Kraje związkowe Niemiec
Niemcy
 Ustrój i polityka Niemiec Ustrój polityczny
Konstytucja
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna
| |
Portal  Niemcy
| |
Kraje związkowe Niemiec – jednostki podziału administracyjnego najwyższego stopnia w Republice Federalnej Niemiec.
Spis treści
Obecna Republika Federalna Niemiec[edytuj | edytuj kod]
Niemieckie kraje związkowe zostały wprowadzone republikańską konstytucją z 1919 roku, w miejsce monarchii wchodzących w skład Cesarstwa Niemieckiego[1].
Republika Federalna Niemiec składa się z 16 krajów (Länder), określanych popularnie, aczkolwiek nie do końca poprawnie jako Bundesländer. Nazwa Länder (kraje) występuje w Ustawie Zasadniczej w artykule 13 oraz w rozdziale II Der Bund und die Länder (federacja i kraje). Kraje mają własny wewnętrzny rząd (w Berlinie, Bremie i Hamburgu zwany senatem) na czele którego stoi premier, pierwszy burmistrz lub rządzący burmistrz oraz parlament (Landtag), nie mają natomiast prezydenta. Władze krajów mają szerokie uprawnienia wewnętrzne z zakresu prawa i ordynacji podatkowej, wyłączność w zakresie polityki edukacyjnej, a także spraw wewnętrznych (policja, gospodarka przestrzenna, obywatelstwo). Ich ustrój jest regulowany poprzez osobne konstytucje krajów związkowych, a prawodawstwo poszczególnych krajów różni się niekiedy znacznie od siebie.
| Nazwa polskojęzyczna | Nazwa niemieckojęzyczna | Stolica | Powierzchnia[2] (km²) | Ludność | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  Badenia-Wirtembergia |
Baden-Württemberg | Stuttgart | 35 751,48 | 10 512 441 | ||
| 2 | .svg){kind=small} Bawaria |
Bayern | Monachium | 70 550,11 | 12 443 372 | ||
| 3 |  Berlin(1) |
Berlin | Berlin | 892 | 3 326 002 | ||
| 4 |  Brandenburgia |
Brandenburg | Poczdam | 29 483,13 | 2 453 180 | ||
| 5 |  Brema(1) |
Bremen | Brema | 419,24 | 652 182 | ||
| 6 |  Hamburg (1) |
Hamburg | Hamburg | 755,16 | 1 718 187 | ||
| 7 |  Hesja |
Hessen | Wiesbaden | 21 114,91 | 5 993 771 | ||
| 8 |  Meklemburgia-Pomorze Przednie |
Mecklenburg-Vorpommern | Schwerin | 23 190,76 | 1 606 899 | ||
| 9 |  Dolna Saksonia |
Niedersachsen | Hanower | 47 612,88 | 7 774 253 | ||
| 10 |  Nadrenia Północna-Westfalia |
Nordrhein-Westfalen | Düsseldorf | 34 092,25 | 17 544 938 | ||
| 11 |  Nadrenia-Palatynat |
Rheinland-Pfalz | Moguncja | 19 854,06 | 3 990 033 | ||
| 12 |  Saara |
Saarland | Saarbrücken | 2568,75 | 997 855 | ||
| 13 |  Saksonia |
Sachsen | Drezno | 18 419,71 | 4 054 182 | ||
| 14 |  Saksonia-Anhalt |
Sachsen-Anhalt | Magdeburg | 20 449,54 | 2 276 736 | ||
| 15 |  Szlezwik-Holsztyn |
Schleswig-Holstein | Kilonia | 15 799,25 | 2 802 266 | ||
| 16 |  Turyngia |
Thüringen | Erfurt | 16 172,50 | 2 181 603 | ||
 Niemcy |
Deutschland | Berlin | 357 121,41 | 80 327 900(2) | |||
|
(1) Berlin i Hamburg są miastami na prawie landu; Brema ma też status miasta-kraju (Stadtstaat), chociaż należą do niej dwa miasta: Brema i Bremerhaven | |||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Historia[edytuj | edytuj kod]
Republika Weimarska[edytuj | edytuj kod]
W latach 1920–1929 państwo składało się z 18 krajów związkowych, których korzenie wywodzą się z czasów Cesarstwa Niemieckiego. Jedynie kraj związkowy Turyngia został utworzony w 1920. W 1934 za rządów Adolfa Hitlera z krajów związkowych Mecklenburg-Schwerin i Mecklenburg-Strelitz utworzono jeden kraj związkowy Meklemburgia. W 1937 Lubeka stała się częścią Prus.
| Podział administracyjny w 1925: | ||||
|---|---|---|---|---|
| Kraj | Powierzchnia (km²) | Liczba mieszk. | gęstość zaludnienia | Stolica |
| Anhalt | 2 313,58 | 351 045 | 143 | Dessau |
| Badenia | 15 069,87 | 2 312 500 | 153 | Karlsruhe |
| Bawaria | 75 996,47 | 7 379 600 | 97 | Monachium |
| Brunszwik | 3 672,05 | 501 875 | 137 | Brunszwik |
| Brema | 257,32 | 338 846 | 1322 | Brema |
| Hamburg | 415,26 | 1 132 523 | 2775 | Hamburg |
| Hesja | 7 691,93 | 1 347 279 | 167 | Darmstadt |
| Lippe | 1 215,16 | 163 648 | 135 | Detmold |
| Lubeka | 297,71 | 127 971 | 430 | Lubeka |
| Meklemburgia-Schwerin | 13 126,92 | 674 045 | 51 | Schwerin |
| Meklemburgia-Strelitz | 2 929,50 | 110 269 | 38 | Neustrelitz |
| Oldenburg | 6 423,98 | 545 172 | 85 | Oldenburg |
| Prusy | 292 695,36 | 38 175 986 | 130 | Berlin |
| Saksonia | 14 986,31 | 4 992 320 | 333 | Drezno |
| Schaumburg-Lippe | 340,30 | 48 046 | 141 | Bückeburg |
| Turyngia | 11 176,78 | 1 607 329 | 137 | Weimar |
| Waldeck | Waldeck | |||
| Wirtembergia | 19 507,63 | 2 580 235 | 132 | Stuttgart |
| Republika Weimarska | 468 116,13 | 62 410 619 | 134 | Berlin |
| Saara | 1 910,49 | 768 000 | 402 | Saarbrücken |
Niemiecka Republika Demokratyczna[edytuj | edytuj kod]
Do 1952 Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) podzielona była na 5 krajów związkowych:
- Brandenburgia – powstała z pruskiej prowincji Brandenburgia
- Meklemburgia-Pomorze Przednie – powstała z Meklemburgii i zachodniej części pruskiej prowincji Pomorze
- Saksonia – powstała z Wolnego Państwa Saksonia i zachodnich fragmentów pruskiej prowincji Śląsk
- Saksonia-Anhalt – powstała z pruskiej prowincji Saksonia i Wolnego Państwa Anhalt
- Turyngia – w granicach z 1944
Po zjednoczeniu Niemiec (1990) na obszarze byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej ponownie utworzono 5 krajów związkowych, natomiast Berlin Zachodni włączono do Berlina (stolicy byłej NRD) i utworzono Berlin, miasto na prawach kraju związkowego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chris Cook, John Stevenson: Leksykon historii Europy XX wieku. 1900-2004, wyd. polskie 2004, s. 402.
- ↑ Statistische Ämter: Fläche und Bevölkerung (ang.). [dostęp 2014-11-23].
