Kamienica Bronisława Kryształa w Warszawie

Kamienica Bronisława Kryształa w Warszawie

nr rej. 713 z 1.07.1965
Front kamienicy (2023)
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Mokotowska 24
Styl architektoniczny	późny klasycyzm (empir)
Architekt	Leon Wolski
Kondygnacje	6
Rozpoczęcie budowy	1913
Ukończenie budowy	1913
Ważniejsze przebudowy	1945
Pierwszy właściciel	Bronisław Kryształ
Kolejni właściciele	Bernard-Berek i Estera Głowińska, Helena, Luba i Celina Głowińskie
Położenie na mapie Warszawy Kamienica Bronisława Kryształa w Warszawie
Położenie na mapie Polski Kamienica Bronisława Kryształa w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kamienica Bronisława Kryształa w Warszawie
52°13′17,74″N 21°01′09,33″E

Kamienica Bronisława Kryształa – kamienica w Warszawie, przy ul. Mokotowskiej 24, wybudowana w 1913 dla Bronisława Kryształa. Projekt kamienicy wykonał Leon Wolski.

Historia

Posesja została wydzielona w 1882 przez Mikołaja i Weronikę Nowakowskich z nieruchomości, należącej do braci Władysława i Józefa Kaczyńskich. Kamienicę dla Bronisława Kryształa wybudowano w 1913 według projektu Leona Wolskiego. W 1918 kamienica została zakupiona przez Bernarda-Berka i Esterę z Głowińskich. W 1923 córki: Helena, Luba i Celina Głowińskie odziedziczyły udział matki, a w 1929 udziały ojca.

Architektura

Kamienica Bronisława Kryształa jest to pięciopiętrowy, dom frontowy z trzema jednakowymi oficynami tworzącymi zamknięte podwórze. Konstrukcja budynku jest ceglana z ogniotrwałymi stropami.

Budynek posiada niski, blaszany, dwuspadowy dach.

Styl

Dziewięcioosiowa elewacja od strony ul. Mokotowskiej została pokryta zdobieniami nawiązującymi do późnego klasycyzmu. Po 1945, po rozbiórce sąsiadujących budynków, kamienicę poszerzono z obu stron. Budynek jest płaski, jednak na przeciwległych jego końcach umieszczono pozorne wykusze i wnęki balkonowe na trzech górnych piętrach. Trójkondygnacyjne kolumny między wykuszami są wykonane w stylu jońskim, charakteryzujący się wysokimi cokołami ze żłobionymi trzonami. Elewacja budynku jest podzielona na kilka części: dwupoziomowy cokół, wydzielone gzymsami drugie piętro, część trójpoziomową oraz attykowe zwieńczenie. Zwieńczenie, jest wspierane przez kolumny, ma rozbudowane belkowanie oraz attykę z balustradą i cokołami. Attyka nad wykuszami została podwyższona i ozdobiona płaskorzeźbami orłów z rozpostartymi skrzydłami i oplecionymi wieńcami.

W najniższej kondygnacji budynku, tzw. przyziemiu, osadzono pięć dużych, prostokątnych witryn oraz bramę, połączoną po lewej stronie z wąskimi drzwiami dla pieszych. Pas cokołowy tej kondygnacji wtórnie obłożono granitem. Na piętrach, po obu stronach, wstawiono szerokie okna trójskrzydłowe, gdzie indziej zaś dwuskrzydłowe, z lufcikami powyżej. Okna otrzymały bardzo oszczędny wystrój, ograniczony do cienkich obramowań. Wielki balkon, wsparty na belkach, został umieszczony na drugim piętrze.

Brama i sąsiadujące z nią drzwi to ażurowe, przeszklone odlewy, których powierzchnia dzieli się na kwadratowe pola obramowane ornamentem kandelabrowym. Nad drzwiami jest widoczne podobnie wykonane okienko. Posadzka asfaltowa, ściany gładko otynkowane, w stropie zaś widać belki. Po lewej (płn.) stronie znajduje się wejście na klatkę schodową. Dwubiegowe powrotne schody obłożono białym marmurem, podobnie jak parapety okien. Marmurowe są również posadzki podestów, ułożone w biało-czarną ukośną szachownicę. Balustrada powtarza kandelabrowe motywy zastosowane w bramie, następujące na przemian z elementami owalnymi. Podesty pięter w kształcie trapezu równoramiennego zawierają w ukośnych bokach wejścia do mieszkań, a na wprost szyb windy. Drzwi pochodzą z czasów powojennych.

Elewacja

Elewacja tylna łączy się ze skrzydłami oficyn, tworząc zamkniętą obudowę podwórza z ciągłym, wysokim pasem cokołu z okienkami piwnic i wysokim profilowanym gzymsem koronującym. Elewacja bocznej oficyny płn. jest dziewięcioosiowa. Oficyna poprzeczna jest pięcioosiowa z zaokrąglonym ryzalitem klatki pośrodku (okna jak pierwsza klatka w oficynie płn.). Ryzalit ujmują osie z oknami dwuskrzydłowymi, a skrajne są trójskrzydłowe.

Wszystkie klatki schodowe rozwiązano według jednego schematu. Dolny podest został wylany z lastryka, dalej znajdują się trzy stopnie biegu wyrównawczego, wiodące ku górze na podest wyłożony płytkami ceramicznymi w ukośną biało-czerwoną szachownicę. Biegnące wyżej dwubiegowe schody oraz tralkowe balustrady wykonano z drewna.

Inne informacje

• Na piątym piętrze kamienicy mieściły się redakcje „Świata Młodych” i „Przeglądu Sportowego“.

Zdjęcia

• 
  Podwórko
• 
  Detal
• 
  Pilaster
• 
  Brama

Bibliografia

• Jarosław Zieliński: Alas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11 Miechowska-Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 382–384. ISBN 83-88372-30-0.