Języki świata
Języki świata – na świecie używanych jest ponad 7 tysięcy języków. Dokładne ustalenie tej liczby utrudnia brak zgody wśród językoznawców co do klasyfikacji niektórych kodów komunikacyjnych jako odrębnych języków bądź dialektów. Przeważająca część języków świata pozostaje w formie bezpiśmiennej. Szacuje się, że do 2100 roku wymrze ponad połowa obecnie używanych języków na świecie, dlatego że są używane przez bardzo małą liczbę użytkowników[1]. Najpopularniejsze języki ojczyste to: mandaryński (jeden z języków chińskich) (1213 mln użytkowników), angielski (1200 mln), hiszpański (550 mln), hindi (450 mln) i arabski (390 mln)[2].
Podstawową jednostką klasyfikacji języków jest rodzina językowa. W obrębie rodziny mniejszymi jednostkami są: grupa i zespół. Czasem wyróżnia się też dodatkowe jednostki pośrednie, jak podrodzina i gałąź.
Rodziny językowe są łączone w jednostki wyższego rzędu: makrorodziny i fyle. Są one jednak rzadko stosowane, gdyż udowodnienie pokrewieństwa poszczególnych rodzin między sobą jest trudne i z reguły ma charakter hipotetyczny. Niekiedy uważa się, że wszystkie ludzkie języki wywodzą się od jednego prajęzyka, nazywanego Proto-Human (zob. prajęzyk ludzkości).
Podstawowa klasyfikacja języków świata[edytuj | edytuj kod]
.png)
Dokładniejsze klasyfikacje znajdują się w hasłach dotyczących poszczególnych rodzin i grup.
Eurazja[edytuj | edytuj kod]
- Języki indoeuropejskie – pod względem liczby mówiących (ok. 45% mieszkańców Ziemi) największa rodzina językowa świata. Obejmuje języki z terenów Europy i Azji Środkowo-Zachodniej, obecnie rozpowszechnione na wszystkich kontynentach.
- Języki albańskie
- Języki anatolijskie (wymarłe)
- Języki bałtyckie
- Języki celtyckie
- Języki germańskie
- Języki helleńskie
- Języki indoaryjskie
- Języki irańskie
- Języki italskie (wraz z językami romańskimi)
- Języki nuristańskie
- Języki słowiańskie
- Języki tocharskie (wymarłe)
- Języki tracko-ormiańskie
- oraz luźno związane ze sobą, wymarłe języki paleobałkańskie (w tym języki ilirskie)
- Języki tyrreńskie – wymarła starożytna rodzina z okolic Morza Śródziemnego
- Języki uralskie – języki z północnej Eurazji i Węgier, ze względu na odrębność języka jukagirskiego coraz częściej nazywana uralsko-jukagirską
- Języki ałtajskie – języki Azji północnej, środkowej i Turcji, ok. 6% ziemskiej populacji, przez większość językoznawców rodzina ałtajska jest uznawana za ligę językową, a jej grupy klasyfikowane są jako odrębne rodziny
- Języki czukocko-kamczackie – wymierające języki północno-wschodniej Syberii
- Języki drawidyjskie – języki południowych Indii i Sri Lanki, ok. 3% ziemskiej populacji, ze względu na włączanie przez niektórych językoznawców w obręb rodziny języka elamickiego nazywana czasami elamo-drawidyjską
- Języki abchasko-adygijskie (północno-zachodniokaukaskie) – wymierające języki ze wschodniego wybrzeża Morza Czarnego
- Języki północno-wschodniokaukaskie – języki Czeczenii i Dagestanu, dawniej używane też na terenach Bliskiego Wschodu
- Języki kartwelskie (południowokaukaskie) – język gruziński i pokrewne dialekty
- Języki chińsko-tybetańskie – języki wschodniej i południowo-wschodniej Azji, pod względem liczby mówiących druga rodzina językowa świata (ok. 22% ziemskiej populacji)
- Języki dajskie – języki południowo-wschodniej Azji, ok. 1.5% ziemskiej populacji
- Języki austroazjatyckie – języki południowo-wschodniej Azji, Bangladeszu i wschodnich Indii, ok. 2% ziemskiej populacji
- Języki hmong-mien (języki miao-yao) – niewielka rodzina języków południowych Chin i południowo-wschodniej Azji
- Języki jenisejskie – wymierające języki środkowej Syberii
Afryka[edytuj | edytuj kod]
- Języki afroazjatyckie – języki Afryki północnej i Bliskiego Wschodu, ok. 5% ziemskiej populacji
- Języki nilo-saharyjskie – języki górnego dorzecza Nilu, Czadu i Sudanu
- Języki nigero-kongijskie – języki Afryki subsaharyjskiej, ok. 6% ziemskiej populacji
- Języki khoisan – języki Buszmenów i Hotentotów, posiadają charakterystyczne mlaski
Ameryka Północna[edytuj | edytuj kod]
- Języki eskimo-aleuckie – podbiegunowe języki Czukotki, Alaski, północnej Kanady i Grenlandii
- Języki na-dene – rdzenne języki Ameryki Północnej
- Języki algijskie
- Języki makrosiouańskie – nadrodzina, często nieuznawana
- Języki juma
- Języki majańskie (maja)
- Języki muskogejskie (muskogi)
- Języki otomang
- Języki penutiańskie
- Języki salisz
- Języki uto-azteckie
- Języki wakaskie (wakasz)
Ameryka Południowa[edytuj | edytuj kod]
- Języki tupi
- Języki ajmarskie (ajmara)
- Języki araukańskie
- Języki arawackie
- Języki czibczańskie
- Języki że
- Języki karibi
- Języki keczua
- Języki mura
Australia i Oceania[edytuj | edytuj kod]
- Języki indopacyficzne – rdzenne języki Tasmanii, Nowej Gwinei i Oceanii, hipotetyczna makrorodzina lub fyla językowa zaproponowana przez Josepha Greenberga
- Języki austronezyjskie – rdzenne języki Oceanii i Azji Południowo-Wschodniej, ok. 4% ziemskiej populacji
- Języki australijskie – wymierające rdzenne języki Australii, hipotetyczna makrorodzina, przez część językoznawców rozbijana na wiele niezależnych rodzin
Języki izolowane[edytuj | edytuj kod]
Języki, których przynależność jest nieznana lub dyskutowana
- Język ajnuski
- Język baskijski
- Język buruszaski
- Język japoński, wraz z językami riukiu
- Język koreański
- Język kusunda
- Język nihali
- Język niwchijski
- Język sumeryjski
Najczęściej używane języki świata[edytuj | edytuj kod]
Tabelę opracowano na podstawie danych z CIA World Factbook
Dane z 2016
Ludność świata 7323 mln
- chiński 12,2%
- hiszpański 5,8%
- angielski 4,6%
- arabski 3,6%
- hindi 3,6%
- portugalski 2,8%
- bengalski 2,6%
- rosyjski 2,3%
- japoński 1,7%
- zachodniopendżabski 1,2%
- jawajski 1,2%
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Języki na wymarciu – tvp.info, tvp.info [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2017-11-24].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Katalog języków SIL International
- Klasyfikacja języków według Merritta Ruhlena. ling.hawaii.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-05-08)].