Język temiar

Temiar
Obszar	Malezja
Liczba mówiących	15 tys. (2007)
Klasyfikacja genetyczna
	Języki austroazjatyckie; Języki mon-khmer; Języki aslijskie; Języki senoickie; Język temiar;
Status oficjalny
UNESCO	3 zdecydowanie zagrożony↗
Ethnologue	3 środek szerszej komunikacji↗
Kody języka
ISO 639-3	tea
IETF	tea
Glottolog	temi1246
Ethnologue	tea
WALS	tmr
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Zobacz też: język, języki świata
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język temiar, także: sakai północny, pie, seroq, temer – język austroazjatycki używany przez grupę ludności w stanach Perak, Kelantan i Pahang w Malezji^[1]. Należy do grupy języków aslijskich^[1]^[2].

Posługuje się nim ludność Temiar (17 tys. osób, w tym ponad 15 tys. zamieszkujących tereny tradycyjne)^[3]. Znany jest także wielu północnym grupom Orang Asli, służąc jako regionalna lingua franca^[1]^[3]. Starsze określenie ludu Temiar to „Sakai Północni” (w odróżnieniu od Semai – Sakai Centralnych). Spopularyzowana w literaturze nazwa „temiar” została zaczerpnięta z języka semai^[4].

Jest zróżnicowany wewnętrznie, przy czym poszczególne dialekty są wzajemnie zrozumiałe. Według jednej z klasyfikacji istnieje podstawowy podział na temiar północny i temiar południowy, z kilkoma pomniejszymi odmianami lokalnymi^[5]. W publikacji Ethnologue (wyd. 18) wyszczególniono następujące odmiany: grik, kenderong, kenering, lanoh kobak, po-klo (sakai bukit z Temongoh), sakai z Plus Korbu, sungai piah, tanjong rambutan, tembe’ (tembi), ulu kinta (kinta sakai)^[1].

Uchodzi za zagrożony wymarciem, aczkolwiek w dużo mniejszym stopniu niż pozostałe języki aslijskie. Odnotowano spadek jego użycia w niektórych domenach językowych. W powszechnym użyciu jest także język malajski^[1]^[3].

Jest jednym z lepiej udokumentowanych języków aslijskich^[6]. Powstały różne publikacje poświęcone językowi i kulturze Temiar. W II poł. XX w. ukazały się opracowania gramatyczne: Tengleq Kui Serok (1961)^[7], An Outline of Temiar Grammar (1976)^[8]. Istnieje także słownik z 1998 r. (Temiar-English, English-Temiar Dictionary)^[9]. Nie wykształcił piśmiennictwa^[1]. Jest wykorzystywany w edukacji, przy czym materiały alfabetyzacyjne są ograniczone^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Temiar, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-12] (ang.).
↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Temiar. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-17)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Bradley 2007 ↓, s. 412.
↑ Benjamin 1993 ↓, s. 265.
↑ Benjamin 1993 ↓, s. 266.
↑ Bradley 2007 ↓, s. 374.
↑ Iskandar Carey: Tengleq Kui Serok: A Study of the Temiar Language, with an Ethnographical Summary. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 1961, seria: Siri pengetahuan bahasa dan sastera DBP 1. [dostęp 2023-01-16]. (ang.).
↑ GeoffreyG. Benjamin GeoffreyG., An Outline of Temiar Grammar, [w:] Philip N.P.N. Jenner, Laurence C.L.C. Thompson, StanleyS. Starosta (red.), Austroasiatic Studies Part I, Honolulu: University Press of Hawaii, 1976 (Oceanic Linguistics Special Publications 13), s. 129–187, ISBN 0-8248-0280-2, OCLC 2091453, JSTOR: 20019155 (ang.).
↑ Nathalie Means: Temiar-English, English-Temiar Dictionary. Saint Paul, MN: Hamline University Press, 1998. OCLC 41400522. [dostęp 2022-09-17]. (ang.).

Bibliografia

Geoffrey Benjamin: Temiar. W: David Levinson (red.): Encyclopedia of World Cultures. T. 5: East and Southeast Asia. Boston, MA: G.K. Hall, 1993, s. 265–273. ISBN 0-8168-8840-X. OCLC 22492614. (ang.).
David Bradley: East and Southeast Asia. W: Christopher Moseley (red.): Encyclopedia of the World’s Endangered Languages. Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 349–422. DOI: 10.4324/9780203645659. ISBN 978-0-203-64565-9. OCLC 47983733. (ang.).

Linki zewnętrzne

Temiar. Endangered Languages Project. [dostęp 2024-08-05]. (ang.).

[Ethnologue-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Temiar, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-12] (ang.).

[glottolog-2] Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Temiar. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-17)]. (ang.).

[CITEREFBradley2007412-3] Bradley 2007 ↓, s. 412.

[CITEREFBenjamin1993265-4] Benjamin 1993 ↓, s. 265.

[CITEREFBenjamin1993266-5] Benjamin 1993 ↓, s. 266.

[CITEREFBradley2007374-6] Bradley 2007 ↓, s. 374.

[study-7] Iskandar Carey: Tengleq Kui Serok: A Study of the Temiar Language, with an Ethnographical Summary. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 1961, seria: Siri pengetahuan bahasa dan sastera DBP 1. [dostęp 2023-01-16]. (ang.).

[outline-8] GeoffreyG. Benjamin GeoffreyG., An Outline of Temiar Grammar, [w:] Philip N.P.N. Jenner, Laurence C.L.C. Thompson, StanleyS. Starosta (red.), Austroasiatic Studies Part I, Honolulu: University Press of Hawaii, 1976 (Oceanic Linguistics Special Publications 13), s. 129–187, ISBN 0-8248-0280-2, OCLC 2091453, JSTOR: 20019155 (ang.).

[dictionary-9] Nathalie Means: Temiar-English, English-Temiar Dictionary. Saint Paul, MN: Hamline University Press, 1998. OCLC 41400522. [dostęp 2022-09-17]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]