Kościół św. Pawła Rozbitka w Marsalforn (Żebbuġ)
 01023 NICPMI (wpis 2012-08-27)
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Adres |
Pjazza San Pawl | ||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Diecezja | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
21 stycznia (10 lutego) | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||||
 36°04′17,3″N 14°15′39,4″E/36,071472 14,260944
| |||||||||||||||
Kościół św. Pawła Rozbitka (malt. Il-knisja ta’ San Pawl Nawfraġu, ang. Church of Saint Paul’s Shipwreck) – rzymskokatolicki kościół w Marsalforn, w granicach Żebbuġ na wyspie Gozo, Malta. Kościół stoi na klifie po prawej stronie zatoki Marsalforn[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Tradycja mówi, że kaplica, wraz z przylegającym doń cmentarzem, stała w tym miejscu od niepamiętnych czasów. Tradycja, a za nią kanonik de Soldanis podają, że kaplica została postawiona na pamiątkę wizyty św. Pawła na Gozo, już po rozbiciu się jego statku na Malcie[2][3][4][a].
Pietro Dusina nie wzmiankuje tej kaplicy w swoim raporcie z 1575[2], co więcej, nie zanotowuje na całej wyspie żadnego kościoła (kaplicy) p.w. św. Pawła[4][5]. Agius de Soldanis podaje, że kaplica została odbudowana na początku XVII wieku przez gubernatora Gozo, Cheltresa[3], według innych historyków – w 1641 przez gubernatora Scipiona Graiellesa Chalettesa[2][4]. Pierwszą w pełni potwierdzoną datą jest rok 1649, kiedy to Zakon Maltański nabywa prawo do nominowania w tym kościele swojego rektora, więc kościół musiał już być w tym roku zbudowany[2][4].
W 1663 biskup Juan Caramasa zarządził odbudowanie kościoła od fundamentów. Koszty miały zostać pokryte wspólnie z dochodów własnych oraz kaplicy Wniebowzięcia „Għajn Meddew” w Xagħrze.
W 1715 wielki mistrz zakonu św. Jana Ramon Perellos zbudował wokół kaplicy rodzaj małego fortu, otaczając go fosą z mostem zwodzonym. Powodem tego były częste wówczas ataki piratów berberyjskich na wyspę. Sam kościół był kilkakrotnie ich celem. Bardzo szybko, bo w 1730 wynikła potrzeba zebrania pieniędzy na wykonanie napraw w kaplicy. Tym razem uczynił to ks. Mattew Spiteri, proboszcz z Xagħry[3][2][4]. Obraz tytularny w tym kościele był najprawdopodobniej dziełem Marii de Dominici[3].
Ale już około 150 lat później kaplica była w tak złym stanie, że biskup Pietro Pace po swej wizycie w 1878 nakazał jej odbudowanie w nowym miejscu oraz powiększenie. Działkę pod nowy kościół przekazał rząd, architektem świątyni był Antonio Giardina, zaś budowniczym Ġuże Vella z Żebbuġ. Poświęcenie ukończonego kościoła przez biskupa Pace, oraz nadanie mu wezwania św. Pawła Rozbitka nastąpiło w sierpniu 1879[2][4]. Wcześniej wzmiankowany stary obraz tytularny pędzla Marii de Dominici biskup przekazał Muzeum Londyńskiemu[2][b]. Powtórnie kościół poświęcił biskup Mikiel Gonzi 12 września 1939[6][7].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Wygląd zewnętrzny[edytuj | edytuj kod]
Fasada kościoła jest bardzo elegancka. Znajdują się na niej po dwa pilastry z każdej strony, podtrzymujące belkowanie, z trójkątnym frontonem na całą szerokość fasady. Na frontonie umieszczone są z każdej strony dwa ozdobne elementy w kształcie dwóch kul, leżących jedna na drugiej, spoczywających na małym piedestale. Na szczycie znajduje się drewniany krzyż[1][4][8].
Główne wejście, umieszczone centralnie na fasadzie, otacza profilowane kamienne obramowanie. Zwieńczone jest trójkątnym frontonem wpartym na dwóch konsolach. Ponad nim prostokątne okno łukowato zakończone, w kamiennej ramie podobnej do tej wokół drzwi. Do wejścia prowadzi szereg schodów[1][2][4][8].
Z tyłu budynku, wbudowana w jego bryłę, wznosi się kwadratowa o obrysie dzwonnica zwieńczona stromą iglicą[8]. Na wieży zamontowany jest zegar[1] oraz dwa dzwony[4].
Na fasadzie umieszczone są dwie marmurowe płyty upamiętniające nadanie kościołowi wezwania oraz poświęcenie świątyni[4].
Wnętrze[edytuj | edytuj kod]
Wnętrze świątyni jest średniej wielkości. Marmurowy ołtarz główny jest dziełem Carmena Micallefa z 1938. Ponad nim obraz tytularny Święty Paweł na Malcie pędzla Giuseppe Bonniciego[1][2][4]. W kościele są dwa ołtarze boczne: marmurowy z 1963 Matki Boskiej Bolesnej z obrazem pędzla Nazju Cortisa z 1875, oraz Najświętszego Serca Jezusa, z pracą z 1879[2] autorstwa rzymskiej zakonnicy. Ołtarze te, po powiększeniu transeptów w późnych latach 70. XX wieku w celu zwiększenia powierzchni kościoła, przeniesione zostały pod ściany w nawie kościoła[1][4].
Inne prace znajdujące się w świątyni to: czterech Ewangelistów, Św. Andrzej, Św. Franciszek Ksawery, wszystkie z 1879 pędzla kapucyńskiego zakonnika ĠioBatty; a także dwa duże obrazy ukazujące nawrócenie św. Pawła oraz męczeństwo tegoż świętego. Jest również statua patrona kościoła z 1925, a także św. Józefa z 1959, obie prace Wistina Camilleri, a także statuy Matki Bożej oraz Niepokalanego Serca Maryi[2][4].
Mozaikowa podłoga w kościele położona została w 1933[2][4].
Świątynia dzisiaj[edytuj | edytuj kod]
Kościół służy lokalnej społeczności w Marsalforn. Msze święte odprawiane są w dni powszednie o 7:00 i 18:00, w soboty dodatkowo o 19:00, zaś w niedziele i święta o 7:00, 8:00, 10:00, 11:00 oraz 18:00 i 19:00[9].
Mówi się, chociaż nie jest to niczym potwierdzone, że niegdyś wisiał nad głównym ołtarzem inny obraz, podarowany kościołowi przez jednego z wielkich mistrzów zakonu św. Jana, a przedstawiający nawrócenie św. Pawła. Stąd wierni kościoła w Marsalforn obchodzą święto patronalne 21 stycznia (nawrócenie św. Pawła), nie zaś 10 lutego (rozbicie statku św. Pawła)[1][c].
Ochrona dziedzictwa kulturowego[edytuj | edytuj kod]
Od 27 sierpnia 2012 budynek świątyni umieszczony jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr. 01023[8].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Historycy twierdzą, że nie ma dowodów na to, iż św. Paweł odwiedził Gozo w czasie swojego 3-miesięcznego pobytu na Malcie, ani też w drodze z Malty do Rzymu[4].
- ↑ Być może chodzi o British Museum, gdyż London Museum zostało otwarte dopiero w 1912.
- ↑ Jakkolwiek w 2011 obchodzono po raz pierwszy święto patronalne 9 i 10 lutego, zapowiadając zarzucenie starej tradycji[10], w 2015 powrócono do obchodów styczniowych[6]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g St Paul Chapel. W: Paul Grech: Exploring the Chapels of Gozo. Valletta: Progress Press Co. Ltd, 1999, s. 91-99. ISBN 99909-3-056-2. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l St. Paul - Marsalforn, Gozo. W: Mikiel Spiteri (Kilin): A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000, s. 100-102. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
- ↑ a b c d Chiese in Casal Caccia e suoi limiti. XXX. Chiesa di San Paolo Apostolo. W: Achille Ferres: Descrizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866, s. 596-597. (wł.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Roderick Basuttil: Il-knisja ta’ San Pawl ~ Marsalforn - Għawdex ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-11)]. (malt.).
- ↑ Vincent Borg: Melita Sacra II. The Maltese Diocese During the Sixteenth Century. Vincent Borg, 2009. ISBN 99932-0-799-3. (ang.).
- ↑ a b Feast of St Paul being celebrated at Marsalforn Church this week. Gozo News, 2015-01-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-13)]. (ang.).
- ↑ St. Paul’s Shipwreck. Gozo Diocese. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-21)]. (ang.).
- ↑ a b c d Chapel of St. Paul's Shipwreck. NICPMI, 2012-08-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-01)]. (ang.).
- ↑ Nawfragju ta' San Pawl / St. Paul Shipwreck. Quddies. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-10)]. (ang.).
- ↑ Liturgical Feast of Saint Paul’s Shipwreck in Marsalforn. Gozo News, 2011-02-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-13)]. (ang.).