Klasztor Graefenthal
51°42′21″N 6°06′22″E/51,705833 6,106111
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
| Właściciel | |
| Typ zakonu |
żeński |
| Fundator | |
| Data budowy |
1248–1258 |
| Data zamknięcia |
1802 |
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
| 51°42′21″N 6°06′22″E/51,705833 6,106111
| |
Klasztor Graefenthal (także Neukloster, Vallis Comitis) – dawny klasztor żeński cysterek, który znajdował się na terenie obecnego miasta Goch (jego części Asperden) w Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, nad rzeką Niers; założony w połowie XIII w., stanowił nekropolię hrabiów Geldrii. Sekularyzowany na początku XIX w., wkrótce potem zburzono kościół klasztorny.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Klasztor cysterek Graefenthal (nazywany też Neukloster lub po łacińsku Vallis Comitis) ufundował hrabia Geldrii Otto II w 1248. Do klasztoru w 1250 przybyły zakonnice z klasztoru w Roermond, które ostatecznie podporządkowano klasztorowi Kamp. Gotycki kościół klasztorny ukończono prawdopodobnie już w 1252, a cały klasztor w 1258. Już w 1251 pochowano tu żonę fundatora, Małgorzatę z Kleve[1][2]. Kościół był nekropolią hrabiów, a następnie książąt Geldrii i ich małżonek[2][3]. Do 1376 pochowano ich tutaj trzynaścioro[2], zaprzestano tego po wygaśnięciu lokalnej dynastii[3].
Kościół został zbudowany na planie krzyża o długości 40 m i szerokości korpusu nawowego 11 m, był jednonawowy, a prezbiterium postawiono na planie czworokąta. W kościele oddzielono części dla zakonnic oraz dla innych wiernych, ponieważ pełnił też funkcje parafialne[1].
Klasztor, należący do największych w Nadrenii, intensywnie się rozwijał ekonomicznie, m.in. dzięki licznym nadaniom ziemskim i przywilejom (w tym zwolnieniom z podatków). Upadek klasztoru rozpoczął się w drugiej połowie XV w. W czasie wojen burgundzkich w latach 70. tamtego stulecia klasztor został zniszczony i, chociaż został odbudowany przez książąt Kleve, nie odzyskał poprzedniego znaczenia. W latach 80. XVI w. klasztor dotknęła zaraza, a następnie został splądrowany podczas wojny hiszpańsko-niderlandzkiej. Rosnące długi powodowały wyprzedawanie klasztornego majątku, co nasiliło się podczas wojny trzydziestoletniej. Negatywnie odbiła się też na klasztorze wojna francusko-niderlandzka w latach 70. XVII w. Poprawa sytuacji klasztoru nastąpiła na początku XVIII w. Podjęto wówczas różne działania budowlane, w tym odnowiono dormitorium, zbudowaną nową bramę, założono barokowy ogród. W 1793 odnowiono kościół klasztorny[2].
W 1801 klasztor znalazł się w granicach rewolucyjnej Francji. W 1802 klasztor został sekularyzowany, a wkrótce potem został zakupiony przez Michaela Franza Severina Sinstedena z Kleve[4][2]. Przekształcił on klasztor w gospodarstwo rolne, zmieniając funkcje istniejących budynków. W 1808 rozebrano kościół klasztorny, a budulec z niego użyto do budowy kościoła katolickiego w Pfalzdorfie (obecnie część miasta Goch). Istniejące w kościele płyty nagrobne zostały użyte do konstrukcji podłogi nowego kościoła, na swoim miejscu, pod odkrytym niebem pozostał tylko grób fundatora kościoła. Wokół grobu urządzono ogród angielski. Zabudowania pozostawały w rękach rodziny Sinsteden do 1963, a jako gospodarstwo rolne funkcjonowały jeszcze dłużej. Do dnia dzisiejszego przetrwała część budynków klasztornych oraz mury klasztorne[2]. Z dawnego założenia klasztornego zachował się m.in. most, budynek bramy z XVIII w., wschodnie i północne skrzydło klasztoru (w północnym zachowały się krużganki). Wiele budynków zostało przekształconych, w zabudowaniach postawiono także betonowy silos[1][2]. Nagrobek fundatora także jest niekompletny – nie zachowała się znana z XVIII-wiecznych rysunków figura hrabiego[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Kristin Dohmen: Forschungen zu Bau- und Raumkonzepten rheinischer Zisterzienserinnenklöster. W: Die Zisterzienser im Mittelalter. Georg Mölich, Norbert Nussbaum, Harald Wolter-von dem Knesebeck (Hg.). Köln, Weimar, Wien: Böhlau Verlag, 2017, s. 101–104, 108. ISBN 978-3-412-50718-3.
- ↑ a b c d e f g Peter Burggraaff, Klaus-Dieter Kleefeld: Zisterzienserinnenkloster Graefenthal. [w:] KuLaDig - Kultur. Landschaft. Digital [on-line]. 2013. [dostęp 2018-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-27)].
- ↑ a b c Gerard Nijsten: In the shadow of Burgundy: The Court of Guelders in the Late Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 280. ISBN 0-521-82075-8.
- ↑ Maria Huismann: St. Martinus Pfalzdorf 1804 - 2004: Die Geschichte einer katholischen Pfarre am unteren Niederrhein. Pfalzdorf: Kath. Pfarrgemeinde St. Martinus, 2014, s. 9–10. ISBN 3-8334-1191-0.