syberię. Podczas okupacji niemieckiej Józef Rusak działał jako łącznik w oddziale AK ppor. Antoniego Burzyńskiego ps. „Kmicic”. Po podstępnym rozbrojeniu tego oddziału przez partyzantów sowieckich i wymordowaniu jego pięćdziesięciu członków oraz „Kmicica”, nowym dowódcą pozostałych członków został mjr Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszka”. Utworzył on na bazie rozbitego oddziału 5 Wileńską Brygadę AK. Po jej rozwiązaniu przebił się wraz z kolegą na wschód do Wilna, po czym utworzył 30-osobową grupę samoobrony, walczącej przeciwko sowieckiej okupacji w okolicy jeziora Narocz, następnie przeniósł się do Lublina, a później do Olsztyna, gdzie ponownie nawiązał kontakty z mjr. „Łupaszką” (jedną z kurierek między nimi była Danuta Siedzikówna „Inka”).

Po przeprowadzce do Lidzbarka Warmińskiego aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w 1948 roku. Podczas przesłuchań był torturowany i namawiany do współpracy przeciwko „Łupaszce”. Zwolniony z więzienia w 1953 i inwigilowany z przerwami aż do 1989.

Odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie
• Medal Wojska
• Krzyż Partyzancki
• Krzyż Armii Krajowej
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej
• Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” (UDSKiOR)
• Krzyż Pamiątkowy Akcji „Burza” (Niezależny Ruch Kombatancki AK)
• Order Męczeństwa i Zwycięstwa (Ogólnopolska Wojskowa Organizacja Niepodległościowa)
• Krzyż Walki o Niepodległość z mieczami (Stowarzyszenie Kombatantów Polskich w Kraju „ANTYK”)
• Krzyż Zasługi Obrońców Ojczyzny (Stowarzyszenie Polskich Kombatantów)
• Krzyż Kawalerski Oznaki Honorowej ZIWRP (Związek Inwalidów Wojennych RP)
• Krzyż Więźnia Politycznego (Stowarzyszenie Polskich Byłych Więźniów Politycznych)