Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kandytach
| kościół parafialny | |||||||||||||||||||
_02.jpg) Widok ogólny | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Adres |
Kandyty 7, 11-220 Górowo Iławeckie | ||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy wiejskiej Górowo Iławeckie  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego  | |||||||||||||||||||
 54°19′03,2171″N 20°22′14,6708″E/54,317560 20,370742
| |||||||||||||||||||
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kandytach – katolicki kościół parafialny zlokalizowany we wsi Kandyty (powiat bartoszycki, województwo warmińsko-mazurskie).
Historia i architektura[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy kościół[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy kościół katolicki we wsi powstał około 1350 w miejscu, gdzie stoi obecny. Legenda mówi, że Krzyżacy, budując świątynię na dawnym pruskim polu grzebalnym, do konstrukcji podbudówki użyli kamieni z mogił. W 1414 spalili ją rycerze polscy, ale została odbudowana w 1475, zyskując nietypową formę cebulastej kopuły[1].
Obecny kościół[edytuj | edytuj kod]
_03.jpg)
W 1575 ewangelicy wznieśli na miejscu poprzedniego, zrujnowanego kościoła nowy, obecny. Był remontowany w latach 1749–1760, otrzymując m.in. nowe dzwony. W 1945 został zniszczony[1]. Odbudowano go z ruin rękami katolików w latach 1979–1982 pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny (w latach 50. XX wieku na potrzeby liturgiczne zaadaptowano lokalną plebanię[1]). Jest to kościół orientowany, murowany z cegły na kamiennej podmurówce, salowy, z wieżą od zachodu wciągniętą w obręb nawy oraz z kruchtą od strony południowej[2][3].
Według Karla Müllera ("Aus einer alten Kirchenregistratur", 1912) biskup ewangelicki Filemon Heshus ustanowił dla kościoła w Kandytach następujący porządek nabożeństw: "każdorazowy proboszcz winien znać jednakowo język polski i niemiecki. Wszystkie nabożeństwa, tak niedzielne jak świąteczne, winny być odprawiane najpierw po polsku, następnie po niemiecku, przy czym ewangelie oraz katechizm należy czytać ludowi z drukowanych tablic wyraźnie i powoli, osobno Polakom i osobno Niemcom”[4].
Parafię katolicką przy kościele erygowano w 1958[1], zaś kanonicznie ustanowiono w 1962[1][5]. W latach 1954–1955 w kaplicy na plebanii nabożeństwa odprawiał ksiądz birytualista (grekokatolicki przeszkolony do liturgii rzymskiej). Był on często znieważany i poniżany. Kilkakrotnie jego rzeczy osobiste wyrzucono z mieszkania, a zdarzały się też przypadki pobicia, na tyle poważne, że trafiał do szpitala[6].
W 2012 (na jubileusz 50-lecia parafii oraz 30. rocznicę konsekracji kościoła) świątynię odmalowano, a wokół niej ułożono bruk betonowy[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Krystyna Hołody, Kandyty: kościół, który z ruin się odrodził. Część I, „Gazeta Olsztyńska”, kandyty.wm.pl [dostęp 2023-10-28].
- ↑ Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 120
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 178
- ↑ Edward Matuszewski, "Natangen, Landschaft und Geschichte. Gesammelte Beiträge", Emil Johannes Guttzeit, Marburg/Lahn 1977. Recenzja, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” (3), 1979, s. 353.
- ↑ Polskie Towarzystwo Genealogiczne, Katalog Zasobów Metrykalnych Parafii [online], parafie.genealodzy.pl [dostęp 2023-10-28].
- ↑ Aleksandra Herman, Ukraińcy grekokatolicy i Polacy mariawici wśród Polaków rzymskich katolików. Lokalne zróżnicowanie społeczne i mechanizmy jego utrzymywania w perspektywie porównawczej, „Studia Humanistyczne AGH”, 13 (2), 2014, s. 47.