Kolë Idromeno
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
albańska |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
|
Motra tone | |
Kolë Idromeno właśc. Nikola Arsen Idromeno (ur. 15 sierpnia 1860 w Szkodrze, zm. 12 grudnia 1939 w Tiranie[1]) – albański malarz, fotografik, architekt i muzyk, brat malarza Mouni Klammeno.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z rodziny albańskich emigrantów, wyznania prawosławnego, którzy z greckiej Hydry przenieśli się do Szkodry. Był synem cieśli Arsena André Idromeno[1]. Jako dziecko zaczął praktykę w warsztacie ciesielskim. Z czasem porzucił pracę w warsztacie i uczył się sztuki fotografii pod kierunkiem Pjetëra Marubiego. On też doradził rodzicom, aby wysłać młodego Kolë na studia zagraniczne. W 1875 rozpoczął naukę malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Wenecji, ale w związku z powstaniem Ligi Prizreńskiej zdecydował się na powrót do kraju[1]. Po powrocie do kraju w 1877 rozpoczął pracę w Studio Marubi w Szkodrze[2]. Fascynował się portretem fotograficznym, uwiecznił większość działających wówczas w Szkodrze grup muzycznych.
Był prawdopodobnie jedynym Albańczykiem, który korespondował z braćmi Lumiere i w 1912 zaprezentował w Szkodrze ich wynalazek – kinematograf[3].
Działalność artystyczna[edytuj | edytuj kod]
Oprócz fotografii fascynowało go malarstwo, którego uczył się od dzieciństwa[4]. Sławę przyniósł mu namalowany w 1883 portret kobiety, zatytułowany Nasza siostra (alb. Motra tone), nazywany przez albańskich krytyków sztuki „albańską Moną Lisą”.
Pierwszą wystawę jego obrazów otwarto w 1923 w Szkodrze, a w 1931 w Tiranie. Swoje prace prezentował także na wystawach w Wiedniu, Budapeszcie, Rzymie i Bari. W 1939 obraz Wesele w Szkodrze (alb. Dasma Shkodrane) znalazł się na wystawie sztuki europejskiej, otwartej w Nowym Jorku. Ostatnim obrazem, który namalował w swoim życiu był realistyczny Plaku nga Postrriba (Starzec z Postryby)[1].
Zaprojektował szereg budynków publicznych w Szkodrze (w tym budynek Prefektury i pierwszej elektrowni w mieście).
Idromeno był także muzykiem. Od 1878 występował w szkoderskich zespołach amatorskich, grając w nich początkowo na trąbce, a następnie na skrzypcach. Mniej znana jest jego działalność jako scenografa, współpracującego z miejscowymi zespołami teatralnymi.
W 1956, po śmierci artysty, jego dzieła zebrano, poddano renowacji i umieszczono w tirańskiej Narodowej Galerii Sztuki. W 1985 został wyróżniony pośmiertnie tytułem Malarza Ludu (alb. Piktor i Popullit). W 1987 telewizja albańska zrealizowała film dokumentalny o życiu i twórczości Idromeno. W 2012 został uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Szkodry[2].
Był żonaty (żona Roza Saraçi). Większość dzieł jego autorstwa posiada sygnaturę Nikolla Idromeno. Imię artysty nosi jedna z ulic w Szkodrze, a także gimnazjum w tym mieście.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Kolë Idromeno, çami i Pargës që u përjetësua në Shkodër. 27.al. [dostęp 2017-02-05]. (alb.).
- ↑ a b Zenepe Dibra: Fjalor enciklopedik i hapesires shkodrane, vol. 1. Lezhe: Gjergj Fishta, 2015, s. 536-537. (alb.).
- ↑ Gjergji Denelli: Shfaqjet e para kinematografike në Shqipëri : organizuar nga Kolë Idromeno & austriaku Jozef Stauber, Shkodër 1912-1913. Szkodra: Rozafat, 2007.
- ↑ Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Rowman & Littlefield, 2010, s. 197. ISBN 978-0-8108-6188-6.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mikel Prenushi: Kolë Idromeno (1860-1939), jeta dhe veprat. Tirana: 1984. (alb.).
- Flori Slatina: Portrete artistesh. Tirana: 1999. (alb.).
- Biogram artysty. albanianart.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].