Jean Domat

Jean Domat

Jean Domat (lub Jean Daumat) (ur. 30 listopada 1625, zm. 14 marca 1696) – francuski prawnik i zwolennik monarchii absolutnej. Określany mianem najświetniejszego umysłu prawniczego XVII wieku (the greatest legal mind of the 17th century).

Jean Domat, Les loix civiles dans leur ordre naturel; le droit public, et Legum delectus – edycja z 1723 roku

Życiorys

Domat urodził się w roku 1625 w Clermont-Ferrand (Owernia). Wśród jego przyjaciół byli janseniści z Port-Royal, z którymi sympatyzował. Jego przyjacielem był m.in. Blaise Pascal. Po śmierci Pascala jego dokumenty i pisma powierzono właśnie Domatowi.

W roku 1689 Domat opublikował monumentalne dzieło: Les lois civiles dans leurr ordre naturel (Prawa cywilne w porządku naturalnym), w którym odniósł istniejące przepisy prawne do praw naturalnych. Wiele zyskało przez to prawo rzymskie, ponieważ Domat, jako sprzeczne z prawem naturalnym, postulował zniesienie wszelkich doktryn, reguł i zwyczajów podsycających konflikty międzyludzkie, szkodliwych czy po prostu nieistotnych dla funkcjonowaniu społeczeństwa. W prawie francuskim i europejskim była to prawdziwa rewolucja. Na nieludzkość i absurd przepisów narzekał w XVI wieku m.in. Michel de Montaigne.

Ludwik XIV nagrodził Domata za tę pracę pensją w wysokości 2000 liwrów. Nie przeszkadzały monarsze jansenistyczne sympatie jurysty. Domat podjął się wyjaśnić potrzebę nowej idei jaką była monarchia absolutna w szerszym kontekście struktury społecznej, prawa boskiego i naturalnego.

Domat był szczerym wierzącym i uważał się za „naukowca zajmującego się prawem”. Przy tym uważał, że historia ludzka ukazywała jakąś niezmienną ideę równości ludzi, lecz równość ta powinna być ujęta w ramy etyki chrześcijańskiej i na bazie tej etyki powinno być stanowione prawo. Jak mawiał Domat: „Człowiek jest stworzony przez Boga i dla Boga” (L’homme est fait par Dieu et pour Dieu).

Czwarty tom Lois Civiles, zatytułowany Prawo publiczne (Le Droit public), opublikowano w 1697, rok po śmierci autora. Le Droit public dotyczy genezy porządku społecznego i rządu, a także obowiązków i praw królów. Podkreślone zostało w niej znaczenie takich zagadnień jak prywatna autonomia (jednostki) Le Droit naturel (porządek naturalny). Napoleon Bonaparte oparł swój słynny „Kodeks” na dziele Domata.

Zasługą Domata jest oczyszczenie prawa rzymskiego z mnóstwa przepisów nijak mających się do praktyki codziennej bądź niewychowawczych.

Domat opublikował też po łacinie ekstrakt z praw Justyniana Wielkiego pt. Legum delectus (Paryż, 1700). Do roku 1777 wznawiano jego dzieła drukiem 25 razy. Dokonano też wielu tłumaczeń. Na język angielski przekładali je zarówno Brytyjczycy, jak i Amerykanie. Domat zmarł w Paryżu 14 marca 1696 roku.

Dzieła – pierwsze wydania

• Les Lois civiles dans leur ordre naturel (właściwie: Le droit public, suite des lois civiles dans leur ordre naturel) vol I-III Paris, Jean Baptiste Coignard, 1689.
• Les Lois civiles dans leur ordre naturel, vol IV – le droit public et Legum delectus, Paris, 1697
• Legum Delectus, Paris, 1701

Dzieła – kolejne wydania

• Les Lois civiles dans leur ordre naturel, Paris, Jean Baptiste Coignard, 1700, 6 vol.
• Legum Delectus, Amsterdam, 1701
• Les Lois civiles dans leur ordre naturel; le Droit public, et Legum delectus, Paris, 1713
• Les Lois civiles dans leur ordre naturel; le droit public et Legum delectus, Paris, 1723
• Les loix civiles dans leur ordre naturel; le droit public, et Legum delectus, Paris, Saugrin, 1756
• Les Lois civiles dans leur ordre naturel; le Droit public, et Legum delectus, z opracowaniem M. de Bouchevreta, Paris, 1777

Tłumaczenia

• Le leggi civili nel lor ordine naturale… con le note de’ Signori Berroyer e Chevalier; e con un supplemento del signor Jouy... Traduzione dal francese del dottori Nicola Martinez. studioapuleio.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-27)]., Napoli, presso G. P. Merande e Compagni e Gabinetto Letterario 1786-90.

Linki zewnętrzne

• Domat Jean, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-07-21] .
• On Social Order and Absolute Monarchy- wyjątek z anglojęzycznej wersji Le droit public, suite des lois civiles dans leur ordre naturel, vol. 3, z wydania Josepha Remy (Paris: Firmin-Didot, 1829), na witrynie internetowej Modern History Sourcebook
• biografia na archiwalnej stronie The Penn Laws. law.upenn.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-22)].
• wstęp z Les Lois civiles dans leur ordre naturel. Paris, Jean Baptiste Coignard, 1689 w wersji anglojęzycznej (The Civil Law in its Natural State
• wstęp do Traité des lois civiles prises dans leur ordre naturel -j.francuski. ledroitcriminel.free.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-11-16)].
• http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Domat-Je.html

Bibliografia

• Victor Cousin w: Journal des Savants (1843);
• The Birth of Modern Jurisprudence,” by Shael Herman (1984);
• H. F. Jolowicz, Roman Foundations of Modern Law (1957).