Jadwiga Dzido
 Zdjęcie Jadwigi Dzido odsłaniające blizny na nodze spowodowane eksperymentami obozowych lekarzy | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
student farmacji |
| Narodowość |
polska |
| Uczelnia | |
Jadwiga Dzido (ur. 26 stycznia 1918 w Suchowoli, zm. 10 grudnia 1985[1] w Warszawie) – polska farmauceutka, jako studentka aresztowana w 1941 przez Gestapo, więźniarka niemieckiego obozu koncentracyjnego w Ravensbrück i ofiara eksperymentów pseudomedycznych, świadek podczas procesów w Norymberdze.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Młodość[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się 26 stycznia 1918 w Suchowoli, jako córka Katarzyny i Józefa Dzido. Wychowywała się w Łukowie we wschodniej Polsce. Po śmierci ojca w czasie I wojny światowej jej matka pracowała w aptece prowadzonej przez Teodozjusza Nowińskiego[1]. Rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim w 1938 na kierunku farmacji[1]. Po ukończeniu pierwszego roku powróciła do Łukowa, gdy wybuchła wojna. Dołączyła do ruchu oporu Związku Walki Zbrojnej, pomagając w rozpowszechnianiu nielegalnej prasy[2].
Aresztowanie i pobyt w obozie koncentracyjnym[edytuj | edytuj kod]
Gestapo aresztowało ją 28 marca 1941 i umieściło w zamku w Lublinie, gdzie była torturowana w nadziei, że ujawni nazwiska współpracowników. 21 września 1941 została deportowana do Ravensbrück, gdzie w listopadzie 1942 wraz z dziewięcioma innymi kobietami, z rozkazu Karla Gebhardta, niemieckiego obozowego lekarza, poddano ją eksperymentom medycznym[3], których celem było zbadanie działania leków sulfonamidowych na rany[4]. Nacięcia wykonano na jej nodze, która została zainfekowana bakteriami, brudem i odłamkami szkła[4]. Cierpiała na wysoką gorączkę i ból, a nacięcie w jej nodze spowodowało atrofię mięśni[3]. Była ukrywana przez innych więźniów pod podłogą[5], dopóki obóz nie został wyzwolony przez wojska radzieckie w 1945[2]. Pod koniec wojny Dzido wróciła do domu do Łukowa o kulach, aby przekonać się, czy jej matka przeżyła. Po dowiedzeniu się o śmierci matki wróciła do Warszawy, gdzie ukończyła studia[1]. Ukończyła farmację, a następnie pracowała na Uniwersytecie Warszawskim.
Proces lekarzy i dalsze życie[edytuj | edytuj kod]
Dzido była świadkiem oskarżenia na procesie lekarzy w Norymberdze[6][7], który rozpoczął się w listopadzie 1946[8]. Wraz z nią zeznawały inne więźniarki, m.in. Władysława Karolewska i Maria Kuśmierczuk[9].
Po ukończeniu studiów Dzido pracowała w firmie farmaceutycznej w Warszawie. W 1951 wyszła za mąż za Józefa Hassa, oficera polskiej armii. Mieli dwoje dzieci. Zmarła w Warszawie 10 grudnia 1985[1].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Ofiara eksperymentów doktorów SS [online], www.lukow-historia.pl [dostęp 2019-03-01].
- ↑ a b Ein Schmuggelfund aus dem KZ: Witnesses for the Prosecution [online], www.tonworte.de [dostęp 2019-03-01].
- ↑ a b A war crimes investigation photo of Jadwiga Dzido, a member of the Polish underground, who was deported to Ravensbrueck in March 1941. - Collections Search - United States Holocaust Memorial Museum [online], collections.ushmm.org [dostęp 2019-03-01].
- ↑ a b Ravensbrück [online], www.jewishvirtuallibrary.org [dostęp 2019-03-01].
- ↑ Polish Survivor Jadwiga Dzido [online], fcit.usf.edu [dostęp 2019-03-01].
- ↑ NOVA Online | Holocaust on Trial | Jadwiga Dzido [online], www.pbs.org [dostęp 2019-03-01].
- ↑ Vivien Spitz, Doctors from Hell: The Horrific Account of Nazi Experiments on Humans, Sentient Publications, 2005, ISBN 978-1-59181-032-2 [dostęp 2019-03-01] (ang.).
- ↑ Bunt polskich więźniarek w Ravensbrück - Bunt polskich więźniarek w Ravensbrück. To tu przeprowadzano przerażające eksperymenty medyczne [online], www.focus.pl [dostęp 2019-03-01].
- ↑ RAVENSBRUCK MEDICAL EXPERIMENTS IN THE WOMEN'S CONCENTRATION CAMP [online], individual.utoronto.ca [dostęp 2019-03-01].