Jarosław Źrałka

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jarosław Źrałka jest znany głównie jako szef projektu archeologicznego badającego pozostałości miasta Nakum

Jarosław Źrałka (ur. 1976[1]) – polski archeolog i majanista, adiunkt w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kierownik ekspedycji archeologicznej badającej Nakum, pierwszego projektu badawczego realizowanego samodzielnie przez polskich naukowców na terenach kultury Majów.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W 1995 ukończył III Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida w Rzeszowie[2]. Jeszcze w czasie studiów, w 1999, uczestniczył w prowadzonych przez Uniwersytet Yale wykopaliskach w Aguateca. W 2000 roku obronił pracę magisterską poświęconą archeologii majanistycznej (równolegle z inną znaną polską majanistką, Justyną Olko)[3]. Po podpisaniu przez prof. Mariusza Ziółkowskiego, ówczesnego szefa Andyjskiej Misji Archeologicznej, porozumienia z gwatemalskim instytutem antropologii IDAEH oboje wzięli udział w pracach na stanowiskach w Yaxha, Nakum i Naranjito. W kolejnych latach Źrałka kontynuował rozpoczęte tam badania prekolumbijskich graffiti pozostawionych na ścianach budowli przez ich mieszkańców, a także przez późniejszych twórców odwiedzających miasta Majów w wiele wieków po ich opuszczeniu[3]. Badania zapoczątkowane w 1999 wpłynęły także na wybór tematu pracy doktorskiej Jarosława Źrałki (2005), która dotyczyła rozwoju i upadku ośrodków Majów położonych w rejonie Parku Triangulo w Gwatemali w ciągu tzw. schyłkowego okresu klasycznego (IX-X w. n.e.)[3][4]. Praca została w kolejnym roku nagrodzona przez Prezesa Rady Ministrów[5]. W roku 2015 uzyskał habilitację za książkę pt. Pre-Columbian Maya Graffiti: Context, Dating and Function[6].

W 2005, wraz z Wiesławem Koszkulem, rozpoczął prace archeologiczne w Nakum, w ramach pierwszego projektu archeologicznego realizowanego samodzielnie przez polskich archeologów na terenach zamieszkiwanych dawniej przez Majów[3]. W ramach prac udało się odkryć, między innymi, dwa z bardzo nielicznych niesplądrowanych przez rabusiów grobów władców na tym terenie[7][8], a także szereg unikatowych wytworów ze słabo dotąd udokumentowanego okresu protoklasycznego[9][3].

Wyniki prac w Nakum zostały w 2011 zaliczone przez miesięcznik „Archaeology” do dziesięciu najważniejszych odkryć archeologicznych na świecie, podobną ocenę wystawił im tygodnik „Time”[5]. Prace będące efektem wykopalisk w Nakum przyniosły także Źrałce stypendia w kilku programach Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz Uniwersytetu Pensylwanii[5].

Jest jednym z organizatorów Cracow Maya Conference, dorocznej konferencji majanistycznej organizowanej w Krakowie[10]; zaprojektował również logo imprezy, którym są słowa „ten, który zabił smoka” zapisane pismem Majów[11]. Prowadzi także zajęcia na temat historii, archeologii, religii i epigrafiki Majów w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego[3].

Od kilku lat Źrałka wraz ze swoim zespołem prowadzi prace badawcze w północnej części departamentu El Quiche w Gwatemali. Badania te dotyczą archeologii i historii jednej z grup Majów (Ixil). Prace są przede wszystkim skoncentrowane na konserwacji, dokumentacji i interpretacji unikatowych fresków z okresu kolonialnego odkrytych w kilku domach indiańskich w Chajul.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ NUKAT.
  2. ↑ Kwartalnik Edukacyjny nr 66 by PCEN w Rzeszowie – issuu [online], issuu.com [dostęp 2018-02-07] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f Jarosław Źrałka, Polskie badania nad kulturą Majów, W. Brzeziński (red.), [w:] Moda Majów. Elita i Dwór – Jaina 600–900 n.e. Katalog wystawy, Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, 2010, s. 31–44.
  4. ↑ Jarosław Źrałka, Terminal classic occupation in the Maya sites located in the area of Triangulo Park and the problem of their collapse, Janusz Krzysztof Kozłowski, Robert Sharer, Mariusz Ziółkowski (red.) [online], 2005 [dostęp 2017-06-09] (ang.).
  5. ↑ a b c W poszukiwaniu śladów pierwszych Majów w Nakum [online], Narodowe Centrum Nauki, 15 września 2011 [dostęp 2017-06-09].
  6. ↑ Jarosław Źrałka, Pre-Columbian Maya Graffiti: Context, Dating and Function, Kraków: Alter, 2014.
  7. ↑ Jarosław Źrałka i inni, In the path of the Maize God: a royal tomb at Nakum, Petén, Guatemala, „Antiquity”, 85 (329), 2011, s. 890–908, DOI: 10.1017/S0003598X00068381, ISSN 0003-598X [dostęp 2019-05-05] (ang.).
  8. ↑ Jarosław Źrałka i inni, From E-Group to Funerary Pyramid: Mortuary Cults and Ancestor Veneration in the Maya Centre of Nakum, Petén, Guatemala, „Cambridge Archaeological Journal”, 27 (3), 2017, s. 451–478, DOI: 10.1017/S0959774317000075, ISSN 0959-7743 [dostęp 2019-05-05] (ang.).
  9. ↑ Jarosław Źrałka, Bernard Hermes, Wiesław Koszkul, The Maya “Protoclassic” from the Perspective of Recent Research at Nakum, Peten, Guatemala, „Journal of Field Archaeology”, 43 (3), 2018, s. 236–256, DOI: 10.1080/00934690.2018.1438690, ISSN 0093-4690 [dostęp 2019-05-05].
  10. ↑ Cracow Maya Conference [online], Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, luty 2013 [dostęp 2017-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-31].
  11. ↑ Christophe Helmke, Jarosław Źrałka, On the logo of the Cracow Maya Conference and the etymology of Kraków, „Contributions in New World Archaeology”, 5, 2013, s. 7–16 [dostęp 2017-12-13].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jarosław_Źrałka&oldid=72792271”