Knieć
 Morfologia (knieć błotna) | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
knieć | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Caltha L. Sp. Pl. 558. 1 Mai 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Caltha palustris L.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Knieć (Caltha L.) – rodzaj roślin zielnych z rodziny jaskrowatych. Obejmuje 10 gatunków[4](według niektórych ujęć 20[5] lub nawet 40[6]). Rośliny te występują na wilgotnych łąkach i na terenach bagiennych w strefie klimatu umiarkowanego zarówno na półkuli północnej jak i południowej[5]. Wszystkie są bylinami osiągającymi 15-80 cm wysokości. W polskiej florze występuje knieć błotna (Caltha palustris), w polskich publikacjach podnosi się także często do rangi gatunku knieć górską (Caltha palustris subsp. laeta)[7][8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
- Pokrój
- Kępiasto rosnące byliny z łodygami wielokwiatowymi, często z łodygami płożącymi i korzeniącymi się w węzłach[5].
- Liście
- Pojedyncze, z głęboko wciętą nasadą, na brzegach karbowane lub ząbkowane[5][6]. W sekcji Psychrophila obejmującej gatunki z półkuli południowej dolne krawędzie blaszki są zawinięte do góry i silnie rozrośnięte, tak że blaszka liściowa jest niemal podwojona[4].
- Kwiaty
- Z pojedynczym okwiatem, 5 lub więcej działkowym, żółtym lub białym. Pręciki są liczne. Zalążnie w liczbie 5–15, górne, z długimi szyjkami. Miodników brak, ale nektar wydzielany jest u podstawy owocolistków[6][5].
- Owoce
- Spłaszczone mieszki z krótkim dzióbkiem zawierające zielone lub czarne nasiona[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj z podrodziny Ranunculoideae Arnott w obrębie rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae)[2].
- Wykaz gatunków[4]
Sekcja Psychrophila (wyodrębniana też do osobnego rodzaju Psychrophila):
- Caltha sagittata Cav. (syn. Psychrophila sagittata (Cav.) Bercht. & J.Presl)
- Caltha appendiculata Pers. (syn. Psychrophila appendiculata Bercht. & J.Presl)
- Caltha dioneifolia Hook.f. (syn. Psychrophila dioneifolia Gay)
- Caltha obtusa Cheeseman (syn. Psychrophila obtusa (Cheeseman) W.A.Weber)
- Caltha introloba F.Muell. (syn. Psychrophila introloba (F.Muell.) W.A.Weber)
- Caltha novae-zelandiae Hook.f.
Sekcja Caltha:
- Caltha natans Pallas ex Georgi
- Caltha scaposa Hook.f. & Thomson
- Caltha palustris L. – knieć błotna
- Caltha leptosepala DC.
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Niedługo po tym, gdy Karol Linneusz opublikował nazwę naukową Caltha przypisując ją dla rodzaju knieć, nazwa ta opublikowana została przez brytyjskiego botanika Philipa Millera w odniesieniu do rodzaju nagietek (Caltha P. Miller, Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754 (non Linnaeus 1753) = Calendula Linnaeus 1753).
Nazwa naukowa Caltha stosowana była przez licznych starożytnych autorów rzymskich prawdopodobnie właśnie w odniesieniu do nagietka lekarskiego, w każdym razie do jakiejś rośliny o żółtych kwiatach[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
- ↑ a b c Eric Schuettpelz, Sara B. Hoot. Phylogeny and biogeography of Caltha (Ranunculaceae) based on chloroplast and nuclear DNA sequences. „American Journal of Botany”. 91, 2. s. 247-253. (ang.).
- ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 48. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c Adam Jasiewicz (red.): Flora polski. Tom IV. Warszawa, Kraków: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1985, s. 12-13. ISBN 83-01-05853-6.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 47, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Elżbieta Cieślak. Morphological variability of the Caltha palustris L. complex (Ranunculaceae) in Poland. „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”. 73, 3, 2004. DOI: 10.5586/asbp.2004.026.
- ↑ Marian Rejewski: Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Warszawa: KiW, 1996, s. 42. ISBN 83-05-12868-7.