Kalendarium historyczne Głodna

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Głodno – wieś położona 9 km na NW od Opola Lubelskiego, około 65 km na NE od klasztoru świętokrzyskiego, 3 km na SE od klucza Kalendarium Braciejowickiego dóbr i włości klasztornych.

Nazwy własne miejscowości w dokumentach źródłowych

1270n. – „Głodno”, 1531 n. – „Głodno”[1][2]

Podległość administracyjna
  • 1351 ziemia sandomierska[3] 1442 powiat lubelski[4], 1827 powiat kazimierski[5]
  • 1470-80 i dalej parafia Piotrawin (Długosz L.B. t. II, s. 562). Od 1827 parafia Gołąb[5]

Topografia i granice[edytuj | edytuj kod]

  • 1470-80 graniczy z Kamieniem i Łaziskami (Długosz L.B. t.III s. 242);
  • 1496 podkomorzy lubelski Otto z Pilczy i Kraśnicy ponownie rozgranicza wieś Głodno od wsi Janiszów. Granica wiedzie od kopca przy dużym potoczku koło drogi z Janiszowa do → Niedźwiady przy granicy z Łaziskami, zaroślami i bagnami przy Jurkowym Polu (Jurkowe polye), Psią Górą (Pszya góra) do małego potoczku, łąkami i polami do drogi z Janiszowa do Głodna, łąkami i polami do granicy wsi Kamień[6],
  • 1496 – Głodno graniczy z Janiszowem: kopiec przy potoczku koło drogi z Janiszowa do Niedźwiady przy granicy z Łaziskami, krzakami i bagnami przy Jurkowym polu, Psią górą do potoczka, polami i łąkami do drogi z Janiszowa do Głodna i polami do granicy Kamienia[7]
  • 1537 – Piotr z Bystrzejowic sędzia i Andrzej Lasota z Łopiennik podkomorzy i podsędek ziemski lubelski określają granicę między Słupczą i Niedźwiadą należącymi do Jana Łukaszowica a włościami klasztoru świętokrzyskiego, to znaczy Braciejowicami, Głodnem i Niedźwiadą (dziś Niedźwiada Duża i Niedźwiada Mała).
  • 1637-9 – rozgraniczenia z Janiszowem[8]
  • 1660 – graniczy z wsią Kamień[9]
  • 1680,1780 – w latach tych następuje rozgraniczenie dóbr klasztoru świętokrzyskiego obejmujące: Boiska, Goszcza, Braciejowice i Głodno od Solca, Woli Soleckiej, Kamienia i Janiszowa
  • 1778 – graniczy z dobrami klasztoru świętokrzyskiego – Kłudzie i wsią Kamień[10]
  • 1780 – rozgraniczenie Głodna i Maciejowic od Solca[11][12]
  • 1789 – graniczy z wsią Kamień[13]

Kalendarium[edytuj | edytuj kod]

Własność klasztoru świętokrzyskiego

  • 1270 – Bolesław Wstydliwy potwierdza opactwu świętokrzyskiemu posiadanie między innymi Braciejowic i Głodna. Uwalnia mieszkańców od podejmowania piekarzy i piwowarów, od pogoni, wypraw z wyjątkiem przeciw poganom, budowy grodów z wyjątkiem Sandomierza, ceł, jurysdykcji kasztelańskiej i ich sędziów[14].
  • 1286 – Leszek Czarny potwierdza z pewnymi zmianami wyżej wymienione przywileje, między innymi zwalniając mieszkańców Braciejowic, Głodna i Ciepłej od wyżej wymienione powinności[15].
  • 1351 – Kazimierz Wielki przenosi na prawo średzkie imiennie wymienione posiadłości klasztoru świętokrzyskiego, w tym Braciejowice, Głodno i Zakrzów[16].
  • 1427 – opat świętokrzyski Mikołaj przeznacza na utrzymanie konwentu między innymi wsie Braciejowice, Głodno i Zakrzów oraz jaz[17].
  • 1428 – Andrzej z Krępy na polecenie opata świętokrzyskiego rozstrzyga w dworze opata w Braciejowicach spór między Goworkiem z Chobrzan a kmieciami z Głodna oskarżonymi o spowodowanie utonięcia w Wiśle 21 dzikich koni, czyli „swerzepicze”, należących do Goworka
  • 1442 – Władysław Warneńczyk przenosi na prawo średzkie imiennie wyliczone posiadłości opactwa świętokrzyskiego, w tym Braciejowice, Głodno i Zakrzów[18][19].
  • 1470-80 – należy do klasztoru świętokrzyskiego. 11 lub 15 łanów kmiecych 3 karczmy z rolą. Kmiecie płacą po 6 gr czynszu. Pozostałe świadczenia jak w → Braciejowicach. 2 karczmy płacą po 1 wiard., a jedna 18 gr czynszu (Długosz L.B.t. III 242; II 562);
  • 1529 – należy do stołu konwentu, czynsz 1,5 grzywny (LR 350);
  • 1531-3 – pobór z 3 łanów[20][21][22]
  • 1553 – Zygmunt August przenosi na prawo niemieckie wyliczone posiadłości klasztoru świętokrzyskiego, w tym Braciejowice, Głodno i Zakrzów → Kalendarium Braciejowice;
  • 1626 – własność klasztoru świętokrzyskiego., dzierżawcą był Marek Radoszewski[a] płaci pobór z 3 łanów osiadłych i od 3 komorników bez bydła[23]
  • 1650 – konwent świętokrzyski daje pobór z 29 dymów, od 6 kmieci na 3 łanach i 1 komornika bez bydła[24]
  • 1651 – należy do stołu konwentu - było 4 kmieci, 8 półrolnych, 9 zagrodników 14 chałupników, 8 komorników i karczma. Wszyscy płacą czynsz na ś. Marcina [11 XI], kmiecie po 6 groszy półrolni po 3 grosze zagrodnicy po 5 groszy chałupnicy po 1 groszu a karczmarz 20 florenów. Ponadto kmiecie dają po 30 jaj, 2 kapłony, 6 mat, 1 korzec chmielu i 1 korzec żołędzi, zagrodnicy po 10 jaj, chałupnicy po 1 korcu, a komornicy po 0,5 korca żołędzi. Pańszczyzna i pomocne jak w Boiskach
  • 1676 – własność konwentu, był także jeden członek familii, 87 osób czeladzi dworskiej i poddanych[25]
  • 1787 – wieś liczy 160 mieszkańców[26]
  • 1789 – własność klasztoru świętokrzyskiego, przynosi 716 złotych i 25 groszy dochodu[27]
  • 1819 – wieś z folwarkiem należy do stołu konwentu, we własnej administracji mnichów[28]
  • 1827 – we wsi było 87 domów i 541 mieszkańców[29]

Powinności dziesięcinne[edytuj | edytuj kod]

Dziesięciny należą do klasztoru świętokrzyskiego

  • 1470-80 – z wszystkich ról dziesięciny snopowe i konopne wartości do 2 lub do 6 grzywien dowożą klasztorowi świętoktrzyskiemu (Długosz L.B. t.II 242-3,t.III 562);
  • 1542-3 – z powodu zniszczeń spowodowanych przez wylew Wisły wieś nie oddaje klasztorowi świętokrzyskiemu dziesięcin[30][b]
  • 1652 – dziesięcina snopowa należy do stołu konwentu[31]
  • 1819 – dziesięcina snopowa o wartości 72 zł należy do stołu konwentu[32]

Archeologia[edytuj | edytuj kod]

W trakcie badań Archeologiczne Zdjęcie Polski na terenie Głodna umiejscowiono ślady materialne osadnictwa z przełomów VIII-IX i XI-XIII[33][34].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ 1637 Bogusław Radoszewski biskup łucki (i były opat świętokrzyski] zapisuje konwentowi świętokrzyskiemu 120 florenów rocznego procentu płatnego na ś. Marcina [11 XI] od sumy 2000 florenów zapisanej na wyderkaf na dobrach Milejowice należących do jego brat Marka Radoszewskiego (ten sam był też dzierżawcą Głodna), która to suma przeznaczona jest na podtrzymanie większego ognia w lampach przed wielkim ołtarzem w kościele klasztornym
  2. ↑ W tym czasie wylew Wisły dotknął także inne włości dziesięcinne klasztoru, to znaczy oprócz Głodna również Janowice (radomskie), Jarnołtowice, Kłodnicę, Lucimię, Szczekarków, Wrzelów i Zakrzów.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kosyl ↓, s. 43,61.
  2. ↑ Derwich 1992 ↓, s. 64.
  3. ↑ Derwich ↓, s. 278.
  4. ↑ Piekosiński ↓, s. t.IV s. 1434.
  5. ↑ a b Tabela ↓, s. t. I s. 129.
  6. ↑ SHGZP ↓, s. [w:] LPod. 121-2.
  7. ↑ SHGZP ↓, s. [w:] LP s. 122-123.
  8. ↑ SHGZP ↓, s. [w:] ZDP rps 11037 70-82v.
  9. ↑ SHGZP ↓, s. [w:]LS 1660-41 193.
  10. ↑ SHGZP ↓, s. [w:] rps 11037 49.
  11. ↑ LS ↓, s. 1789 II 8.
  12. ↑ Wiśniewski ↓, s. 207.
  13. ↑ LS ↓, s. 1789 t. II s. 26.
  14. ↑ Piekosiński ↓, s. II 476.
  15. ↑ Bartoszewicz ↓, s. 62.
  16. ↑ Derwich 1992 ↓, s. 278.
  17. ↑ ZDM ↓, s. II,390.
  18. ↑ Piekosiński ↓, s. IV,1434.
  19. ↑ Archiwum Główne ↓, s. 1843.
  20. ↑ SHGZP ↓, s. [w:]ASK I/33 91,191.
  21. ↑ Pawiński ↓, s. 357.
  22. ↑ SHGL ↓, s. 76.
  23. ↑ SHGZP ↓, s. [w:]RL 1626 104.
  24. ↑ SHGZP ↓, s. [w:]AG nab. 936 9v.
  25. ↑ Pawiński ↓, s. 39a.
  26. ↑ Spis ↓, s. I 453; II 158.
  27. ↑ Osad.rad. ↓, s. t.II s. 244.
  28. ↑ SHGZP ↓, s. [w:] AOkup. 6v, 268n..
  29. ↑ Tabela 1827 ↓, s. t.I s. 129.
  30. ↑ Gacki ↓, s. 280.
  31. ↑ SHGZP ↓, s. [w:]AG nab. 936 1v, 2v.
  32. ↑ SHGZP ↓, s. [w:] AOkup.10.
  33. ↑ Hoczyk-Siwkowa ↓, s. 118.
  34. ↑ Rozwałka ↓, s. 155.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Czesław Kosyl, Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego, Wrocław: Archiwum Państwowe w Radomiu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978, ISSN 0079-4775.
  • Marek Derwich, Uwagi i uzupełnienia do „Słownika historyczno-geograficznego województwa lubelskiego w średniowieczu”, [w:] Studia średniowieczne, red. Wacław Korta (Acta Universitatis Wratislaviensis, 1386, Historia, 101), Wr. 1992, s. 49-83; skrócona wersja jako Obraz średniowiecznego osadnictwa województwa lubelskiego. Uzupełnienia do „Słownika historyczno-geograficznego Stanisława Kurasia „Regiony Lubelskie” 5 (7), 1991-1993, Lublin 1992, s. 161-186.
  • Marek Derwich, Benedyktyński klasztor św. Krzyża na Łysej Górze w średniowieczu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, ISBN 83-01-10300-0.
  • Franciszek Piekosiński (wyd.), Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I-IV, (Mon.MAe., 3, 9, 10, 17), T. V, rps w Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, Kraków.
  • Tabela miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożone w biurze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji, t. I-II, W. 1827., „Centralna Biblioteka Statystyczna”, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, A-Ł, Warszawa 1827, s. 288, (skrót: Tabela).
  • Słownik historyczno geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], Instytut Historii PAN [dostęp 2015-04-08], (skrót: SHGZP).
  • Lustracja województwa sandomierskiego 1564-1565, W. Ochmański (wyd.), Wrocław 1963, (skrót: LS).
  • Jan Wiśniewski, Dekanat Iłżecki, Radom 1909–1911.
  • Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, S. Kuraś (oprac.), „Dzieje Lubelszczyzny”, 3, Lublin 1998, (skrót: SHGL).
  • Spis ludności diecezji krakowskiej z r. 1787, cytuję: I - wyd. J. Kleczyński, AKH, t. 7, Kr. 1894, s. 269-478; II - wyd. B. Kumor, ABMK, 35-39, 1977-1979 i odbitka, (skrót: Spis).
  • Kodeks dyplomatyczny Polski, J. Bartoszewicz (wyd.), t. III, Wilno 1858.
  • Józef Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, wyd. reprint, Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2006, ISBN 83-7442-389-7.
  • Andrzej Rozwałka, Sieć osadnicza w archidiakonacie lubelskim w średniowieczu. Studium archeologiczno-historyczne, „Rozprawy habilitacyjne”, 98, Lublin: Wydział Humanistyczny UMCS, 1998, ISBN 83-227-1478-5.
  • Stanisława Hoczyk-Siwkowa, Małopolska północno-wschodnia w VI-X wieku. Struktury osadnicze, „Lubelskie Materiały Archeologiczne”, 12, Lublin 1999.
  • Adolf Pawiński, Polska XVI w. pod względem geograficzno-statystycznym. Małopolska, t. III-IV, „Źródła dziejowe”, 14-15, Warszawa 1886.
  • Z. Guldon, S. Zieliński, Osadnictwo i gospodarka powiatu radomskiego w XVI-XVIII w., 1995 (Radom i region radomski w dobie szlacheckiej Rzeczypospolitej; 1-2), (skrót: Osad.rad.).
  • Zbiór dokumentów Małopolskich, S. Kuraś, I. Sułkowska-Kurasiowa (wyd.), t. I-VIII, Kraków-Wrocław 1962–1975, (skrót: ZDM).

Dokumenty niezdigitalizowane, rękopisy, wydania archiwalne

  • Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku, wyd. L. Białkowski, Lublin 1934. (skrót Lpod.)
  • Zarząd Dóbr Państwowych Guberni Radomskiej, zbiór rpsów w Archiwum Państwowym w Radomiu, zobacz też AOkup., Archiwum Państwowe w Radomiu, (skrót: ZDP).
  • Akta Okupacji klasztoru świętokrzyskiego, 1819 r., ZDP rps 1456., (skrót: AOkup.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalendarium_historyczne_Głodna&oldid=72638210”