Języki świata

Języki świata – na świecie używanych jest około 6-7 tysięcy języków. Dokładne ustalenie tej liczby utrudnia brak zgody wśród językoznawców co do klasyfikacji niektórych etnolektów jako odrębnych języków bądź dialektów. Przeważająca część języków świata pozostaje w formie bezpiśmiennej. Szacuje się, że do 2100 roku wymrze ponad połowa obecnie używanych języków na świecie, dlatego że są używane przez bardzo małą liczbę użytkowników. Najpopularniejsze języki ojczyste to: chiński nazywany mandaryńskim (1213 mln użytkowników), angielski (1200 mln), hiszpański (550 mln), hindi (450 mln) i arabski (390 mln).

Podstawową jednostką klasyfikacji języków jest rodzina językowa. W obrębie rodziny mniejszymi jednostkami są: grupa i zespół. Czasem wyróżnia się też dodatkowe jednostki pośrednie, jak podrodzina i gałąź.

Rodziny językowe są łączone w jednostki wyższego rzędu: makrorodziny i fyle. Są one jednak rzadko stosowane, gdyż udowodnienie pokrewieństwa poszczególnych rodzin między sobą jest trudne i z reguły ma charakter hipotetyczny. Niekiedy uważa się, że wszystkie ludzkie języki wywodzą się od jednego prajęzyka, nazywanego Proto-Human (zob. prajęzyk ludzkości).

Podstawowa klasyfikacja języków świata

Mapa rodzin językowych świata

Rozmieszczenie najważniejszych języków świata

Procentowy udział rodzin językowych wśród mieszkańców świata

Dokładniejsze klasyfikacje znajdują się w hasłach dotyczących poszczególnych rodzin i grup.

Eurazja

• Języki indoeuropejskie – pod względem liczby mówiących (ok. 45% mieszkańców Ziemi) największa rodzina językowa świata. Obejmuje języki z terenów Europy i Azji Środkowo-Zachodniej, obecnie rozpowszechnione na wszystkich kontynentach.
  • Języki anatolijskie
  • Języki indoaryjskie
  • Języki irańskie
  • Języki nuristańskie
  • Języki helleńskie
  • Języki italskie, wraz z językami romańskimi
  • Języki celtyckie
  • Języki germańskie
  • Języki tracko-ormiańskie
  • Języki tocharskie
  • Języki bałtyckie
  • Języki słowiańskie
  • Języki iliryjskie

• Języki tyrreńskie – wymarła starożytna rodzina z okolic Morza Śródziemnego

• Języki uralskie – języki z północnej Eurazji i Węgier, ze względu na odrębność języka jukagirskiego coraz częściej nazywana uralsko-jukagirską
  • Język jukagirski
  • Języki ugrofińskie
  • Języki samojedzkie

• Języki ałtajskie – języki Azji północnej, środkowej i Turcji, ok. 6% ziemskiej populacji, przez niektórych językoznawców rodzina ałtajska jest uznawana za ligę językową, a jej grupy klasyfikowane są jako odrębne rodziny
  • Języki tureckie
  • Języki mongolskie
  • Języki tungusko-mandżurskie

• Języki czukocko-kamczackie – wymierające języki północno-wschodniej Syberii
  • Język czukocki
  • Język koriacki
  • Język kerecki
  • Język alutorski
  • Język itelmeński

• Języki drawidyjskie – języki południowych Indii i Sri Lanki, ok. 3% ziemskiej populacji, ze względu na włączanie przez niektórych językoznawców w obręb rodziny języka elamickiego nazywana czasami elamo-drawidyjską
  • Język elamicki
  • Języki północno-zachodniodrawidyjskie
  • Języki środkowodrawidyjskie
  • Języki południowodrawidyjskie

• Języki abchasko-adygijskie (północno-zachodniokaukaskie) – wymierające języki ze wschodniego wybrzeża Morza Czarnego
• Języki północno-wschodniokaukaskie – języki Czeczenii i Dagestanu, dawniej używane też na terenach Bliskiego Wschodu
• Języki kartwelskie (południowokaukaskie) – język gruziński i pokrewne dialekty

• Języki chińsko-tybetańskie – języki wschodniej i południowo-wschodniej Azji, pod względem liczby mówiących druga rodzina językowa świata (ok. 22% ziemskiej populacji)
  • Języki chińskie
  • Języki kareńskie
  • Języki tybeto-birmańskie

• Języki dajskie – języki południowo-wschodniej Azji, ok. 1.5% ziemskiej populacji
  • Języki lati-gelao
  • Języki li-laqua
  • Języki be-kam-tai

• Języki austroazjatyckie – języki południowo-wschodniej Azji, Bangladeszu i wschodnich Indii, ok. 2% ziemskiej populacji
  • Języki munda
  • Języki mon-khmer

• Języki miao-yao (języki hmong-mien) – niewielka rodzina języków południowych Chin i południowo-wschodniej Azji
  • Język miao
  • Języki yao

• Języki jenisejskie – wymierające języki środkowej Syberii

Afryka

• Języki afroazjatyckie – języki Afryki północnej i Bliskiego Wschodu, ok. 5% ziemskiej populacji
  • Języki semickie
  • Języki berberyjskie
  • Języki omockie
  • Języki czadyjskie
  • Język egipski
  • Języki kuszyckie

• Języki nilo-saharyjskie – języki górnego dorzecza Nilu, Czadu i Sudanu
  • Języki songhaj
  • Języki saharyjskie
  • Języki magan
  • Języki fur
  • Języki wschodniosudańskie
  • Języki środkowosudańskie
  • Języki berta
  • Języki kunama
  • Języki komuz

• Języki nigero-kongijskie – języki Afryki subsaharyjskiej, ok. 6% ziemskiej populacji
  • Języki atlantyckie
  • Języki mande
  • Języki woltyjskie
  • Języki kwa
  • Języki benue-kongijskie (tu należą m.in. języki bantu)
  • Języki adamawa-ubangi
  • Języki kordofańskie

• Języki khoisan – języki Buszmenów i Hotentotów, posiadają charakterystyczne mlaski
  • Język hadza
  • Język sandawe
  • Języki północne khoisan
  • Języki środkowe khoisan
  • Języki południowe khoisan

Ameryka Północna

• Języki eskimo-aleuckie – podbiegunowe języki Czukotki, Alaski, północnej Kanady i Grenlandii
  • Języki eskimoskie
  • Języki aleuckie

• Języki na-dene – rdzenne języki Ameryki Północnej
  • Język haida
  • Język tlingit
  • Języki atapaskańskie

• Języki algijskie
  • Języki algonkińskie

• Języki makrosiouańskie – nadrodzina, często nieuznawana
  • Języki siouańskie
  • Języki irokeskie
  • Języki kaddo

• Języki juma

• Języki majańskie (maja)

• Języki muskogejskie (muskogi)

• Języki otomang

• Języki penutiańskie

• Języki salisz

• Języki uto-azteckie

• Języki wakaskie (wakasz)

Ameryka Południowa

• Języki tupi
  • Języki tupi-guarani

• Języki ajmarskie (ajmara)

• Języki araukańskie

• Języki arawackie

• Języki czibczańskie

• Języki że

• Języki karibi

• Języki keczua

• Języki mura

Australia i Oceania

• Języki indopacyficzne – rdzenne języki Tasmanii, Nowej Gwinei i Oceanii, hipotetyczna makrorodzina lub fyla językowa zaproponowana przez Josepha Greenberga
  • Języki tasmańskie
  • Języki andamańskie
  • Języki nowogwinejskie
  • Języki zachodniopapuaskie
  • Języki east bird's head
  • Języki geelvink
  • Języki sko
  • Języki kwomtari-baibai
  • Języki arai
  • Języki amto-musian
  • Języki torricelli
  • Języki sepik-ramu
  • Języki wschodniopapuaskie

• Języki austronezyjskie – rdzenne języki Oceanii i Azji Południowo-Wschodniej, ok. 4% ziemskiej populacji
  • Języki atayalic
  • Języki tsouic
  • Języki pajwańskie
  • Języki malajsko-polinezyjskie

• Języki australijskie – wymierające rdzenne języki Australii, hipotetyczna makrorodzina, przez część językoznawców rozbijana na wiele niezależnych rodzin

Języki izolowane

Języki, których przynależność jest nieznana lub dyskutowana

• Język ajnoski
• Język baskijski
• Język buruszaski
• Język japoński, wraz z językami riukiu
• Język koreański
• Język kusunda
• Język nihali
• Język niwchijski
• Język sumeryjski

Najczęściej używane języki świata

Tabelę opracowano na podstawie danych z CIA World Factbook
Dane z 2016
Ludność świata 7 323 mln

• chiński 12,2%
• hiszpański 5,8%
• angielski 4,6%
• arabski 3,6%
• hindi 3,6%
• portugalski 2,8%
• bengalski 2,6%
• rosyjski 2,3%
• japoński 1,7%
• zachodniopendżabski 1,2%
• jawajski 1,2%

Zobacz też

• klasyfikacja języków
• języki w Europie
• rodzina językowa
• prajęzyk
• język migowy
• języki sztuczne
• językoznawstwo

Linki zewnętrzne

• Katalog języków SIL International
• Klasyfikacja języków według Merritta Ruhlena