Ordżonikidze (1950)
 Jako „Irian” | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Projekt | |
| Historia | |
| Stocznia |
nr 194, Leningrad |
| Położenie stępki |
19 października 1949 |
| Wodowanie |
17 września 1950 |
 MW ZSRR
| |
| Nazwa |
Ordżonikidze |
| Wejście do służby |
18 sierpnia 1952 |
| Wycofanie ze służby |
1962 |
 Marynarka Wojenna Indonezji
| |
| Nazwa |
Irian |
| Wejście do służby |
wrzesień 1962 |
| Wycofanie ze służby |
1972 |
| Los okrętu |
złomowany |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
13 230 t standardowa |
| Długość |
210 m |
| Szerokość |
22 m |
| Zanurzenie |
7,3 m |
| Napęd | |
| 2 turbiny parowe o mocy łącznej do 118 000 KM, 6 kotłów parowych, 2 śruby | |
| Prędkość |
33 węzły |
| Zasięg |
9000 mil morskich przy 16 w |
| Uzbrojenie | |
| • 12 dział 152 mm (3×III) • 12 dział plot. 100 mm (6xII) • 32 działa plot. 37 mm (16xII) • 10 wt 533 mm (2xV) | |
| Załoga |
1270 |
Ordżonikidze (Орджоникидзе), następnie KRI Irian – radziecki, następnie indonezyjski krążownik lekki projektu 68bis (typu Swierdłow) z okresu po II wojnie światowej.
Budowa[edytuj | edytuj kod]
„Ordżonikidze” należał do długiej serii krążowników projektu 68bis, których budowę dla marynarki wojennej ZSRR rozpoczęto krótko po zakończeniu II wojny światowej. Ogółem ukończono ich 14, a budowane były w czterech stoczniach[1]. Okręt został wciągnięty na listę floty już 3 grudnia 1947 roku jako jeden z trzech pierwszych okrętów tego typu, których budowę zlecono różnym stoczniom[1]. Otrzymał nazwę od gruzińskiego komunisty Sergo Ordżonikidze. „Ordżonikidze” był pierwszym z okrętów tego typu zbudowanych w stoczni nr 194 w Leningradzie[1].
Stępkę pod budowę położono 19 października 1949 roku pod numerem budowy 600[1]. Okręt wodowano 17 września 1950 roku[1]. Wszedł do służby 18 sierpnia 1952 roku, a banderę podniósł po raz pierwszy 31 sierpnia 1952 roku[2].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Konstrukcja i napęd[edytuj | edytuj kod]
Wyporność standardowa krążowników projektu 68bis wynosiła 13 230 ton, a pełna 16 300 ton[3]. Długość wynosiła 210 m, szerokość 22 m, a zanurzenie 7,3 m[3].
Załoga liczyła według etatu radzieckiego 1270 ludzi[3].
Napęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych z przekładniami TW-7, wyprodukowane w Charkowskiej Fabryce Turbogeneratorów, o mocy nominalnej po 55 000 KM[4]. Turbiny rozwijały na różnych okrętach maksymalną moc łączną 118 – 128 tysięcy KM[4]. Parę dostarczało sześć wodnorurkowych trójwalczakowych kotłów parowych KW-68, o ciśnieniu roboczym 25 atmosfer i temperaturze pary 370°±20° C[4]. Turbiny napędzały dwie śruby o średnicy 4,58 m[4]. Zapas paliwa płynnego (mazutu) wynosił 3420 ton, a maksymalnie 3920 ton[4]. Maksymalny zasięg pływania wynosił 9000 mil morskich przy prędkości ekonomicznej 16 węzłów[3]. Prędkość maksymalna okrętów wynosiła 33 węzły[3].
Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]
Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiło 12 armat B-38 kalibru 152 mm w czterech trzydziałowych wieżach MK-5bis[4]. Długość lufy wynosiła 8935 mm (L/58,6 – 58,6 kalibrów), a dokładny kaliber 152,4 mm[5]. Kąt podniesienia luf wynosił od -5°30′ do +45°30′[5]. Strzelały pociskami o masie 55 kg na maksymalną odległość 30 215 m z prędkością wylotową 950 m/s[4]. Łączny zapas amunicji wynosił 2202 pociski[5].
Artylerię przeciwlotniczą średniego kalibru stanowiło 12 dział uniwersalnych kalibru 100 mm w sześciu dwudziałowych stabilizowanych wieżach SM-5-1[6]. Długość lufy wynosiła 7015 mm (L/70)[5]. Kąt podniesienia luf wynosił od -8° do +85°[5]. Strzelały pociskami o masie 15,6 – 15,9 kg na maksymalną odległość 24 000 m[6]. Miały one szybkostrzelność maksymalną 15–18 strz./min na lufę[5]. Łączny zapas amunicji wynosił 3852 pociski[5]. Uzupełniało je lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze w postaci 32 automatycznych armat kalibru 37 mm w 16 podwójnie sprzężonych odkrytych stanowiskach W-11[7]. Miały one lufy o długości L/70 i szybkostrzelność maksymalną 160–180 strz./min na lufę[5].
Uzbrojenie uzupełniała broń podwodna w postaci 10 wyrzutni torped kalibru 533 mm, w dwóch pięciowyrzutniowych aparatach PTA-53-68-bis[3][7].
Opancerzenie[edytuj | edytuj kod]
Główne opancerzenie burt stanowił pas pancerny w rejonie linii wodnej, na większości długości okrętu – pomiędzy skrajnymi wieżami artylerii, o grubości 100 mm, nakryty wewnętrznym pokładem pancernym o grubości 50 mm[4]. Od przodu cytadela była zamknięta grodzią grubości 120 mm, a od tyłu 100 mm[4]. W części dziobowej przedłużenie głównego pasa stanowił pas o grubości 20 mm, nakryty pokładem o takiej samej grubości[4]. Na rufie maszyna sterowa była chroniona pancerzem skrzyniowym grubości 100 mm po bokach i 50 mm od góry[4].
Wieże artylerii głównej miały pancerz grubości 175 mm z przodu, 65 mm z boku, 60 mm od tyłu i 75 mm od góry, a ich barbety miały pancerz 130 mm[5]. Wieże artylerii przeciwlotniczej były lekko opancerzone pancerzem 20 mm z przodu i boków i 10 mm od góry[5].
Wieża dowodzenia miała pancerz pionowy grubości 130 mm, dachu 100 mm i podłogi 30 mm[4]. Słabiej były opancerzone ponadto niektóre inne elementy konstrukcji[4].
Służba[edytuj | edytuj kod]
ZSRR[edytuj | edytuj kod]
Wraz z podniesieniem bandery, „Ordżonikidze” został wcielony do radzieckiej 4 Floty[2]. W dniach 10–14 lipca 1954 roku złożył wizytę w Helsinkach[2]. 24 grudnia 1955 roku został wcielony w skład Floty Bałtyckiej[2].
W dniach 18–27 kwietnia 1956 roku wraz z delegacją władz radzieckich złożył wizytę w Portsmouth w Wielkiej Brytanii, pod flagą kontradmirała W. Kotowa, w towarzystwie niszczycieli: „Smotriaszczyj” i „Sowierszonnyj”[8]. Na jego pokładzie podróżował pierwszy sekretarz partii komunistycznej Nikita Chruszczow i premier Nikołaj Bułganin[8]. Doszło wówczas do incydentu międzypaństwowego, kiedy dno krążownika próbował obejrzeć brytyjski płetwonurek bojowy Lionel Crabb, który został zauważony, a następnie zginął w niewyjaśnionych okolicznościach[8]. Między 1 a 8 sierpnia 1956 roku krążownik odbył wizytę w Kopenhadze, a między 7 a 11 sierpnia dwa lata później ponownie w Helsinkach[8].
Od 14 lutego 1961 roku krążownik służył we Flocie Czarnomorskiej[2]. 5 kwietnia 1962 roku wypłynął z Sewastopola w celu sprzedaży Indonezji i 5 sierpnia tego roku dopłynął do Surabai[2]. Nosił wówczas numer burtowy 201[9]. Został formalnie skreślony z listy floty 24 stycznia 1963 roku[2].
Indonezja[edytuj | edytuj kod]
Okręt wszedł do służby jako jedyny krążownik indonezyjskiej marynarki, pod nazwą „Irian” od nazwy spornej prowincji[9]. Publikację podają ogólnie datę przejęcia jako wrzesień 1962 roku[9]. Według niektórych źródeł, prowadzono także rozmowy nad sprzedażą pod koniec 1963 roku drugiego krążownika, lecz nie został on dostarczony[9]. Po przewrocie wojskowym generała Suharto, skończył się dostęp do części zamiennych z ZSRR i krążownik wycofano ze służby w 1972 roku[9]. Został po tym złomowany[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Szyrokorad 1998 ↓, s. 14.
- ↑ a b c d e f g Bierieżnoj 1995 ↓, s. 3.
- ↑ a b c d e f Bierieżnoj 1995 ↓, s. 5.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Szyrokorad 1998 ↓, s. 4-5.
- ↑ a b c d e f g h i j Szyrokorad 1998 ↓, s. 10.
- ↑ a b Szyrokorad 1998 ↓, s. 9.
- ↑ a b Szyrokorad 1998 ↓, s. 11.
- ↑ a b c d e Szyrokorad 1998 ↓, s. 27.
- ↑ a b c d e Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 178.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Siergiej Bierieżnoj. Sowietskij WMF 1945-1995. Kriejsiera, bolszyje protiwołodocznyje korabli, esmincy. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 1/1995, 1995. Modielist-Konstruktor. (ros.).
- A. Szyrokorad. Kriejsiera tipa «Swierdłow». „Morskaja Kollekcyja”. Nr 2(20)/1998, 1998. Modielist-Konstruktor. (ros.).
- Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).