Kraje związkowe Niemiec
Niemcy
 Ustrój i polityka Niemiec Ustrój polityczny
Konstytucja
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Polityka zagraniczna
| |
Portal  Niemcy
| |
Kraje związkowe Niemiec, landy (niem. Land) – jednostki podziału administracyjnego najwyższego szczebla w Republice Federalnej Niemiec.
Republika Federalna Niemiec od zjednoczenia Niemiec[edytuj | edytuj kod]
Kraje związkowe zostały wprowadzone w Niemczech republikańską konstytucją z 1919 roku, w miejsce monarchii wchodzących w skład Cesarstwa Niemieckiego[1].
Kraje związkowe mają szeroką autonomię, z wyłączeniem obrony i częściowo finansów oraz spraw zagranicznych[2].
Poszczególne kraje związkowe mają swoje konstytucje, własne parlamenty, władzę wykonawczą oraz sądowniczą. Same ustanawiają swoją organizację wewnętrzną[3].
Organizacja administracji krajowej jest na ogół trójszczeblowa[4]:
- szczebel wyższy (rząd krajowy bądź minister jako organy najwyższe, a także wyższe organy administracji),
- szczebel pośredni (prezydent rejencji)
- szczebel niższy (starosta).
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Historia[edytuj | edytuj kod]
Republika Weimarska[edytuj | edytuj kod]
W latach 1920–1929 państwo składało się z 18 krajów związkowych, których korzenie wywodzą się z czasów Cesarstwa Niemieckiego. Jedynie kraj związkowy Turyngia został utworzony w 1920 r. W 1934 r., za rządów Adolfa Hitlera, z krajów związkowych Mecklenburg-Schwerin i Mecklenburg-Strelitz utworzono jeden kraj związkowy Meklemburgia. W 1937 r. Lubeka stała się częścią Prus.
| Kraj | Powierz- chnia (km²) |
Liczba mieszk. |
Gęstość zaludnienia |
Stolica |
|---|---|---|---|---|
| Anhalt | 2 313,58 | 351 045 | 143 | Dessau |
| Badenia | 15 069,87 | 2 312 500 | 153 | Karlsruhe |
| Bawaria | 75 996,47 | 7 379 600 | 97 | Monachium |
| Brunszwik | 3 672,05 | 501 875 | 137 | Brunszwik |
| Brema | 257,32 | 338 846 | 1322 | Brema |
| Hamburg | 415,26 | 1 132 523 | 2775 | Hamburg |
| Hesja | 7 691,93 | 1 347 279 | 167 | Darmstadt |
| Lippe | 1 215,16 | 163 648 | 135 | Detmold |
| Lubeka | 297,71 | 127 971 | 430 | Lubeka |
| Meklemburgia-Schwerin | 13 126,92 | 674 045 | 51 | Schwerin |
| Meklemburgia-Strelitz | 2 929,50 | 110 269 | 38 | Neustrelitz |
| Oldenburg | 6 423,98 | 545 172 | 85 | Oldenburg |
| Prusy | 292 695,36 | 38 175 986 | 130 | Berlin |
| Saksonia | 14 986,31 | 4 992 320 | 333 | Drezno |
| Schaumburg-Lippe | 340,30 | 48 046 | 141 | Bückeburg |
| Turyngia | 11 176,78 | 1 607 329 | 137 | Weimar |
| Waldeck | ? | ? | ? | Waldeck |
| Wirtembergia | 19 507,63 | 2 580 235 | 132 | Stuttgart |
| Saara | 1 910,49 | 768 000 | 402 | Saarbrücken |
| Republika Weimarska | 468 116,13 | 62 410 619 | 134 | Berlin |
Niemiecka Republika Demokratyczna[edytuj | edytuj kod]
Do 1952 r. Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) podzielona była na 5 krajów związkowych:
Po zjednoczeniu Niemiec (1990) na obszarze byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej ponownie utworzono 5 krajów związkowych, natomiast Berlin Zachodni włączono do Berlina (stolicy byłej NRD) i utworzono Berlin, miasto na prawach kraju związkowego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chris Cook, John Stevenson: Leksykon historii Europy XX wieku. 1900-2004, wyd. polskie 2004, s. 402.
- ↑ Niemcy. Ustrój polityczny, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-11-03].
- ↑ M Kardas, C Kucharska: Analiza porównawcza modeli samorządu terytorialnego Niemiec, Wielkiej Brytanii i Szwecji, Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, Rocznik III/2011, s. 94.
- ↑ Marcin Miemiec: 327 Ustrój administracji publicznej społeczeństwa obywatelskiego (z doświadczeń niemieckich), s. 327.
- ↑ a b c Statistische Ämter des Bundes und der Länder: Fläche und Bevölkerung, Stand: 4. November 2014, Einw./km² nach gerundeten Werten errechnet, da in der Quelle teils fehlerhaft (vgl. Wert für Berlin). Alle Zahlen kaufmännisch gerundet, abgerufen am 29. Mai 2018.
- ↑ 1949 traten die damaligen Länder Baden, Württemberg-Baden und Württemberg-Hohenzollern dem Bund bei, die 1952 zum heutigen Bundesland Baden-Württemberg vereinigt wurden.
- ↑ Berlin ist erst seit der Wiedervereinigung ein vollwertiges Land, auch wenn Berlin (West) während der Teilung weitgehend als solches behandelt wurde (siehe auch Berlin-Frage).