Katedra Świętych Piotra i Pawła w Brandenburgu an der Havel
Widok z lotu ptaka | |||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kraj związkowy | |||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||
Adres |
Burghof 9, 14776 Brandenburg an der Havel | ||||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||||
Imię | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Brandenburgii | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Niemiec | |||||||||||||||||||
52°24′55″N 12°34′03″E/52,415278 12,567500 | |||||||||||||||||||
Strona internetowa |
Katedra Świętych Piotra i Pawła (niem. Dom Sankt Peter und Paul) – romańsko-gotycka świątynia luterańska znajdująca się w niemieckim mieście Brandenburg an der Havel. Jest jednym z obiektów na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Misyjna diecezja brandenburska została erygowana przez cesarza Ottona I w 948 lub 965 roku. Misje nie powiodły się, a biskup od 983 przebywał poza granicami jednostki[2]. Siedzibę biskupstwa w 1161 roku ponownie ustanowiono w Brandenburgu wraz z kapitułą katedralną[3], a w 1165 roku norbertanie wmurowali kamień węgielny pod budowę katedry[4]. W krótkim czasie wzniesiono absydę, prezbiterium i transept, nie wybudowano planowanego wówczas jednonawowego korpusu. Na północ od zabudowań kapituły powstał pałac biskupi, znany jako Spiegelburg. Do końca XII wieku wzniesiono kryptę pod prezbiterium i skrzyżowaniem naw. Następnie wzniesiono trójnawowy korpus nawowy, a w 1230 rozpoczęto budowę dwuwieżowej fasady, przy czym ostatecznie zrealizowano tylko jedną z wież. W XV wieku świątynię przebudowano w stylu gotyckim, m.in. podwyższono mury, wzniesiono nowe sklepienia i nową, wieloboczną absydę. W 1517 wokół dziedzińca wzniesiono budynki dla kurii. Od 1544 kompleks jest w rękach protestantów[2], lecz jeszcze przez następne lata wielu kanoników było katolikami[4]. W 1705 założono Akademię Rycerską[1], która działała do roku 1937, chociaż internat funkcjonował jeszcze przez kilka następnych lat[4]. W latach 1833–1836 świątynię wyremontowano pod okiem Karla Friedricha Schinkla[3]. W latach 1869–1870 zachodnie skrzydło kanonii zastąpiono neogotyckim budynkiem akademii. Od 1945 do 1975 mieściła się w nim Theodor-Neubauer-Oberschule, a od 2001 jest siedzibą luterańskiej szkoły podstawowej (niem. Grundschule)[1]. W 1920 roku dziekanem katedry został marszałek i późniejszy prezydent Paul von Hindenburg. W 2009 rozpoczęto restaurację kompleksu kanonii, podczas remontu odkryto gotyckie malowidła[3].
Architektura i wyposażenie
[edytuj | edytuj kod]Świątynia romańsko-gotycka, trójnawowa, o układzie bazylikowym, z transeptem i wieloboczną absydą[3]. Wnętrze świątyni jest przedzielone przez lektorium[5]. Najstarsza płyta nagrobna, pochodząca z grobu Petera von Thurego, pochodzi z 1282 roku, o wadze zmarłego świadczy aureola wyrzeźbiona wokół jego głowy. Tzw. ołtarz czeski wykonano w 1380 roku, za panowania czeskiego króla Karola IV Luksemburskiego w Brandenburgii. Ołtarz Ukrzyżowania Pańskiego pochodzi z końca wieku XV[3]. Ustawiony w absydzie ołtarz główny, poświęcony Maryi Pannie, wykonano w 1518 roku dla klasztoru Lehnin, po okresie reformacji przeniesiono go do Brandenburga. Reprezentuje styl przejściowy między gotykiem a renesansem[6]. Ścianę katedry zdobi manierystyczne epitafium Christopha Dehnego z 1632 roku. Nad zachodnim portalem znajduje się rozeta z okresu przebudowy w latach 1833–1836. Organy wykonano w 1725 roku w warsztacie Joachima Wagnera , są jednymi z nielicznych jego autorstwa, które zachowały się w niemal oryginalnym stanie[3]. Na dwóch piętrach wieży zawieszone są łącznie cztery brązowe dzwony. W 1942 instrumenty zarekwirowano na cele wojenne, lecz uniknęły przetopienia i w 1948 wróciły do Brandenburga. Dane dzwonów[7]:
Imię | Waga | Średnica | Ton | Rok odlania | Ludwisarz |
---|---|---|---|---|---|
Viertelstundenglocke | 150 kg | 55,8 cm | a" | XIII wiek | nieznany |
Betglocke | 500 kg | 92 cm | a' | XIV wiek | nieznany |
Stundenglocke | 900 kg | 109 cm | fis' | 1679 | Martin Heintze |
Sterbeglocke | 2500 kg | 155,2 cm | cis' | 1697 | Johann Greten |
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Fasada przed XIX-wieczną przebudową
-
Fasada współcześnie
-
Widok z południa
-
Absyda
-
Wnętrze
-
Ambona
-
Empora i organy
-
Krypta
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Dom St. Peter und Paul, Brandenburg/Havel [online], Europäische Route der Backsteingotik [dostęp 2024-07-31] (niem.).
- ↑ a b Dom St. Peter und Paul und Dombezirk [online], www.stadt-brandenburg.de [dostęp 2024-07-31] (niem.).
- ↑ a b c d e f Domstift Brandenburg - Der Dom [online], www.dom-brandenburg.de [dostęp 2024-07-31] .
- ↑ a b c Dom St. Peter und Paul [online], reformation.stadtmuseum-brandenburg.de [dostęp 2024-07-31] .
- ↑ Dom St. Peter und Paul in Brandenburg [online], www.in-berlin-brandenburg.com [dostęp 2024-07-31] (niem.).
- ↑ Domstift Brandenburg - 500 Jahre Hochaltar im Dom zu Brandenburg oder Maria und die dritte Dimension [online], www.dom-brandenburg.de [dostęp 2024-07-31] .
- ↑ Evang. Domkirche St. Peter und Paul in Brandenburg an der Havel [online], Home [dostęp 2024-07-31] (niem.).