Suchowola

Suchowola
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
Gmina	Suchowola
Prawa miejskie	1777–1950, 1997
Burmistrz	Michał Grzegorz Matyskiel
Powierzchnia	25,95 km²
Populacja (31.12.2017); • liczba ludności; • gęstość	; 2 196; 84,6 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 85
Kod pocztowy	16-150
Tablice rejestracyjne	BSK
	Położenie na mapie gminy Suchowola Suchowola
	Położenie na mapie Polski Suchowola
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Suchowola
	Położenie na mapie powiatu sokólskiego Suchowola
	53°34′46″N 23°06′06″E/53,579444 23,101667
TERC (TERYT)	2011094
SIMC	0041312
	Urząd miejskipl. Kościuszki 5,; 16-150 Suchowola
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Suchowola – miasto w woj. podlaskim, w powiecie sokólskim, położone nad rzeką Olszanką. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Suchowola. Według danych z 1 stycznia 2018 Suchowola liczyła 2 196 mieszkańców^[1].

Suchowola składa się z dwóch sołectw: Suchowola Białostocka (część południowa) i Suchowola Fabryczna (część północna)^[3]. W granicach Suchowoli znajduje się także część miasta Podgaje^[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miasto królewskie, z dziedzictwem kulturowym^[5], w ekonomii grodzieńskiej położone było w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego^[6]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.

Założona jako wieś królewska w XVI w. w czasie zasiedlania królewskiej Puszczy Nowodworskiej^[7]. Nazwa związana z powstaniem na tzw. „suchym korzeniu”, tj. na zrębie, drugi człon – wola – od dania wolnego czasu na spłacenie czynszu i innych należności. Rozwijała się jako miasto przy szlaku handlowym z Mazowsza do Grodna. W wiekach XVII i XVIII rozwinięty handel zbożem i bydłem oraz końmi. Na rozwój miasta wpłynęli Tatarzy zajmujący się wyprawianiem skór i Żydzi zajmujący się handlem i rzemiosłem. W 1777 Suchowola otrzymała prawa miejskie, odebrane w 1950. 1 stycznia 1997 ponownie nadano jej status miasta.

W 1775 kartograf i astronom królewski Szymon Sobierajski określił Suchowolę jako miejsce, gdzie krzyżują się linie łączące najdalsze punkty Europy^[8]. Od tej pory Suchowola uważana jest za geometryczny środek Europy. W parku ustawiono głaz oraz tablicę symbolizującą ten fakt.

Jesienią 1941 Niemcy utworzyli w Suchowoli getto dla ludności żydowskiej^[9]. Oprócz miejscowych Żydów trafiło tam również ok. 2600 Żydów z Dąbrowy Białostockiej, Janowa, Jasionówki, Korycina, Lipska, Nowego Dworu i Sidry^[9]. Ogółem przez getto przeszło ok. 5 tys. osób^[9]. 2 listopada 1942 zostało ono zlikwidowane, a jego mieszkańców wywieziono do obozu przejściowego w Kiełbasinie pod Grodnem^[9]. Zginęli w obozie zagłady w Treblince^[10].

W miejscowości działa (założona w 1959 roku) Młodzieżowa Orkiestra Dęta Zespołu Szkół w Suchowoli, laureat wielu krajowych i zagranicznych nagród i wyróżnień.

Spod Suchowoli (wieś Okopy) pochodził ksiądz Jerzy Popiełuszko.

Zabytki i atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Izba Pamięci ks. Jerzego Popiełuszki w Suchowoli.

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła

klasycystyczny kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła,1884-1885 (wcześniej w tym miejscu stał ufundowany przez Zygmunta Augusta kościół drewniany o tej samej nazwie), nr rej.: 779 z 30.12.1993
drewniany wiatrak holender, pocz. XX w., nr rej.: 223 z 24.10.1996^[11].
szereg budynków z przeł. XIX/XX w.
głaz i tablica informująca o nadaniu miana środka Europy
stalowy Łuk papieski o ażurowej konstrukcji – element ołtarza polowego na lotnisku Krywlany w Białymstoku w czasie wizyty papieża Jana Pawła II w 1991 r.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Miasto w 2012 roku miało 2259 mieszkańców^[12].

Piramida wieku mieszkańców Suchowoli w 2014 roku^[1].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Przez miejscowość przechodzą drogi:

droga międzynarodowa E67 Helsinki – Kowno – Warszawa – Praga,
droga krajowa nr 8 Kudowa-Zdrój – Wrocław – Warszawa – Białystok – Suwałki – Budzisko

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Plan miasta
Pl. Kościuszki w Suchowoli
Łuk papieski
Głaz z napisem
„Środek Europy”
Pomnik Jerzego Popiełuszki w parku miejskim im. Ks. Jerzego Popiełuszki
Pomnik ku czci zamordowanych w 1920 roku na cmentarzu żydowskim

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Suchowola w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
↑ SOŁTYSI GMINY SUCHOWOLA (2019–2023)
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ LeonardL. Drożdżewicz LeonardL., Dziedzictwo kulturowe Kalwarii i Suchowoli .
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.
↑ Adam CzesławA.C. Dobroński Adam CzesławA.C., Miasta województwa podlaskiego., 2014, s. 288-289 .
↑ Podlasie: przewodnik / Tadeusz Glinka; et al. – Warszawa, 2000. ISBN 83-7200-591-5, s. 63.
↑ ^a ^b ^c ^d Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 479. ISBN 83-01-00065-1.
↑ Yitzak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington: Indiana University Press, 1999, s. 397. ISBN 978-0-253-21305-1.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 .
↑ GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-19]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

G. Ryżewski, Początki miejskości Suchowoli, [w:] Małe Miast. Kultura, red. M. Zemło, Supraśl 2004.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Suchowola 2.) wś, powiat sokólski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 542 .

[Populacja2018-1] Suchowola w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[2] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.

[3] SOŁTYSI GMINY SUCHOWOLA (2019–2023)

[teryt-4] GUS. Rejestr TERYT

[5] LeonardL. Drożdżewicz LeonardL., Dziedzictwo kulturowe Kalwarii i Suchowoli .

[6] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.

[7] Adam CzesławA.C. Dobroński Adam CzesławA.C., Miasta województwa podlaskiego., 2014, s. 288-289 .

[8] Podlasie: przewodnik / Tadeusz Glinka; et al. – Warszawa, 2000. ISBN 83-7200-591-5, s. 63.

[Pilichowski479-9] Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 479. ISBN 83-01-00065-1.

[10] Yitzak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington: Indiana University Press, 1999, s. 397. ISBN 978-0-253-21305-1.

[11] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 .

[autonazwa1-12] GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-19]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Miasta na prawach powiatu	Białystok Łomża Suwałki
Miasta powiatowe	Augustów Bielsk Podlaski Grajewo Hajnówka Kolno Mońki Sejny Siemiatycze Sokółka Wysokie Mazowieckie Zambrów
Miasta gminne	Brańsk Choroszcz Ciechanowiec Czarna Białostocka Czyżew Dąbrowa Białostocka Drohiczyn Goniądz Jedwabne Kleszczele Knyszyn Krynki Lipsk Łapy Michałowo Nowogród Rajgród Stawiski Suchowola Supraśl Suraż Szczuczyn Szepietowo Tykocin Wasilków Zabłudów

Miasta	Suchowola
Wsie	Brukowo Chlewisk Dolny Chlewisk Górny Chmielówka Chmielniki Ciemne Chodorówka Nowa Chodorówka Stara Czerwonka Dryga Domuraty Dubasiewszczyzna Głęboczyzna Grodzisk Grymiaczki Hołodolina Horodnianka Jatwieź Duża Jatwieź Mała Karpowicze Kiersnówka Kopciówka Krzywa Laudańszczyzna Leśniki Leszczany Morgi Nowe Stojło Okopy Olszanka Ostrówek Podostrówek Podhorodnianka Połomin Poświętne Pokośno Piątak Rutkowszczyzna Sucha Góra Trzyrzecze Wólka
Kolonie	Bachmackie Kolonie Chodorówka Stara-Kolonia Dryga-Kolonia Dubasiewskie Kolonie Podgrodzisk Połomin-Kolonia Tablewo Zgierszczańskie Żakle
Integralne części miasta	Podgaje Suchowola Białostocka Suchowola Fabryczna
Integralne części wsi	Czworanki Dwugły Gajewo Karpiniec Kolonie Karpowskie Kulawy Naddawki Pod Rzeką Sztuka Szuszko Za Wsią Żuchowo

Miasta	Dąbrowa Białostocka Krynki Sokółka Suchowola
Gminy miejsko-wiejskie	Dąbrowa Białostocka Krynki Sokółka Suchowola
Gminy wiejskie	Janów Korycin Kuźnica Nowy Dwór Sidra Szudziałowo

Przynależność wojewódzka	Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–39) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) PRL: woj. białostockie (1944–75)
Miasta (1919–75)	Dąbrowa (Grodzieńska / Białostocka) (do 1944 (1950)) Krynki (← do 1944 (1950)) Nowy Dwór (do 1934) Odelsk (do 1934) Sokółka Suchowola (do 1944 (1950)*)
Gminy wiejskie (1919–54 i 1973–75)	Babiki (od 1944) Czarna Wieś (do 1920 i 192?–27) Dąbrowa Białostocka (do 1954) Janów Korycin Krynki (← od 1944) Kuźnica Nowy Dwór (do 1954) Odelsk (do 1944) Sidra Sokolany (do 1944) Sokółka Suchowola (do 1954) Szudziałowo Zalesie (do 1954)
Gromady (1954–72)	Achrymowce (1954–59) Babiki (1954–72) Białousy (1954–71) Bogusze (1954–61) Bombla (1959–72) Butrymowce (1954–55 →) Chodorówka Nowa (1954–61 →) Czerwonka (1954–59) Czuprynowo (1954–59) Dąbrowa (1954–55 →) Dubaśno (1954–55 →) Górka (1959–72) Górany (1954–71) Horodnianka (1954–55 →) Janowszczyzna (1954–72) Janów (1954–72) Kamienna Stara (1954–55 →) Kamionka Nowa (1954–59) Kamionka Stara / Stara Kamionka (1954–72) Kiersnówka (1954–55 →) Klimówka (1954–59) Korycin (1954–72) Krasne (1954–59) Krasne Folwarczne (1954–59 (→)) Kruszyniany (1954–59) Krynki (1954–72) Kuplisk (1954–57) Kuźnica (1954–72) Lipina (1954–57) Majewo (1954–71) Malawicze Dolne (1954–71) Nierośno (1954–55 →) Nowowola (1954–59) Nowy Dwór (1954–55 →) Ostra Góra (1954–59) Ostrowie (1954–55 →) Ostrów Południowy (1954–59) Pierożki (1954–57) Plebanowo (1954–59) Pokośna (1954–55 →) Popławce (1954–61) Racewo (1954–59) Reszkowce (1954–55 →) Rozedranka Stara / Stara Rozedranka (1954–72) Różanystok (1954–55 →) Sidra (1954–72) Siekierka (1954–57) Sokolany (1959–72) Sokołda (1954–71) Sokółka (1961–72) Suchodolina (1954–55 →) Suchowola (1954–61 →) Szudziałowo (1954–72) Talkowszczyzna (1954–61) Teolin (1954–59) Wierzchlesie (1954–59) Wołyńce (1954–57) Woroniany (1954–59) Wólka (1954–61 →) Zabrodzie (1954–57) Zagórze (1954–59) Zalesie (1954–72) Zdroje (1954–59) Zubrzyca Wielka (1954–57) Zwierzyniec Wielki (1954–55 →)
Legenda	* de facto skasowane w 1944, de jure w 1950